Μήπως τα βίντεο μαγειρικής τελικά σε παχαίνουν;

Τα τελευταία 15 χρόνια, με την αρχή να έχει γίνει από την τηλεόραση, η ”επιστροφή στην κουζίνα” αποτελεί βασική θεματική εκπομπών στα μέσα ενημέρωσης, ψηφιακά και μη. Οι τάσεις που απορρέουν από τη συγκεκριμένη θεματική μεταβάλλονται πολύ συχνά. Η πιο πρόσφατη καθιερώθηκε από το site που υπάρχει εκεί έξω για να μας ”ταΐζει” καθημερινά εκατοντάδες ”νόστιμες μπουκίτσες” ενημέρωσης ποικίλης ύλης, δηλαδή το αμερικανικό Buzzfeed.

Εδώ και χρόνια, οι food editors του site δημοσίευαν θέματα με συνταγές που καθήλωναν  στην οθόνη του όποιον του άρεσε το φαγητό και, ιδίως, η προετοιμασία του. Ομοίως, εδώ και χρόνια υπήρχαν σε διάφορες πλατφόρμες (κυρίως στο YouTube δηλαδή), χιλιάδες βίντεο με μάγειρες, σεφ και ζαχαροπλάστες να δείχνουν την προετοιμασία αλμυρών και γλυκών συνταγών.

Οι editors του Buzzfeed διαμόρφωσαν έναν γρήγορο τρόπο παρουσίασης συνταγών μέσω βίντεο, που δίνει την ίδια έμφαση στα υλικά και την παρασκευή, εστιάζει στα σκεύη και το στήσιμο του κάθε πιάτου και συνδέει όλα τα παραπάνω στοιχεία σε έναν άξονα: την ευκολία και τη νοστιμιά.

Έτσι, το site δημιούργησε τη σελίδα στο Facebook ”Tasty”, όπου ξεκίνησαν να αναρτώνται, στα τέλη του περασμένου Ιουλίου, τα μικρής διάρκειας ”νόστιμα” βίντεο (με διάρκεια από 1 λεπτό ως 4 ή 5 το πολύ). Η σελίδα σήμερα μετρά σχεδόν 39 εκ. likes, ενώ για την παρουσίαση συνταγών της βρετανικής κουζίνας δημιουργήθηκε μια ακόμα σελίδα, με όνομα ”Proper Tasty”. Σύντομα ακολούθησαν το παράδειγμα του Buzzfeed και άλλα sites, όπως το Refinery29, δηλαδή επέλεξαν την εύκολη παρουσίαση νόστιμων συνταγών στις οποίες ”μιλούν” οι εικόνες, τα πλάνα και τα χρώματα, ενώ η περιγραφή που τις συνοδεύει συχνά περιλαμβάνει υπερβολικούς επιθετικούς προσδιορισμούς όπως ”mesmerizing”, ”mind-blowing”.

Μέχρι στιγμής, από άποψης marketing και trend setting, τίποτα δε χρειάζεται να μας προβληματίσει. Ένα site βρήκε έναν εξαιρετικά λειτουργικό και ευχάριστο, από άποψης αισθητικής, τρόπο να παρουσιάζει κάποιο από το περιεχόμενό του και το κοινό ανταποκρίθηκε πλήρως σ’ αυτόν.

Αν, όμως, σταθούμε πιο προσεκτικά απέναντι στην τάση αυτή, θα παρατηρήσουμε ορισμένα στοιχεία που πρέπει να μας προβληματίσουν, κυρίως από διατροφικής άποψης. Ας ξεκινήσουμε από τα στοιχεία των επιστημονικών ερευνών. Μια ομάδα ψυχολόγων και νευροεπιστημόνων από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης πραγματοποίησε πρόσφατα μια μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Brain and Cognition και είχε ως θέμα τον τρόπο με τον οποίο η έντονη απεικόνιση φαγητού επηρεάζει τις εγκεφαλικές λειτουργίες.

Το πρώτο συμπέρασμα της έρευνας ήταν κάτι, λίγο πολύ, γνωστό: απλά και μόνο βλέποντας θελκτικές εικόνες φαγητού, η πείνα σου αυξάνεται. Όση αυτοσυγκράτηση και να διαθέτει κάποιος, ο καθημερινός ”πυροβολισμός” του από εικόνες φαγητού, κυρίως στα social media, μπορεί να “εξαντλήσει” τις αντοχές του απέναντι στο τυχόν ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής του και να τον οδηγήσει στην κατανάλωση περισσότερων λιπαρών τροφών.

Διότι, σύμφωνα με μια ακόμα σχετική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Perception, η επίδειξη φωτογραφιών με πλούσια, λιπαρά φαγητά στα υποκείμενα της έρευνας τραβούσε πολύ περισσότερο την προσοχή τους, σε σχέση με την επίδειξη υγιεινών πιάτων.

Το γρήγορο, νόστιμο, λιπαρό φαγητό λειτουργεί ως ”σούπερ ερέθισμα” των αισθήσεων, με αποτέλεσμα να προκαλεί διαρκώς πείνα και συνακόλουθη επαναλαμβανόμενη κατανάλωση λιπαρών τροφών, η προετοιμασία των οποίων παρουσιάζεται, πλέον, να είναι εφικτή από τον οποιονδήποτε, όσο μικρή σχέση κι αν έχει με την κουζίνα. Τα βίντεο δηλαδή σε ”σπρώχνουν” να μαγειρέψεις, πράγμα που είναι καλύτερο από το έτοιμο φαγητό.

Είναι κακό, δηλαδή, το να μαγειρεύει κάποιος, σε σχέση με το να παραγγέλνει φαγητό απέξω; Σε καμία περίπτωση. Ωστόσο, η πλειοψηφία των συνταγών που παρουσιάζονται με τον παραπάνω τρόπο, από το Buzzfeed και άλλα sites, αφορούν κυρίως φαγητά που δεν πρέπει έτσι κι αλλιώς να καταναλώνονται συχνά, λόγω υψηλής περιεκτικότητάς τους σε λίπος και υδατάνθρακες και της, αντίστοιχα, μικρής περιεκτικότητάς τους σε βιταμίνες, φυτικές ίνες και άλλα σημαντικά στοιχεία που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός για τη σωστή του λειτουργία.

Μερικά απλά παραδείγματα τέτοιων συνταγών είναι π.χ. τα ”σάντουιτς” από τηγανιτές κοτολέτες, τα dips με τυριά και αλλαντικά, που συνοδεύονται από nachos και η πίτσα – σφολιάτα. Πιο ”τραβηγμένα” παραδείγματα είναι οι τηγανιτοί κοκκινιστοί κεφτέδες, γεμιστοί με σπαγγέτι, οι τηγανιτές μπάλες mac’n’cheese και το ψωμί από παγωτό.

Ίσως, βέβαια, οι δημιουργοί των τελευταίων αυτών συνταγών να ήθελαν απλώς να αποδείξουν ότι ένα κλασικό πιάτο, όπως οι κοκκινιστοί κεφτέδες με μακαρόνια, μπορεί να παρουσιαστεί και με διαφορετικό τρόπο. Σε κάθε περίπτωση, πολλά από αυτά τα πιάτα είναι απλώς εντυπωσιακά και, σε επίπεδο γεύσης, δεν έχουν να προσφέρουν κάτι συγκλονιστικό (εκτός από εκατοντάδες θερμίδες συσκευασμένες με gross τρόπο), σε αντίθεση με τον συνήθη τίτλο που τα συνοδεύει.

Τελικά, οι παραπάνω έρευνες δεν απέδειξαν την άμεση σύνδεση της αύξησης βάρους με την εγκεφαλική διέγερση από εικόνες φαγητού. Ωστόσο, η αύξηση του αισθήματος πείνας είναι δεδομένη στο πλαίσιο της επαναλαμβανόμενης έκθεσης σε λαχταριστά, λιπαρά φαγητά που έχουν ”στηθεί” με καλά σχεδιασμένο food styling. Δε χρειάζεται, φυσικά, να σταματήσουμε να παρακολουθούμε βίντεο με συνταγές, μόνο υπό τον φόβο ότι ”μπορεί να παχύνουμε”.

Xρειάζεται να σκεφτόμαστε δυο φορές πριν μπούμε στην κουζίνα να ετοιμάσουμε ό,τι είδαμε σε ένα καλοφτιαγμένο βίντεο μαγειρικής, του οποίο ο σκοπός είναι απλώς να μας τραβήξει την προσοχή.