Wilma Rudolph: η πρωταθλήτρια με τα “αδύναμα πόδια” θα σε σπρώξει να κυνηγήσεις τα όνειρά σου

Από τη Νίκη Μπάκουλη

Τα πρώτα χρόνια της ζωής της τα πέρασε στο κρεβάτι, ως ασθενής. Δυο φορές υπέφερε από πνευμονία, μια από οστρακιά, μια από κοκκύτη, από ιλαρά, από ανεμοβλογιά και μια πολιομυελίτιδα. Κάποια στιγμή, δεν αισθανόταν το αριστερό πόδι. Οι γιατροί τοποθέτησαν σιδερένιες μπάρες, για να το συγκρατήσουν. Της είπαν πως δεν θα περπατήσει ξανά. Ήταν τεσσάρων χρόνων.

“Τις περισσότερες ώρες της ημέρας, σκεφτόμουν πώς μπορώ να ξεφορτωθώ αυτά τα σίδερα. Όταν είσαι μέλος μιας μεγάλης, θαυμάσιας οικογένειας, υπάρχει ένας τρόπος για να υλοποιήσεις όλους σου τους στόχους” είχε εξηγήσει στο ESPN. Δεν έζησε ποτέ και με τα 21 αδέλφια της, στο ίδιο σπίτι. Έζησε με τα μισά, που εκ περιτροπής είχαν αναλάβει να της κάνουν μασάζ στο προβληματικό πόδι. Μια φορά την εβδομάδα, η μητέρα της Blanche (οικιακή βοηθός, στο επάγγελμα) οδηγούσε 144 χιλιόμετρα, για να την πάει σε νοσοκομείο του Nashville, για θεραπεία.

Η μικρή δεν σκέφτηκε ποτέ πως δεν θα τα καταφέρει. Τουναντίον, τα διαδοχικά προβλήματα την είχαν πεισμώσει. Είχε αποφασίσει πως θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να ζήσει ως φυσιολογικό παιδί. Στα 9 απαλλάχθηκε από τη μεταλλική κατασκευή που έσωσε το πόδι. Για τα δύο επόμενα χρόνια φορούσε ορθοπεδικά παπούτσια. Είχε αρχίσει ήδη τις αθλοπαιδιές. Διάλεξε το μπάσκετ, για να είναι με την αδελφή της. Στα 11, οι αδελφοί της, έστησαν ένα καλάθι στην αυλή. “Έκτοτε δεν έκανε κάτι άλλο από το να παίζει μπάσκετ” είχε σχολιάσει η μητέρα της.

Μπήκε στο ρόστερ του Burt High School (ήταν μόνο για Αφροαμερικανούς), αφότου ο πατέρας της ενημέρωσε το σχολείο ότι η αδελφή της -ήδη σταρ της ομάδας- θα μετείχε στο πρωτάθλημα της νέας σεζόν, μόνο αν δέχονταν και τη Wilma! Ο προπονητής της, CC Gray της έδωσε το πρώτο παρατσούκλι: την αποκαλούσε “κουνούπι”, γιατί “ήταν μικρόσωμη, γρήγορη και πάντα… μπροστά μου”, της είχε πει. Μεταξύ των προπονήσεων, απασχολείτο στο στίβο… για να ‘χει κάτι να κάνει.

Μπήκε στην καλύτερη ομάδα μπάσκετ της πολιτείας. Ήταν δεινή σκόρερ. Σε 25 ματς, μέτρησε 803 πόντους, σύνολο που ήταν ρεκόρ της πολιτείας. Όπως ήταν ρεκόρ οι 49 που σκόραρε σε ένα ματς! Την είχε ήδη εντοπίσει ο Ed Temple, προπονητής στίβου στο κολέγιο Tennessee State. Ζήτησε από τον Gray να φτιάξει μια ομάδα με κορίτσια, με στόχο ένα από αυτά να γίνει σπρίντερ. Αυτό το κορίτσι ήταν η Wilma.

Από την πρώτη δοκιμή, διαπίστωσε πως είχε ένα φυσικό χάρισμα που δεν μπορούσε να εξηγήσει. Έτρεχε γρήγορα “αλλά δεν έκανα κάτι το ιδιαίτερο. Απλά έτρεχα“. Της άρεσε τόσο που άρχισε να παρακολουθεί καθημερινά -για δυο χρόνια- τις προπονήσεις του Temple στο κολέγιο, μολονότι ήταν ακόμα μαθήτρια high school. Στους πρώτους της αγώνες, στο Tuskegee Institute έχασε όλες τις κούρσες.

Μια στιγμή όμως, να σου πω κάτι: ο Temple ήταν καθηγητής κοινωνιολογίας στο Tennessee State και έκανε τον προπονητή, αφιλοκερδώς. Δηλαδή, δεν μάθαινα στα παιδιά μόνο τα μυστικά του στίβου, αλλά και της ζωής. Της επιβίωσης, σε μια σύνθετη κοινωνία. Χρησιμοποιούσε το αυτοκίνητο του για να πηγαίνει τους αθλητές του στο σπίτι τους και στο στίβο και το έκανε χωρίς να ζητά σεντ. Εν ώρα προπονήσεων, ήταν αυστηρός. Απαιτούσε πειθαρχία. Αν κάποιος αργούσε, ήξερε πως θα τρέξει επιπλέον γύρους: έναν για κάθε λεπτό της καθυστέρησης.

Η Wilma δεν άκουσε μια μέρα το ξυπνητήρι και άργησε μισή ώρα. Έτρεξε 30 επιπλέον γύρους. Την επομένη, εμφανίστηκε στην προπόνηση μισή ώρα νωρίτερα. Προφανώς και δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι σχεδόν όλη η Ολυμπιακή ομάδα στίβου των ΗΠΑ, το 1960, συγκροτήθηκε από την ομάδα του στο Tennessee State. Η Wilma ωστόσο, ήταν εκείνη που κατάφερε κάτι το πρωτόγνωρο στη Ρώμη. Αλλά πριν φτάσω εκεί, θα σου πω για τους Αγώνες της Μελβούρνης, το 1956.

Στα 16 της κέρδισε την πρόκριση στην Ολυμπιακή ομάδα και επέστρεψε στο σχολείο με το χάλκινο μετάλλιο, το οποίο κατέκτησε με την ομάδα 4Χ100 σκυταλοδρομίας. Σε περίπτωση που σου διέφυγε, να σου τονίσω ότι πήρε το πρώτο της μετάλλιο μόλις ΠΕΝΤΕ χρόνια από την ημέρα που είχε περπατήσει για πρώτη φορά! Τρία χρόνια αργότερα, πήρε το χρυσό ως μέλος της ίδιας ομάδας και το ασημένιο στα 100 μ, στους Παναμερικανικούς Αγώνες. Γενικά, δεν έλειπε από το πόντιουμ και εύλογα πήρε μια θέση στην ομάδα που θα εκπροσωπούσε το έθνος, στους Αγώνες της Ρώμης το ’60.

Εκεί έγινε η “μαύρη γαζέλα” κατά τη Gazzetta dello Sport, το “μαύρο διαμάντι”, κατά την Equipe, “ο τυφώνας του Tennessee” κατά τους συμπολίτες της και η πιο γρήγορη γυναίκα του κόσμου, στην ιστορία των Αγώνων… κατά τις επιδόσεις.

Η ύψους 180 εκατοστών και βάρους 58 κιλών Rudoplh, πήρε τρία χρυσά στα σπριντ (100μ., 200μ. και 4Χ100 μ. σκυταλοδρομία), κάτι που δεν είχε καταφέρει ποτέ καμία άλλη. Ξεκίνησε με τα 100 μ. Τερμάτισε στο φαινομενικό χρόνο των 11”. Παρ’ όλα αυτά, η επίδοση δεν κατεγράφη ως νέο παγκόσμιο ρεκόρ, διότι ο άνεμος -λέει- ήταν ευνοϊκός. Παρεμπιπτόντως, η θερμοκρασία ήταν 43 βαθμοί Κελσίου και στο Stadio Olimpico βρίσκονταν περισσότεροι από 80.000 θεατές.

Εν πάση περιπτώσει, συνέχισε με τα 200μ. (23.2”, νέο Ολυμπιακό ρεκόρ) και ολοκλήρωσε στις 11/9 του 1960 με τα 4X100 μ. σκυταλοδρομίας. Μαζί με τις Martha Hudson, Lucinda Williams και Barbara Jones, συναθλήτριες της στο Tennessee State, τερμάτισαν στο εντυπωσιακό 44.5”. Αυτό πέρασε στην ιστορία ως παγκόσμιο ρεκόρ. Εκείνη, μετά τον τερματισμό εξήγησε πως “είχα έναν ιδιαίτερο, προσωπικό, λόγο να θέλω να τερματίσουμε πρώτες: να το αφιερώσω στον Jesse Owens, ο οποίος ήταν η έμπνευση μου“.

Μια στάση εδώ

Ο Jesse Owens ήταν σπρίντερ και άλτης εις μήκος, ο οποίος έθεσε τρία παγκόσμια ρεκόρ και ισοφάρισε άλλο ένα σε 45 λεπτά, κατά τη διοργάνωση Big Ten του 1935, σε αυτό που έμεινε στην ιστορία ως “τα μεγαλύτερα 45 λεπτά του αθλητισμού”. Μετά, πήγε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, το 1936 και κατέκτησε τέσσερα χρυσά, ανεβαίνοντας ισάριθμες φορές στο υψηλότερο σκαλοπάτι του βάθρου, μπροστά στον Hitler -για να του διαλύσει το μύθο περί υπεροχής της Άριας φυλής.

Μετά τη Ρώμη, η Rudolph μετείχε σε διοργανώσεις στην Ελλάδα, την Αγγλία, την Ολλανδία και τη Γερμανία. Ο κόσμος τη λάτρευε όπου και αν πήγαινε. Η γενέτειρα της δεν ήταν εξαίρεση στον κανόνα. Όταν ο νεοεκλεγείς κυβερνήτης του Tennessee, Buford Ellington την ενημέρωσε πως ετοιμάζει παρέλαση στην πόλη, η οποία ωστόσο θα έχει ειδικό χώρο για τους λευκούς και ειδικό για τους μαύρους, εκείνη του είπε πως δεν επρόκειτο να παραστεί. Ο Ellington υποχώρησε και η εκδήλωση αυτή έγινε η πρώτη μεικτή της ιστορίας, στο Clarksville.

Αποσύρθηκε στα 22. Επέστρεψε στο Tennessee State (φυσικά, της είχαν δώσει πλήρη υποτροφία) και πήρε πτυχίο στη διδασκαλία. Το χρησιμοποίησε, όταν έγινε δασκάλα στο δημοτικό, όπου είχε φοιτήσει. Έγινε και προπονήτρια στην ομάδα στίβου του Burt High School, αλλά και σχολιαστής της εθνικής τηλεόρασης. Παντρεύτηκε δυο φορές. Την πρώτη χώρισε έπειτα από 17 μήνες. Τη δεύτερη, έγινε ένα με το high school sweetheart, με τον οποίον είχαν ήδη αποκτήσει μια κόρη. Ακολούθησαν άλλα τρία παιδιά. Τον χώρισε στα 17 χρόνια γάμου.

Με τον Κennedy, τη μητέρα της Blanche, τον αντιπρόεδρο Johnson και τον προπονητή της Ed Temple.

Τον Ιούλιο του 1994 διαγνώστηκε με όγκο στον εγκέφαλο. Είχαν περάσει λίγοι μήνες, μετά το θάνατο της μητέρας της. Στις 12/11, σε ηλικία 54 χρόνων, άφησε την τελευταία της πνοή, στο σπίτι της στο Nashville. Χιλιάδες άνθρωποι συνέρρευσαν να αποτίσουν φόρο τιμής στην κηδεία της, στις 17/11, ημέρα που η σημαία έπνεε μεσίστια στο Tennessee. Η ζωή της έγινε βιβλίο (το έγραψε η ίδια) και τηλεοπτική ταινία.

Αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τις Αφροαμερικάνες αθλήτριες. Επί παραδείγματι, για την Florence Griffith Joyner, την επόμενη γυναίκα που φόρεσε τρία χρυσά σε Αγώνες (1988). Η Rudolph είχε σχολιάσει πως “κάθε φορά που τρέχει η Florence, νιώθω σαν να τρέχω εγώ“. Η πόρτα της ήταν πάντα ανοιχτή για όποια κοπέλα ένιωθε πως τη χρειαζόταν. Εκείνη θεωρούσε πως το μεγαλύτερο επίτευγμα της, ήταν η δημιουργία του Wilma Rudolph Foundation, μιας μη κερδοσκοπικής κοινότητας για ερασιτεχνικά αθλητικά προγράμματα. “Θύμιζα σε όλους πως ο θρίαμβος δεν έρχεται χωρίς πάλη και ότι το πιο σημαντικό είναι να πιστεύεις στον εαυτό σου“.

Aυτή ήταν μια από τις ατάκες που ενέπνευσαν εκατομμύρια γυναικών. Είχε πει και άλλες. Διάβασε κάποιες από τις καλύτερες.

“Ο γιατρός μου είχε πει πως δεν θα ξαναπερπατήσω. Η μητέρα μου, μου είπε πως θα τα καταφέρω. Πίστεψα τη μητέρα μου”.

“Έτρεχα, έτρεχα, έτρεχα κάθε μέρα και απέκτησα αυτήν την αίσθηση της αποφασιστικότητας, του πνεύματος που με βεβαίωναν πως ό,τι άλλο και αν γίνει, εγώ δεν θα τα παρατήσω ποτέ“.

“Όταν λάμπει ο ήλιος, μπορώ να κάνω τα πάντα. Κανένα βουνό δεν είναι αρκετά ψηλό και κανένα πρόβλημα δεν είναι τόσο μεγάλο, ώστε να μην μπορώ να το ξεπεράσω“.

Ποτέ να μην υποτιμάς τη δύναμη των ονείρων και την επιρροή του ανθρώπινου πνεύματος. Η δυνατότητα για το μεγαλείο βρίσκεται μέσα στον καθένα μας.

“Κάποιες φορές πρέπει να περάσουν χρόνια, για να αξιοποιήσεις αυτά που ‘χουν συμβεί στη ζωή σου“.

“Το να κερδίζεις είναι εκπληκτικός, δίχως αμφιβολία. Αν όμως, θέλεις πραγματικά να κάνεις κάτι στη ζωή σου, το μυστικό είναι να μάθεις πώς να χάνεις. Αν μπορείς να σηκωθείς, έπειτα από μια συντριπτική ήττα και να θες να νικήσεις ξανά, μια μέρα θα γίνεις πρωταθλητής“.

“Δεν έχει σημασία τι θες να επιτύχεις. Η ουσία είναι στην πειθαρχία. Ήμουν αποφασισμένη να ανακαλύψω τι επιφύλασσε η ζωή για εμένα, εκτός των συνόρων της πόλης μου“.

“Το “δεν μπορώ” είναι δυο λέξεις που ουδέποτε υπήρξαν στο λεξιλόγιο μου. Πιστεύω σε εμένα, περισσότερο από ό,τι πιστεύω σε οτιδήποτε άλλο, σε αυτόν τον κόσμο“.

Λάτρευα την αίσθηση της ελευθερίας που ένιωθα, όταν έτρεχα. Τον καθαρό αέρα. Την αίσθηση ότι ο μόνος άνθρωπος που ανταγωνίζομαι… είμαι εγώ.

“Πιστέψτε με, η διάκριση που έρχεται χωρίς προσωπική πάλη, δεν είναι και τόσο ωραία. Και ξέρω τι είναι πάλη. Πέρασα μια ζωή, προσπαθώντας να μοιραστώ τι σήμαινε να είμαι πρωταθλήτρια γυναίκα στον κόσμο των σπορ, ώστε να έχουν και άλλες νέες γυναίκες την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν τα όνειρα τους“.

“Ξέρω μαύρες γυναίκες στο Tennessee, οι οποίες δούλευαν όλη τους τη ζωή, από όταν ήταν 12 χρόνων έως την ημέρα που πέθαναν. Αυτές οι γυναίκες δεν ακούν τις θεωρίες των απελευθερωμένων γυναικών, γιατί ξέρουν ότι δεν είναι κάτι περισσότερο από κουβέντες λευκών γυναικών που είχαν συγκεκριμένο τρόπο ζωής και ήθελαν να τον αλλάξουν. Λένε κουβέντες, όπως ότι δεν θέλουν να τους ανοίγουν τις πόρτες οι άνδρες πια, πως δεν θέλουν να τους ανάβουν τα τσιγάρα. Big deal. Οι μαύρες γυναίκες άνοιγαν τις πόρτες για τον εαυτόν τους και άναβαν τα τσιγάρα τους, για δυο χιλιετίες σε αυτή τη χώρα. Οι μαύρες γυναίκες δεν έχουν σοφιστείες για ασήμαντα πράγματα“.

Το πιο σημαντικό είναι να είσαι ο εαυτός σου και να πιστεύεις στον εαυτό σου.

“Τι κάνεις αφότου έχεις γίνει παγκοσμίως γνωστός, στα 19 και τα 20 και έχεις βρεθεί στον ίδιο χώρο με πρωθυπουργούς, βασιλείς, βασίλισσες και τον Πάπα; Πηγαίνεις σπίτι σου και πιάνεις μια δουλειά; Τι κάνεις για να κρατήσεις τα λογικά σου; Επιστρέφεις στον πραγματικό κόσμο“.