Τι γίνεται όταν ο σύντροφός σου πάσχει από διπολική διαταραχή;

Από τη Μυρτώ Μπεχράκη, Ψυχολόγο-Ψυχοθεραπεύτρια

Περιγραφή – Συμπτώματα

διπολικός περνάει φάσεις έντονης έξαρσης (μανίας) και κατάθλιψης. Κατά τη μανία ο ασθενής είναι υπερκινητικός, έχει ελαττωμένη ανάγκη για ύπνο, σκέφτεται και μιλάει γρήγορα και έχει πολύ υψηλή αυτοεκτίμηση. Για παράδειγμα, θα ξεκινήσει διάφορα απαιτητικά σχέδια παράλληλα (πχ. να βάψει το σπίτι του, να ξεκινήσει μια καινούρια επιχείρηση και μια καινούρια σχέση), θα μιλά εύκολα σε αγνώστους ή θα δυσκολευτεί να συγκρατήσει το γέλιο του. Ενδέχεται να εμπλακεί σε επικίνδυνες δραστηριότητες, μιας και τον διακατέχει μια αίσθηση παντοδυναμίας.

Στη φάση της κατάθλιψης, ο διπολικός αισθάνεται μια γενικότερη παραίτηση και θλίψη. Δεν θέλει να κάνει τίποτα, έχει δυσκολία στον ύπνο (αϋπνίες ή κοιμάται πολλές ώρες), αισθάνεται συνεχώς κουρασμένος, κάνει αρνητικές σκέψεις και στις έντονες περιπτώσεις έχει αυτοκτονικές τάσεις Τρώει πάρα πολύ ή ελάχιστα, αισθάνεται μια βαθιά ενοχή για τα πάντα και δεν έχει καθόλου καλή αυτοεκτίμηση. Οι εναλλαγές ανάμεσα στη μανία και τη κατάθλιψη επηρεάζουν άμεσα τη ζωή του και αντιμετωπίζει προβλήματα στο οικογενειακό, εργασιακό και προσωπικό του περιβάλλον.

Αίτια της Διπολικής Διαταραχής

Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην εμφάνιση των συμπτωμάτων και την ντοπαμίνη (νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου που εκκρίνεται σε πληθώρα (μανία) είτε σε έλλειψη (κατάθλιψη). Επίσης, υπάρχει κληρονομικότητα αλλά σημαντικό ρόλο παίζουν και οι εξωγενείς – περιβαντολλογικοί παράγοντες. Με άλλα λόγια, αν κάποιος έχει κοντινό συγγενή με διπολική διαταραχή και παράλληλα περάσει μια στρεσογόνα κατάσταση, τότε είναι πιθανό να εμφανίσει στοιχεία της νόσου.

Πώς αγαπάει ο διπολικός;

Η Διπολική Διαταραχή είναι μια ψυχική νόσος που επηρεάζει πάρα πολύ τις ερωτικές σχέσεις του ασθενή, ο οποίος έχει έντονα ναρκισσιστικά στοιχεία. Επειδή και ο ίδιος ο έρωτας είναι αποτέλεσμα ναρκισσισμού, ο διπολικός αγαπά πολύ και με πολύ πάθος. Μαζί με το πάθος, συχνά βιώνει και έντονο θυμό. Το βασικό χαρακτηριστικό των προσωπικών σχέσεων του είναι η ένταση και η αντιφατικότητα, κάτι το οποίο σημαίνει ότι η ηρεμία και η ασφάλεια που συνήθως αισθάνονται οι μη-διπολικοί, αντικαθίστανται από τις έντονες και συχνά εναλλασσόμενες συναισθηματικές εκδηλώσεις και την αστάθεια. Η Virginia Woolf (Αγγλίδα συγγραφέας η ζωή της οποίας μερικώς περιγράφεται στη ταινία ‘Οι Ώρες’ με την Meryl Streep) αποτελούσε χαρακτηριστικό παράδειγμα ασθενούς διπολικής διαταραχής. Όμως παρά την ασθένειά της, ο άντρας της την αγάπησε βαθιά μέχρι το τραγικό τέλος της ζωής της το 1941.

Όταν βρίσκεται στη φάση της μανίας, ο διπολικός ερωτεύεται έντονα, αφιερώνεται στον σύντροφό του και είναι υπερ-σεξουαλικός, χαρακτηριστικά που τον κάνουν ιδιαίτερα γοητευτικό και ερωτεύσιμο.

Σε αυτή τη φάση έχει πολλή ενέργεια μιας και τον διακατέχει μια αίσθηση παντοδυναμίας, μειωμένες ηθικές αναστολές και βιώνει όλα τα συναισθήματα πολύ έντονα. Όσο έντονα αγαπά, τόσο έντονα ζηλεύει. Μπορεί να ξοδεύει πάρα πολλά χρήματα, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τον σύντροφό του, να επικοινωνεί μαζί του όλη την ημέρα μέσω μηνυμάτων και να δοκιμάζει καινούργια πράγματα μαζί του. Όλα τα παραπάνω είναι τις ‘ευχάριστες’ πλευρές της μανίας. Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονη ευερεθιστότητα, ανεξέλεγκτες συμπεριφορές, μη-αίσθηση κινδύνου, πιθανή κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών.

Συνήθως, μετά από ένα μανιακό επεισόδιο ακολουθεί η περίοδος της κατάθλιψης, η οποία στατιστικά είναι μεγαλύτερης διάρκειας από αυτή της μανίας. Τότε, ο διπολικός ασθενής αποσύρεται, παγώνουν τα συναισθήματα του προς το σύντροφό του και διακόπτει τις επαφές μαζί του.

Κλείνεται πολύ στον εαυτό του, αισθάνεται ενοχές, δεν θέλει να βγει από το σπίτι και δεν βρίσκει νόημα στα πράγματα. Νοιώθει πως ο σύντροφός του τον απορρίπτει, ότι δεν τον νοιάζεται και ότι δεν μπορεί να τον βοηθήσει.

Με άλλα λόγια, βιώνει τη κατάθλιψή του τελείως μόνος. Η καταθλιπτική περίοδος, σε αντίθεση με τη μανιακή, είναι ιδιαίτερα δύσκολη, τόσο για τον ίδιο τον ασθενή, όσο και τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω του. Επίσης, είναι πιθανό να εκδηλωθεί καταθλιπτικό επεισόδιο στη περίπτωση χωρισμού, και τότε τα συναισθήματα είναι ακόμα πιο έντονα.

Ο κύκλος ανάμεσα στη μανία και στη κατάθλιψη είναι αέναος και αν δεν ακολουθεί τη θεραπευτική του αγωγή, η σχέση με έναν διπολικό είναι σαν το τρενάκι του λούνα παρκ, με πολλά πάνω και πολλά κάτω. Αυτό όμως σημαίνει ότι όταν ο διπολικός παρακολουθείται τακτικά και έχει δημιουργήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με τον ιατρό του, τότε μπορεί να διατηρεί τα επεισόδια των δυο πόλων σε ένα χαμηλό επίπεδο συχνότητας και έντασης, και έτσι να δημιουργήσει μια λειτουργική ερωτική σχέση.

Πηγή: Μάνος, Ν. (1997) Βασικά στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής. University Studio Press: Θεσσαλονίκη.