H Suzy Menkes είναι η 73χρονη κριτικός μόδας που ανεβοκατεβάζει καριέρες

Αν δεν την ξέρεις θα πεις με το σνομπισμό της άγνοιας «να κάποια που αποκλείεται να είναι κριτικός μόδας». Αν (θέλεις να) την ξέρεις, απλά δε θα δώσεις καμία σημασία στην εικονα και θα υποκλιθείς για αρχή στα 40 χρόνια που ανεβάζει και κατεβάζει καριέρες σχεδιαστών και ανθρώπων της μόδας. Κυρίες, δεσποινίδες και κύριοι η πρύτανης της δημοσιογραφίας μόδας, η κριτικός που η γνώμη της είναι η μοναδική για την οποία νοιάζονται οι σχεδιαστές, η γυναίκα της οποίας η πένα, η άποψη και προσωπικότητα επηρεάζουν εδώ και δεκαετίες τα πράγματα στη μόδα, η Suzy Menkes.

Εδώ και δύο χρόνια, στα 73 της σήμερα, κάνει δεύτερη καριέρα καθώς από τον Ιούνιο του 2014 ο πρόεδρος της  Condé Nast την έχρισε την διαδικτυακή φωνή των απανταχού Vogue ανά τον κόσμο (εκτός από την αμερικάνικη έκδοση). Μέχρι τότε και για 25 ολόκληρα χρόνια η υπογραφή της κοσμούσε την εφημερίδα International HeraldTribune. Αν την ρωτήσεις πόσο εύκολο ήταν να αφήσει την εφημερίδα μετά από τόσα χρόνια η απάντηση έρχεται  καταλυτική:  “Well, δεν άφησα εγώ την Tribune, η Tribune με άφησε. Μεταμορφώθηκε το  2013 σε International New York Times. Νέοι άνθρωποι προσλήφθηκαν. Τίποτα δεν έμοιαζε το ίδιο. Ήταν για μένα η ιδανική στιγμή να φύγω και  η νέα μου δουλειά ήταν μια υπέροχη πρόταση, γιατί… υπάρχει τίποτα πιο διεθνές από τη μόδα»;

Οι φήμες λένε ότι έμπαινε κρυφά  στις 5 τα χαράματα, εκεί που λάμβαναν χώρα τα μεγάλα σόου υψηλής ραπτικής, μαγευόταν από την ενέργεια  και παρέμενε εκεί κρυμμένη μέχρι τις 9, για να χαθεί μέσα στο κόσμο.

To ενδιαφέρον της Menkes όταν ξεκινούσε την καριέρα της ήταν επικεντρωμένο περισσότερο στη δημοσιογραφία παρά στη μόδα. Η αιωνόβια μητέρα της, έχει ακόμα κρατημένη την εφημερίδα που έφτιαξε η Suzy σε ηλικία 5 ετών: «Ο Yves Saint Laurent θα μπορούσε να μετατρέψει ένα κομμάτι χαρτί σε εξαιρετικό πατρόν, εγώ το μετέτρεψα σε εφημερίδα. Αυτή είναι η διαφορά».  Εκείνη και η αδελφή της η Vivienne, μεγάλωσαν κοντά στο Μπράιτον. Ο πατέρας τους, αξιωματικός του Βελγικού Ιππικού σκοτώθηκε,  λίγο πριν γεννηθεί η Suzy. Τόσο εκείνη όσο και η αδελφή της ωστόσο κατάφεραν να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιο: “Η αδελφή μου πήγε στην Οξφόρδη, όποτε λογικά εγώ θα πήγαινα στο Κεμπριτζ “. Πριν απ’ αυτό όμως πήγε για ένα χρόνο στο Παρίσι όπου σπούδασε ραπτική  στο  Chambre Syndicale fashion school και παρακολούθησε χάρη στην Ρωσίδα σπιτονοικοκυρά της μία επίδειξη μόδας της Nina Ricci, η οποία κατάλαβε την αγάπη της για τη μόδα όταν την έπιασε να ζωγραφίζει ένα καπέλο στο  ημερολόγιο της .

Οι φήμες λένε ότι έμπαινε κρυφά  στις 5 τα χαράματα, εκεί που λάμβαναν χώρα τα μεγάλα σόου υψηλής ραπτικής, μαγευόταν από την ενέργεια  και παρέμενε εκεί κρυμμένη μέχρι τις 9, για να χαθεί μέσα στο κόσμο. Επιστρέφει στην Αγγλία με υποτροφία στο Κεμπριτζ, όπου σπουδάζει ιστορία και αγγλική λογοτεχνία. Τα ζοφερά twinsets που φορούσαν στο Κέμπριτζ  ήταν μια άκομψη εικόνα για την εκ Παρισίων ορμώμενη Suzy. Όμως η ίδια δεν το ομολογεί ποτέ. Αυτό που ομολόγησε μετά από χρόνια ωστόσο είναι ότι «φορούσα μίνι φούστες και λευκές Courrèges μπότες – ήταν απομίμηση, αλλά δεν το είπα σε κανέναν».

Ο κύβος ερρίφθη για την καριέρα της Menkes, όταν έγινε η πρώτη γυναίκα συντάκτρια της φοιτητικής εφημερίδας, Varsity. Αμέσως μετά την αποφοίτηση της από το Κέμπριτζ άρχισε να εργάζεται στους Times του Λονδίνου, εκεί όπου γνώρισε το μέλλοντα σύζυγό της και πατέρα των τριών γιων της, David Spanier, τότε διπλωματικό ανταποκριτή της εφημερίδας και αργότερα γνωστό συγγραφέα βιβλίων για το σκάκι και το πόκερ. Το 1978 αναλαμβάνει διευθύντρια μόδας στο Times. Mια εποχή που όπως θυμάται «αναδείχθηκε το Μιλάνο, με τον Armani, τον Versace και τον Gigli. Μετά ήρθαν οι Iάπωνες στο Παρίσι. Ήρθε και ο Lacroix με την υπερβολή του, αλλά και ο Calvin Klein, o Helmut Lang και ο Ralph Lauren με το μινιμαλισμό, οι οποίοι κατάλαβαν ότι ο κόσμος θέλει να προσδιορίζεται από τον τρόπο ζωής του, όχι από τη στολή του». Mετά από 10 χρόνια στους “Times” την προσέλαβε η IHT για να αντικαταστήσει την (επίσης θρυλική διευθύντρια μόδας) Έμπι Ντόρσεϊ. ‘Ηταν η εποχή που τα είχε όλα. Καριέρα στο πικ και ευτυχισμένη προσωπική ζωή  μέχρι που το 2000 χάνει τον σύζυγό της  από εγκεφαλικό: « Ήταν απολύτως υγιής, αθλούταν, δεν κάπνιζε και, απλά πέθανε. Ίσως κι εγώ έτσι πεθάνω: τα τινάξω ξαφνικά μέσα σε ένα fashion show».

Φορούσα μίνι φούστες και λευκές Courrèges μπότες – ήταν απομίμηση, αλλά δεν το είπα σε κανέναν.

Στα χρόνια που δούλεψε στην Herald Tribune έγινε μία πραγματική fashion celebrity, τόσο αναγνωρίσιμη όσο ο  Karl Lagerfeld ή συχωρεμένη η Isabella Blow. “Είναι λίγο σαν μια ελαφρώς σαλεμένη θείτσα,” θα την περιγράψει το 2003 ερωτηθείσα γι’ αυτήν  η Kate Moss στο περιοδικό New Yorker .

Δεν υπάρχει σόου στον κόσμο που να ξεκινάει χωρίς την παρουσία της. Όμως και εκείνη είναι ακριβής ως Βρετανίδα.  Το 1997 τραυματίστηκε στο γόνατο και παρακολούθησε τα ντεφιλέ από αναπηρικό καροτσάκι, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που έχει λιποθυμήσει από την πολυκοσμία και την κούραση. Η ακρίβεια και η συνέπεια για τη Menkes είναι κάτι αδιαπραγμάτευτο και ασυγχώρητο όταν παραβιάζεται. Όταν ο Marc Jacobs άφησε το κοινό να περιμένει δύο ώρες μέχρι να ξεκινήσει το σόου, η Suzy έγινε έξαλλη: «Θέλω να τον πνίξω με τα ίδια μου τα χέρια και να μην ξαναδώ σόου του ποτέ στη ζωή μου». Όσο για τον τίτλο του άρθρου της την επόμενη μέρα; «Ο Μαρκ Τζέικομπς απογοητεύει με ένα freak show».

Η φήμη της ωστόσο ότι είναι η μοναδική κριτικός μόδας της οποίας την «ετυμηγορία» λαμβάνουν σοβαρά υπόψη οι σχεδιαστές ίσως είναι λίγο υπερβολική περνώντας τα χρόνια.  Όχι γιατί δεν είναι έτσι αλλά γιατί αυτό που περνιέται για καυστικό στον κόσμο της μόδας είναι «απλά μια δήλωση του προφανούς». Η ισχυρή κριτικός  είναι προσεκτική με τις παρατηρήσεις της και το σχολιασμό της επάνω στην μόδα γιατί γνωρίζει την δύναμη που έχουν οι λέξεις της … για τις τάσεις της μόδας. Πριν αρκετά χρόνια όταν είχε το θράσος να γράψει ότι η κλασική τσάντα του οίκου Chanel «πέθανε», η Chanel αγόρασε ολοσέλιδη διαφήμιση στην IHT για να την αντικρούσει. Ενώ κάποια άλλη φορά σχολίασε πασαρέλα του οίκου Dior λέγοντας: «Γιατί να είμαστε αναγκασμένοι να βλέπουμε τα μοντέλα να γρυλίζουν; Δεν υπάρχει αρκετή επιθετικότητα στον κόσμο;» και ο κολοσσός LVMH της απαγόρεψε την είσοδο για λίγο όμως. Γιατί μέχρι το τέλος της εβδομάδας της έστρωσαν κόκκινα χαλιά για να επιστρέψει.

“Είναι λίγο σαν μια ελαφρώς σαλεμένη θείτσα,” θα την περιγράψει το 2003 ερωτηθείσα γι’ αυτήν  η Kate Moss στο περιοδικό New Yorker

Αυτός ο σχολιασμός με το βρετανικό φλέγμα που κόβει σαν γιαπωνέζικο ξίφος και το χαρακτηριστικό κοκοράκι της  βρίσκεται πίσω από το παρατσούκλι Samurai Suzy. Και αυτό το  αδιανόητο κοκοράκι χρονολογείται και αυτό από τα χρόνια της στην International Herald Tribune πίσω από το οποίο υπάρχουν δύο ιστορίες. Η πρώτη λέει ότι η Menkes ότι απλά ρώτησε την κομμώτρια της πώς θα μπορούσε να κρατήσει τη φράντζα της μακριά από τα μάτια της καθώς έγραφε. Η δεύτερη ιστορία λέει ότι έψαχνε για ένα οπτικό «σήμα κατατεθέν» για την περσόνα της, όπως η Anna Wintour είχε τα γυαλιά της και ο  Karl Lagerfeld την βεντάλια του. Ποια από τις δύο είναι αληθινή; Η ίδια λέει ότι είναι η πρώτη: ” Δεν μπορώ να ανεχτώ τη φράντζα μου μέσα στο πρόσωπό μου καθώς δουλεύω, οπότε όταν απέκτησα αυτήν την κουάφ με βόλεψε και την κράτησα. Όμως ίσως να μην κολλήσω για πάντα με αυτήν. Ίσως κάποια στιγμή σας εκπλήξω”.  Ωστόσο αυτό το  χτένισμα- καρικατούρα είναι τόσο βολικό που μπορεί να το φτιάξει ακόμα και την ώρα που κατεβαίνει τις σκάλες.

“Οι γυναίκες φροντίζουν πολύ τον εαυτό τους σήμερα. Όμως εγώ δεν μεγάλωσα έτσι. Προτιμώ να  πάω σε ένα μουσείο παρά να ψάξω τον μασέρ της Gwyneth Paltrow.” Γιατί τη Suzy στον ελεύθερο χρόνο της δε θα τη βρεις obviously σε Ινστιτούτα Καλλονής, spa και τα συναφή, προτιμάει την όπερα, το μπαλέτο ή μία έκθεση ακόμα και από τα fashion events, τα οποία ωστόσο παρακολουθεί υπομονετικά φτάνει να μη συμπίπτουν οι εβδομάδες μόδας με το Yom Kippur, την εβραϊκή γιορτή που την περνάει σπίτι της με τους γιους και τα εγγόνια της. Δεν φοράει σχεδόν ποτέ ρούχα σχεδιαστών γιατί «δεν έχω τα χρήματα για να τα αγοράσω». To μόνο επώνυμο αξεσουάρ που κρατάει σχεδόν ευλαβικά είναι μια τσάντα από στρουθοκάμηλο της Miuccia Prada.  «Είμαι σίγουρη ότι είναι σοκαριστικό για τη Miuccia να με βλέπει να κρατώ την ίδια μοβ τσάντα χρόνο με το χρόνο. Όμως την αγαπώ αυτήν την τσάντα και τη φροντίζω. Και αν το σκεφτεί κανείς, μάλλον αυτό είναι ένα κομπλιμέντο για τη σχεδιάστρια».

 Ένας αστικός μύθος λέει ότι βλέπει πάνω από 600 σόου το χρόνο ενώ στην Tribune  έγραφε πάνω από 200.000 λέξεις το χρόνο. Εκείνη το αντικρούει. Γράφει απλά γρήγορα, λέει.

Επίσης, είναι ίσως η μόνη κριτικός μόδας που δεν εξαγοράζεται με πολυτελή δώρα από τους designers. « Όταν μπήκα στη δημοσιογραφία κανείς δεν δεχόταν δώρα. Εγώ απλά ακόμα και τώρα δεν το βρίσκω σωστό». Αλήθεια δε λιμπίστικε ποτέ κανένα από αυτά; “Τις περισσότερες φορές δεν τα ανοίγω καν. Τα στέλνω όπως είναι πίσω με ένα σημείωμα: «Η ανατροφή μου, μου επιτρέπει να δέχομαι μόνο σοκολατάκια και λουλούδια». Οι ενδιαφερόμενοι πήραν το μήνυμα αρκετά γρήγορα. Ωστόσο η ίδια πιστεύει ότι κάποιοι bloggers – αυτοί που εξάρουν  κυρίως τα γενναιόδωρα πακέτα που λαμβάνουν –  δεν έχουν ιδέα σε τι βαθμό γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης. “Οι εταιρείες και οι οίκοι προσπαθούν να δυσκολέψουν την κριτική μόδας  η οποία ήταν πιο σκληρή και καυστική πριν από τις bloggers. Όμως ποια είμαι εγώ που λέω ότι οι bloggers δεν πρέπει να συνεχίζουν να φέρονται έτσι. Είναι κομμάτι της κουλτούρας της γενιάς τους. “

Έχει την φήμη της workaholic. Ένας αστικός μύθος λέει ότι βλέπει πάνω από 600 σόου το χρόνο ενώ στην Tribune  έγραφε πάνω από 200.000 λέξεις το χρόνο. Εκείνη το αντικρούει. Γράφει απλά γρήγορα, λέει. Παρολ’ αυτά είναι να αναρωτιέται κανείς… Με δεδομένη την ταχύτητα που χρειάζεται πια ως blogger  για να γράψει σε όλες τις Vogue του κόσμου και το ολοένα και πιο πυκνό ετήσιο πρόγραμμα της καθώς πρέπει να βρίσκεται όλο και πιο συχνά σε ταξίδια που αφορούν στη βιομηχανία της μόδας πώς τα καταφέρνει; Και κυρίως στα 73 της σήμερα, πόσο ακόμα πιστεύει ότι θα συνεχίσει; Η ίδια δεν ξέρει.  Αυτό που ξέρει όμως καλά η «γιαγιά» της βιομηχανίας της μόδας τιμημένη με το γαλλικό Légion d’Honneur και το βρετανικό OBE, είναι πώς να κρατάει την καριέρα της στη σωστή αναλογία.  “Είμαι ρεαλίστρια. Πάντα ήξερα ότι αν αφήσω την δουλειά μου, θα σταματήσουν τα λουλούδια, οι προσκλήσεις. Ότι δεν θα υπάρχουν πια events με 2000 λευκά κεριά όπως τα ονόμαζε ο σύζυγός μου. Είναι μια σκληρή δουλειά.  Είναι μια σκληρή βιομηχανία. Όμως η δουλειά μου ποτέ δεν ήταν ολόκληρη η ζωή μου. Και αν κάποιος με ανάγκαζε να γράψω κάτι που δε θέλω, απλά δε θα έγραφα”.