Η Κατερίνα Σάλτα στέκεται (έμπρακτα) στο πλευρό χιλιάδων προσφύγων. Εσύ ακόμα τους φοβάσαι;

Έχοντας σπουδάσει marketing και λίγο φωτογραφία, η Κατερίνα δούλεψε αρκετά χρόνια στο χώρο της εστίασης και στην οικογενειακή επιχείρηση. Παράλληλα, ένιωθε ανέκαθεν την ανάγκη για εθελοντισμό. Ξεκίνησε από το 2004 να ασχολείται εθελοντικά με τα ζώα συμμετέχοντας ενεργά σε φιλοζωικές οργανώσεις. “Κάποια στιγμή κατάλαβα πως αυτός είναι ο δρόμος μου, οπότε αν μπορώ και εργασιακά να κάνω αυτό το πράγμα, όχι για τα χρήματα, αλλά για να μην αφιερώνω ψίχουλα του χρόνου μου και να μπορώ να αφοσιωθώ πλήρως σ’ αυτό. Προσπάθησα να βρω κάτι, αρχικά φιλοζωικά, έπειτα περιβαλλοντικά και κάποια στιγμή βρέθηκε το «μοιράζομαι», μια μικρή ελληνική ΜΚΟ που στήριζε κυρίως ελληνικές οικογένειες κάτω από τα όρια της φτώχειας“.

Μεταφράζοντας αυτή της την ανάγκη να προσφέρει, σε βασική της προτεραιότητα, η Κατερίνα έχει αναπτύξει κάτι σαν έκτη αίσθηση: νιώθει πως τη φωνάζουν όπου υπάρχει ανάγκη για βοήθεια. Οι κραυγές από τη Μυτιλήνη το 2015, ήταν πολύ δυνατές για να μην τις ακούσει.

Η πρώτη εικόνα που έβλεπες μέσα από το αεροπλάνο πριν προσγειωθούμε στη Λέσβο, ήταν αυτό το απέραντο μπλε, πλαισιωμένο από ένα ατελείωτο πορτοκαλί, από τα σωσίβια ολόγυρα στο νησί, στις παραλίες ξεβρασμένα.

“Στην πρώτη επαφή με τον πρόσφυγα, δεν ήμουν και τελείως άνετη. Από την οσμή, την πολύ έντονη, μέχρι και την επαφή μαζί του. Ήταν περίεργο, έντονο, αλλά και αρκετά βατό για μένα, από την άποψη ότι μετά το ζώο, ο άνθρωπος μου φάνηκε πιο εύκολος. Όταν έχουν πεθάνει ζώα στα χέρια μου ή τα έχω μαζέψει δηλητηριασμένα και διαμελισμένα και δεν έχουν φωνή, δε μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους μόνα τους, δεν έχει τύχει να μαζέψω άνθρωπο σε αυτή την κατάσταση“.

Είχα σκληρύνει, είχα χοντροπετσιάσει μέσα μου, για να μπορέσω να ανταπεξέλθω σε αυτό που ήθελα να κάνω, γιατί μου ήταν πιο αναγκαίο και πιο εύκολο να κάνω κάτι παρά να μην κάνω κάτι.

Στη συνέχεια, οι φωνές την οδήγησαν στην Ειδομένη. “Πήγα εκεί με μια ομάδα φίλων φωτορεπόρτερ. Ήταν εντελώς διαφορετική ιστορία. Νομίζω πως τρόμαξα για πρώτη φορά, μπορεί και τελευταία. Πολύ άγριες συνθήκες, εγώ ντυμένη με τα μπουφάν για snowboard και δίπλα μου οι άνθρωποι να μην έχουν τίποτα και τα μωρά να παίζουν στις λάσπες, ξυπόλητα. Ήταν ένας κάμπος ατελείωτος, όπου το βράδυ δε μπορούσε να ανασάνεις ή να δεις, από την τσίκνα και την κάπνα, επειδή έκαιγαν οτιδήποτε έβρισκαν προκειμένου να ζεσταθούν. Τότε ακόμα ανοιγόκλειναν τα σύνορα και υπήρχε ένας βρασμός για την όλη κατάσταση. Ήταν πολύ άγρια“.

“Οι άνθρωποι στέκονταν ατελείωτες ώρες κρεμασμένοι στα συρματοπλέγματα στα σύνορα. Ένιωθαν ότι έχουν βρεθεί τόσο κοντά, ότι ήθελαν μόνο ένα βήμα και τα είχαν καταφέρει. Αυτό έμοιαζε παράδοξο στα μάτια και τ’ αυτιά μου, γιατί ακόμα κι αν άνοιγαν τα σύνορα, η περιπέτειά τους δεν είχε τελειώσει. Για εκείνους όμως, μετά από αυτό το σύρμα, υπήρχε η ελευθερία.»

“Από τους Σκοπιανούς φρουρούς, άκουγες να λένε παλαβά στους πρόσφυγες “Δε φταίμε εμείς, εμείς σας θέλουμε και σας αγαπάμε. Η Μέρκελ φταίει.” Εκείνοι φυσικά δεν αντιλαμβάνονταν τι συνέβαινε και τους πίστευαν. Ένα από τα βασικά ζητήματα του προσφυγικού από την αρχή του, είναι η παραπληροφόρηση ή η ανυπαρξία σωστής πληροφορίας για τον πρόσφυγα. Δεν ξέρει πού πατάει και πού βρίσκεται και δεν τον ενημερώνουν ή του μεταφέρουν ψευδείς ή ακατανόητες πληροφορίες“.

Το επόμενο ταξίδι ήταν αρκετά πιο κοντά και συγκεκριμένα στην πύλη Ε2, στο λιμάνι του Πειραιά. Εκατοντάδες άνθρωποι έφταναν εκεί με βάρκες, σε άθλιες συνθήκες. Έμεναν στον χώρο υποδοχής και μόλις αυτός γέμισε κατασκήνωναν έξω. Υπήρχαν 16 τουαλέτες για 1800 περίπου άτομα, ανάμεσα στα οποία, ευπαθείς ομάδες, ανάπηροι, ασυνόδευτα παιδιά, γερόντια και μονογονεϊκές οικογένειες.

Δεν ξέρω πώς έγινε και δεν πάθαμε κάτι, ούτε εμείς, ούτε αυτοί. Παράλληλα τα κανάλια παρουσίαζαν το παράλογο του αιώνα, να μιλούν για φυματιώσεις και ό,τι μπορείς να φανταστείς.

Η Κατερίνα, μαζί με μια φίλη της, ανέλαβαν ως πεπειραμένες εθελόντριες να οργανώσουν την εκεί κατάσταση, προκειμένου να παρέχουν στους ανθρώπους που έφταναν ό,τι χρειάζονταν από κουβέρτες, καροτσάκια για τα μωρά, ρούχα, παπούτσια, φάρμακα και φυσικά φαγητό. Ξεκίνησαν, λοιπόν, με τις κλασικές φουφούδες που χρησιμοποιούσαν στις φάρμες της περιβαλλοντικής Οργάνωσης Γη, που συμμετείχε η Κατερίνα, να μαγειρεύουν για την Ε2 και κατέληξαν να ταΐζουν όλο το λιμάνι, φτιάχνοντας οκτώ χιλιάδες μερίδες φαγητό ημερησίως. “Οι εθελοντές ήταν υπέροχοι. Ήμασταν πάνω από ένα καζάνι, ενώ δε χρειάστηκε να αγοράσουμε σχεδόν τίποτα από υλικά. Οι προσφορές του κόσμου απ’ όλη τη χώρα και το εξωτερικό ήταν συγκλονιστικές“.

Με τα καθημερινά δεκαεξάωρα πλάι σε αυτούς τους ανθρώπους, οι δεσμοί μεταξύ τους έσφιξαν, δυνάμωσαν, έγιναν άσπαστοι. Όταν μετά από δυο μήνες άρχισαν να φεύγουν από το λιμάνι, τα συναισθήματα όλων ήταν ανάμεικτα. Κανείς δεν ήξερε πού τους πήγαιναν και κανείς δεν τους έλεγε. Ούτε στους ίδιους, ούτε στους αστυνομικούς. “Μια μέρα, μπήκα στο αμάξι και πήρα ένα πούλμαν από πίσω για να μάθω πού τους πάνε. Έτσι, ήμουν από τους πρώτους εθελοντές που βρέθηκαν στο camp του Σκαραμαγκά. Μέχρι και σήμερα παραμένει το μεγαλύτερο στην ηπειρωτική Ελλάδα. Περίεργη αίσθηση, αλλά χαιρόμουν που ήταν εντός Αττικής και δεν τους έχασα. Είχα όμως ερωτηματικά για την επόμενη μέρα“. Τότε ήταν που συζήτησαν με την Οργάνωση Γη, είδαν ότι αυτό θα τραβήξει καιρό και αποφάσισαν να ιδρύσουν έναν σχετικό τομέα. Έτσι, δημιουργήθηκε το Earth Refugee, στο οποίο και προσέλαβαν την Κατερίνα ως διευθύντρια. “Ήταν επιλογή μου και έχτισα την ομάδα μου μέσα από τους εθελοντές του Πειραιά και δεν κοίταξα να πάρω κόσμο με τρελά πτυχία ή προϋπηρεσία. Τα περισσότερα προγράμματά μας έχουν τρέξει χωρίς καμία χρηματοδότηση, τρώμε από τις σάρκες μας, από τους ιδρυτές της οργάνωσης, έχουν υπάρξει πολύ λίγες, συγκεκριμένες και μικρές χρηματοδοτήσεις, είτε από ιδιώτες είτε από διεθνείς ΜΚΟ, αλλά αυτά που έχουμε κάνει σε σχέση με αυτά που έχουμε λάβει είναι αστεία“.

Περισσότερο προσπαθούμε να κάνουμε και προγράμματα εκτός των camps, ώστε να καταπολεμηθεί και το φαινόμενο της ιδρυματοποίησης, το οποίο υπάρχει, είναι πολύ ψυχοφθόρο και δημιουργεί πολλά θέματα.

Τώρα που δεν έμεναν στις σκηνές, και είχαν ένα πιάτο φαΐ, σειρά είχε η ανάπτυξη δραστηριοτήτων, στα camps, μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δημιουργικής απασχόλησης ενηλίκων και ανηλίκων. Τους παρέχουν δηλαδή τα απαραίτητα εφόδια, ώστε είτε εδώ, είτε αργότερα αλλού, να μπορέσουν να ενταχθούν και να σταθούν στα πόδια τους και επαγγελματικά. “Έχουμε ποδόσφαιρο το οποίο πάει πάρα πολύ καλά και είναι απίστευτα σημαντικό το πόσο έχει βοηθήσει παιδιά και μεγάλους. Έχουμε μουσική εκπαίδευση για τα πιτσιρίκια, αλλά κι ένα πρόγραμμα οδοντιατρικής φροντίδας, το οποίο είναι πολύ σημαντικό γιατί πολλά απ’ αυτά τα παιδιά έχουν χρόνια να πάνε στον οδοντίατρο ή δεν έχουν πάει ποτέ. Στο Σούνιο είχαμε πάρα πολλά προγράμματα επίσης, τα οποία όμως αποσύρθηκαν αυτό το μήνα γιατί τελείωσαν τα λεφτά και δε μπορούσαμε άλλο να το παλέψουμε. Είχαμε αγγλικά, κινηματογράφο, μαθήματα κολύμβησης, κοινωνικές εκδηλώσεις. Έχουμε το OLS που κάνουν online μαθήματα ξένων γλωσσών και μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε 12 γλώσσες ανάλογα με τη χώρα που θέλουν να πάνε. Αφού ολοκληρώσουν τα μαθήματα παίρνουν ένα επίσημο πιστοποιητικό από την ΕΕ, το οποίο μπορούν να βάλουν και στο βιογραφικό τους και ακριβώς επειδή είναι online χρειάζονται μόνο το wi-fi και μια συσκευή, ενώ μπορούν να το κάνουν από οποιαδήποτε χώρα κι αν βρεθούν. Επίσης υπάρχει και βοήθεια και συμβουλές για να αναζητήσουν δουλειά, τι παράδοξο μπορεί να βρουν σε σχέση με τη δική τους κουλτούρα, όπως το να έχουν εργοδότη γυναίκα, πώς να φερθούν σε μια συνέντευξη και πολλά ακόμα”.

Οι πρόσφυγες και όλοι οι άλλοι

“Βλέπουν ορισμένοι φίλοι μου τις αναρτήσεις μου στο facebook, και μου λένε “τι φάση, παίζουμε μπαλίτσα, καλοπερνάμε;” Εντάξει, κάτσε εσύ σε ένα container, σε μια προβλήτα, χωρίς να έχεις να κάνεις τίποτα, να έχεις χάσει τα πάντα σου, να ανησυχείς για το πίσω σου που ακόμα βομβαρδίζεται κι έχεις τους ανθρώπους σου εκεί, να ανησυχείς για το μπροστά σου που δεν ξέρεις πότε θα ‘ρθει και τι θα ‘ναι και να μην έχεις και τίποτα απολύτως να κάνεις. Και να έχεις και τα ψυχολογικά σου τραύματα και την επιθετικότητά σου βάσει εαυτού πολλές φορές, και τη βαρεμάρα σου και την κατάθλιψή σου και τα πάντα όλα σου“.

Η Κατερίνα δεν ήθελε να μοιραστεί μια δακρύβρεχτη ιστορία ή εικόνες φρίκης για να σε ευαισθητοποιήσει. Η επίκληση στο συναίσθημα πιθανότατα να μην είναι το ζητούμενο όταν πρέπει απλά να είσαι άνθρωπος. Προτίμησε, λοιπόν, να μιλήσει για κάτι πολύ απλούστερο, αλλά απόλυτα κατανοητό.

“Τα αγόρια μου από 17-27, κατά κύριο λόγο singles, τους βλέπω πια περισσότερο από την παρέα μου. Πάμε για καφέ, για ποτό, είναι κανονικοί μου φίλοι. Είναι παιδιά τα οποία τελείωσαν τις σπουδές και έπρεπε να πάνε στρατό και να πολεμήσουν, αλλά δεν ήθελαν να το κάνουν γιατί δεν πιστεύουν σε αυτόν τον πόλεμο. Δε θέλουν να σκοτώσουν ή να σκοτωθούν. Έχουν έρθει εδώ με το όνειρο να σπουδάσουν και δεν ξέρουν αν θα ξαναδούν ποτέ τους γονείς τους, γιατί δε μπορούν να γυρίσουν πίσω, θεωρούνται λιποτάκτες κι αν επιστρέψουν, θα τους σκοτώσουν. Σκέψου νέα παιδιά, στα ντουζένια τους, όπου όταν φεύγω κάποια Παρασκευή βράδυ, μου λένε “Κατερίνα τι θα κάνεις τώρα;” και τους λέω “θα πάω για ποτό με τους φίλους μου”. Τότε μου λένε “Αχ πάρε μας μαζί σου, δε μπορούμε να κοιτάμε άλλο τους τοίχους στο container”. Ας σκεφτούμε πώς ήμασταν εμείς στην ηλικία τους που θέλαμε να βγούμε, να ξεσκάσουμε, να βρούμε κανέναν γκόμενο, να φλερτάρουμε, να γελάσουμε με τους φίλους μας, κι αυτά τα παιδιά, με όλο αυτό το παρελθόν να είναι κλεισμένοι και να κοιτάνε τον τοίχο ενός container“.

Κι όλοι όσοι τους φοβούνται;

“Nα προσπαθήσουν να παραμερίσουν για λίγο τον φόβο και να τους γνωρίσουν γιατί δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο μπορείς να γνωρίσεις μια μέρα, και να σου βγει κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που νομίζεις. Έχω πάρα πολλά φαινόμενα ασύλληπτου σεβασμού, μου έχουν πέσει λεφτά από την τσέπη, μου τα φέρνουν πίσω, έχω χάσει πράγματα, μου τα επιστρέφουν, έχω δώσει χρήματα, μου τα δίνουν πίσω γιατί είναι και τρελά περήφανοι, με την πολύ όμορφη έννοια“.

Όλοι αυτοί που τους λένε τζιχαντιστές και τρομοκράτες, ας καταλάβουν ότι κι εκείνοι από αυτά ακριβώς τα κακοποιά στοιχεία, έφυγαν τρέχοντας να ξεφύγουν. Δεν αποτελούν μέρος αυτού.

Τι τους επιφυλάσσει η επόμενη μέρα;

“Αργά, αλλά σταθερά φεύγουν και πάνε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ορισμένοι απορρίπτονται κι έχουν το δικαίωμα και αιτούνται ασύλου στην Ελλάδα. Αρκετοί θα ζήσουν μαζί μας, δεν μπορεί κανείς όμως να προβλέψει τον αριθμό. Όσο νωρίτερα αποφασίσουμε να το γνωρίσουμε και στη συνέχεια να το αποδεχτούμε, τόσο το καλύτερο. Αντιλαμβάνομαι τον φόβο, γιατί αυτός ο φόβος περιλαμβάνει πολύ μεγάλη άγνοια και παραπληροφόρηση από τα μέσα. Δεν έχω φαινόμενο κλοπής και βιαιοπραγίας και δεν έχω να πω κάτι. Παραμένω σε επαφή με τους περισσότερους από αυτούς σε πολλές χώρες, και η τελευταία που θα πληγεί από τρομοκρατική επίθεση στον από τους Μουσουλμάνους, είναι η Ελλάδα. Μας λατρεύουν, γιατί αυτό που γνώρισαν και έζησαν εδώ, δεν το έχουν νιώσει σε άλλα κράτη που είναι τώρα. Η νοοτροπία μας είναι και πιο κοντά στη δική τους από την κεντρο- ή βόρειο-ευρωπαία. Μοιάζουμε πολύ, ειδικά με τους Σύρους, μοιάζουμε πάρα πολύ, αρκεί να ανοίξουμε τα μάτια μας και την ψυχή μας και να το δούμε“.