Το σύνδρομο της πόρνης-Μαντόνας είναι η απόδειξη ότι η πατριαρχία σκοτώνει το σεξ
- 28 ΙΑΝ 2025
Θα ξεκινήσω με ένα απλό παράδειγμα για να καταλάβεις αμέσως τι εννοώ: άνδρες όπως ο Άρης Σερβατάλης και ο Νίκος Αναδιώτης, είναι πολύ πιθανό να υποφέρουν (κι ας μην το ξέρουν) από το σύνδρομο της πόρνης-Μαντόνας, γνωστό και ως σύμπλεγμα Μαντόνας-ερωμένης. Τι ακριβώς όμως είναι αυτό;
Πώς δημιουργήθηκε το σύνδρομο της πόρνης- Μαντόνας
iStock
Το σύνδρομο της πόρνης- Μαντόνας, αποτελεί μια κατασκευή πατριαρχικών αντιλήψεων που περιορίζουν τη γυναικεία σεξουαλικότητα, κατηγοριοποιώντας τις γυναίκες ως «αγνές και καλές» ή «προκλητικές και κακές». Αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, τη σεξουαλική λειτουργία και τις διαπροσωπικές σχέσεις όλων των φύλων. Υπάρχουν πολλές θεωρίες που εξηγούν την προέλευση του συνδρόμου της πόρνης-Μαντόνας.
- Ψυχολογική και πολιτιστική θεωρία
Σύμφωνα με τον θεμελιωτή της ψυχανάλυσης, Sigmund Freud, αλλά και τη φεμινιστική θεωρία, το σύμπλεγμα αυτό αποτελεί μέρος μιας πατριαρχικής κουλτούρας που συντηρεί την καταπίεση και τη διάκριση των γυναικών. Ο Freud μίλησε για το σύνδρομο «πόρνης-Μαντόνας» (γνωστό ως “Madonna–whore complex” ή και ως “virgin-whore complex”), εξηγώντας πως κάποιοι άνδρες «μπερδεύουν» τον σεβασμό που νιώθουν για την γυναίκα που γέννησε τα παιδιά τους με τα συναισθήματα που νιώθουν για την μητέρα τους
- Βιολογική θεωρία
Η βιολογική εξήγηση βασίζεται στον φόβο των ανδρών για πιθανή απιστία όταν οι γυναίκες επιλέγουν ελεύθερα πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους.
- Θεολογικές καταβολές
Η ιουδαιο-χριστιανική θρησκεία διχοτομεί τις γυναίκες ως «αγγέλους» ή «πόρνες», δημιουργώντας μια κουλτούρα όπου οι «αγνές» γυναίκες επιβραβεύονται, ενώ οι σεξουαλικά απελευθερωμένες γυναίκες καταδικάζονται.
Μητρότητα και σεξουαλικότητα για την πατριαρχία δεν πάνε μαζί
Σε πατριαρχικές και θρησκευτικές κοινωνίες, οι γυναίκες θεωρούνται χρήσιμες μόνο για αναπαραγωγή ή για τη δημιουργία οικογενειών. Όσες γυναίκες δρουν ελεύθερα σεξουαλικά χαρακτηρίζονται ως επικίνδυνες, παρασύροντας τους άνδρες σε «ανήθικες πράξεις».
Η ερμηνεία πολλών βιβλικών αποσπασμάτων συμβάλλει στην ενίσχυση αυτής της κουλτούρας, προβάλλοντας τις γυναίκες ως υποταγμένες στους άνδρες. Για παράδειγμα, η τιμωρία της Εύας μετά το προπατορικό αμάρτημα παρουσιάζεται ως αιώνια υποταγή της στο ανδρικό φύλο.
Η ψυχολογία πίσω από το σύνδρομο της πόρνης-Μαντόνας
Το σύμπλεγμα ονομάστηκε και αναλύθηκε για πρώτη φορά από τον Sigmund Freud. Σύμφωνα με τον ίδιο:
- Οι άνδρες με το σύμπλεγμα αυτό διαχωρίζουν τις ρομαντικές από τις σεξουαλικές τους επιθυμίες.
- Αντιμετωπίζουν τις γυναίκες με σεβασμό στις σχέσεις, αλλά χάνουν τη σεξουαλική έλξη προς αυτές, συνδέοντας τη σεξουαλική επιθυμία με γυναίκες που θεωρούν «ανήθικες».
- Παρά την πρόοδο του πολιτισμού, το σύμπλεγμα παραμένει δημοφιλές και επηρεάζει τη σύγχρονη κοινωνία.
Πώς επηρεάζει τις γυναίκες
Το σύνδρομο της πόρνης-Μαντόνας:
- Περιορίζει τη σεξουαλική ελευθερία.
- Γυναίκες που εκφράζουν τη σεξουαλικότητά τους κρίνονται ως «ανήθικες» και υπόκεινται σε κοινωνική και ψυχολογική πίεση.
- Δικαιώνει την έμφυλη βία.
- Σεξουαλικές επιθέσεις κατά γυναικών δικαιολογούνται από το στερεότυπο ότι εκείνες «προκάλεσαν» με τη συμπεριφορά ή την εμφάνισή τους. Αυτό απαλλάσσει τους άνδρες από την ευθύνη και φορτώνει το βάρος στις γυναίκες.
- Καλλιεργεί τον εσωτερικευμένο μισογυνισμό: Οι ίδιες οι γυναίκες συχνά επικρίνουν άλλες γυναίκες που είναι σεξουαλικά ελεύθερες, ενισχύοντας τις κοινωνικές διακρίσεις.
Πώς επηρεάζει τους άνδρες
Οι άνδρες δεν μένουν ανεπηρέαστοι από το σύμπλεγμα της πόρνης-Μαντόνας. Συγκεκριμένα:
- Αποτυχία δημιουργίας υγιών σχέσεων
Η «κατηγοριοποίηση» των γυναικών εμποδίζει τη δημιουργία ουσιαστικών συναισθηματικών και σεξουαλικών σχέσεων.
- Ψυχολογικές επιπτώσεις
Έρευνες δείχνουν ότι οι άνδρες με μισογυνιστικές τάσεις έχουν χαμηλότερη εκπαίδευση, υψηλότερα ποσοστά ανεργίας και αυξημένα συμπτώματα κατάθλιψης.
- Ενίσχυση της έμφυλης βίας
Η υποτίμηση των γυναικών αυξάνει την πιθανότητα σεξουαλικής και σωματικής βίας από άνδρες.
Πώς να ξεπεράσεις τις αρνητικές επιπτώσεις
- Αναθεώρησε τις πεποιθήσεις σου
Αναρωτήσου: πώς διαμορφώθηκαν οι απόψεις σου για το σεξ; Είναι βασισμένες στον σεβασμό ή στις κοινωνικές προκαταλήψεις;
- Αντιμετώπισε την ντροπή
Απόρριψε όσους προσπαθούν να σε ντροπιάσουν για τις επιλογές σου. Η σεξουαλική ελευθερία δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να νιώθεις ενοχές.
- Αναζήτησε υποστήριξη
Η θεραπεία από έναν ειδικό, όπως είναι ένας σεξολόγος, μπορεί να σε βοηθήσει να απελευθερωθείς από παλιές προκαταλήψεις, να αυξήσεις την αυτοπεποίθησή σου και να βελτιώσεις την ποιότητα των σχέσεών σου.
Το σύνδρομο της πόρνης- Μαντόνας δεν είναι μόνο παρωχημένο, αλλά και επικίνδυνο για την υγεία και την ευημερία όλων. Η αναγνώριση και η απόρριψή του είναι το πρώτο βήμα προς έναν κόσμο ισότητας, ελευθερίας και σεβασμού.
