Πλήρης οδηγός με τα πανηγύρια στα ελληνικά νησιά

Τα πανηγύρια είναι ένα αγαπημένο έθιμο των ντόπιων που, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν τις ρίζες τους πολλά, μα πάρα πολλά χρόνια πίσω. Είναι από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά γεγονότα του εκάστοτε τόπου, καθώς αποτελούν την ιδανική ευκαιρία τόσο για τους νησιώτες όσο και για τους επισκέπτες να γευτούν μόνο τοπικές λιχουδιές, να μεθύσουν από το ντόπιο κρασί ή το τσίπουρο και να χορέψουν αγκαλιά όλοι μαζί μέχρι το πρωί στους ρυθμούς του βιολιού, του λαούτου, της λύρας, της τσαμπούνας.

Αν έχεις υπάρξει έστω και μία φορά σε νησιώτικο πανηγύρι στη διάρκεια του καλοκαιριού, τότε ξέρεις ήδη για τι μαγεία μιλάμε. Σχεδόν μια διονυσιακή μέθεξη στην οποία συμμετέχουν όλοι ανεξαιρέτως, μικροί και μεγάλοι. Αν πάλι όχι, να θυμάσαι ότι ποτέ δεν είναι αργά και ότι έστω για μία φορά στη ζωή σου χρειάζεται να γνωρίσεις δια ζώσης αυτή την εμπειρία.

Και, μπορεί τα πιο ξακουστά πανηγύρια να είναι εκείνα της Ικαρίας, όμως υπάρχουν πολλά ακόμα σε πολλά (μικρά και μεγάλα) ελληνικά νησιά, τα οποία και αξίζει να επισκεφτείς, εφόσον κάνεις τις διακοπές σου σε κάποιο από αυτά. Έχουμε και λέμε, λοιπόν:

Κυκλάδες

Σύρος

Η Σύρος αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα νησιά των Κυκλάδων, ενώ η πρωτεύουσά της η Ερμούπολη είναι συνάμα και πρωτεύουσα όλης της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Εδώ, στη διάρκεια της γιορτής “Αυγουστιάτικα Φεγγάρια” (9-10 Αυγούστου), θα συναντήσεις στην Άνω Μεριά ρεμπέτες που γεμίζουν με μουσική τα σοκάκια και τα μαγαζιά της περιοχής. Στις 14 Αυγούστου πραγματοποιείται η αναβίωση του εθίμου των «Φωταρίδων» και νησιώτικη βραδιά με ζωντανή μουσική στην παραλία του Κινιού, ενώ ανήμερα της Παναγίας  μπορείς να επισκεφτείς το μεγάλο πανηγύρι της “Μεταστάσεως της Θεοτόκου. Να σημειωθεί ότι λόγω του αυξημένου στοιχείου καθολικών χριστιανών στο νησί, σε όλη τη διάρκεια του Αυγούστου λαμβάνουν χώρα και πολλά καθολικά πανηγύρια στα οποία μπορείς να συμμετέχεις εξίσου.

Αμοργός

Σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού, πραγματοποιούνται πολλά πανηγύρια στα χωριά του νησιού, άλλα μικρότερα και άλλα μεγαλύτερα και πιο γνωστά. Αφού, ωστόσο, ο Ιούλιος φτάνει στο τέλος του, ας μιλήσουμε για το πανηγύρι του Χριστού που συμβαίνει στη χώρα της Αμοργού κάθε χρόνο στις 6 Αυγούστου (ανήμερα της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος) και το Δεκαπενταύγουστο το γλέντι μεταφέρεται στην Παναγιά την Πανοχωριανή, με αμοργιανή ρακή, ντόπιες νοστιμιές και χορό μέχρι το πρωί.

Πάρος

Αν βρεθείς Αύγουστο στην Πάρο, τότε έχεις δύο πολύ καλές και ξακουστές επιλογές σε πανηγύρια. Το πρώτο λαμβάνει χώρα το Δεκαπενταύγουστο στο λιμάνι του νησιού, την Παροικιά, όπου βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής στην ομώνυμη εκκλησία, με περιφορά του επιταφίου και παραδοσιακό γλέντι. Επιπλέον, στις 23 Αυγούστου συμβαίνει το “Πανηγύρι των Πειρατών”, κατά το οποίο γίνεται αναπαράσταση της επιδρομής του Μπαρμπαρόσα και των πειρατών του στη Νάουσα το 1537, με τους ντόπιους να ντύνονται πειρατές και να διασκεδάζουν με μπόλικο ρούμι στα γραφικά σοκάκια του χωριού.

Κουφονήσια

Ένας από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς των τελευταίων ετών είναι αναμφίβολα τα Κουφονήσια. Αν ο δρόμος σου σε βγάλει προς τα εκεί, μην ξεχάσεις να βρεθείς στο Κάτω Κουφονήσι ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου όπου οι ντόπιοι στήνουν ένα μεγάλο γλέντι μέχρι το πρωί, μετά τη λειτουργία στην εκκλησία της Παναγίας.

Σέριφος

Αυτό το πανηγύρι της Παναγίας του Δεκαπενταύγουστου είναι για γερούς γλεντζέδες αφού διαρκεί συνολικά 3 μέρες, με πολύ οινόπνευμα και χορό μέχρι να μη σε βαστούν άλλο τα πόδια σου.

Σίκινος

Ποιος θα περίμενε ότι ένα μικρό νησί όπως η Σίκινος, με μόλις 300 μόνιμους κατοίκους, θα διοργάνωνε ένα από τα πιο γνωστά πανηγύρια του Αιγαίου, την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου; Και όμως. Εδώ, ανήμερα της Παναγίας, στη Χώρα του νησιού θα δεις φωτογραφικές προβολές στην πλατεία και θα ζήσεις ένα από τα πιο χαρακτηριστικά νησιωτικά γλέντια.

Φολέγανδρος

Σε αυτό το πανέμορφο νησί των Κυκλάδων, δύο είναι οι βασικές προτάσεις σε πανηγύρια. Αρχικά, στις 6 Αυγούστου (ανήμερα της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος) συμβαίνει κάθε χρόνο το πανηγύρι του Χριστού, ενώ το Δεκαπενταύγουστο το πανηγύρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου σε περιμένει με πολλές και νοστιμότατες ντόπιες λιχουδιές, καθώς και με ζωντανή, παραδοσιακή μουσική.

Νάξος

Όπως και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας, έτσι και στη Νάξο τα πανηγύρια της συνδέονται κατά κύριο λόγο με τον εορτασμό αγίων. Έτσι, στις 6 Αυγούστου η Μεταμόρφωση του Σωτήρος γιορτάζεται στο Γλινάδο, στον Δαμαριώνα και στο Κουρουνοχώρι. Στις 15/8 όλο το νησί είναι γεμάτο εκδηλώσεις για την Κοίμηση της Θεοτόκου, με πιο γνωστό το πανηγύρι στο Φιλότι, ενώ στο τέλος Αυγούστου και συγκεκριμένα στις 29 (του Αγίου Ιωάννη του Νηστευτή) θα βρεις πανηγύρια στην Απείρανθο, στον Απόλλωνα και στο Αγερσανί. Χαρακτηριστικό όλων των πανηγυριών και εδώ είναι το τραγούδι, ο χορός, οι τοπικές γεύσεις και το γλέντι μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.

Δωδεκάνησα

Νίσυρος

Ένα ακόμα νησί που κρατά μέρες τους εορτασμούς είναι και η Νίσυρος. Τα προεόρτια του Δεκαπενταύγουστου ξεκινούν στις 14 του μήνα από την απομονωμένη Μονή Παναγιάς Κυράς, με νηστίσιμα κεράσματα, ενώ ανήμερα της Κοιμήσεως το γλέντι μεταφέρεται το βράδυ στην πλατεία στο Μανδράκι, με πολύ ποτό, φαγητό και χορό, μέχρι πρωίας.

Αστυπάλαια

Σε αυτό το νησί που διοικητικά ανήκει στα Δωδεκάνησα, αλλά πολιτισμικά συγγενεύει πολύ και με τις Κυκλάδες, θα βρεις αρκετά πανηγύρια σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, αλλά το μεγαλύτερο είναι εκείνο του Δεκαπενταύγουστου, της Παναγιάς της Πορταΐτισσας. Διαρκεί 3 μέρες και περιλαμβάνει μια πληθώρα εκδηλώσεων.

Κάρπαθος

Θυμάμαι πως τα αρκετά χρόνια που έκανα παραδοσιακούς χορούς, πάντα την Κάρπαθο ως περιοχή τη διδασκόμασταν σε δύο μαθήματα μόνη της, ενώ ο δάσκαλος είχε να λέει πάντα για τον πλούσιο εθιμικό πολιτισμό της και τα ιδιαίτερα πανηγύρια της. Όλα αυτά ισχύουν, δεν είναι τίποτα υπερβολή. Το Δεκαπενταύγουστο γίνονται τα πιο ξακουστά πανηγύρια του νησιού, στα χωριά Μενετές, Πυλές, Απέρι και Όλυμπο, όπου οι ντόπιοι ντύνονται με παραδοσιακές φορεσιές και το γλέντι κρατά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.

Κως

Σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, εδώ θα βρεις πανηγύρια που αναβιώνουν παλαιά ήθη και έθιμα του νησιού. Από τα πιο γνωστά, είναι εκείνο του Δεκαπενταύγουστου στην Κέφαλο όπου προσφέρεται από τους ντόπιους κτηνοτρόφους γίδα βραστή με πιλάφι.

Ρόδος

Στο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων και σε ό,τι αφορά τα πανηγύρια, ισχύει πραγματικά η φράση “Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα”. Είναι τόσες πολλές οι εκδηλώσεις του Αυγούστου, που μάλλον δεν θα ξέρεις τι να πρωτοδιαλέξεις. Ενδεικτικά, αναφέρω το “Ασκληπιείο” την 1η Αυγούστου, από τις 2 έως και τις 6 Αυγούστου πραγματοποιούνται παραδοσιακά γλέντια για τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, γιορτή ούζου, λαϊκά πανηγύρια κλπ., ενώ για το Δεκαπενταύγουστο σχεδόν κάθε κοινότητα του νησιού οργανώνει κι από ένα παραδοσιακό γλέντι, οπότε απλώς ρώτα τους ντόπιους σε ποιο αξίζει περισσότερο να πας.

Βορειοανατολικό Αιγαίο

Ικαρία

Για την Ικαρία δεν μπορώ να κάνω απλή καταγραφή των πανηγυριών της γιατί της τρέφω μια ιδιαίτερη αδυναμία (και δεν είμαι η μόνη εκεί έξω). Έτσι κι αλλιώς, αυτό το νησί έχει μια ιδιαίτερη αύρα κι ένα διονυσιακό τρόπο να γλεντά, οπότε και τα πανηγύρια του κινούνται στο ίδιο μοτίβο. Αν και οι επιλογές εδώ είναι πολλές, μη χάσεις το πανηγύρι της Παναγίας στο Γιαλισκάρι αλλά και εκείνο της Λαγκάδας, γνωστό και ως “της Παναγιάς της Ρέιβερ”. Θα δεις κόσμο που χορεύει non stop για ώρες ολόκληρες και είναι λογικό αφού ο παραδοσιακός ικαριώτικος διαρκεί τουλάχιστον 20 λεπτά.

Λέσβος

Αν βρεθείς στις 6 και 7 Αυγούστου είσαι πολύ τυχερή καθώς τότε γιορτάζεται παραδοσιακά κάθε χρόνο η γιορτή της σαρδέλας. Αυτό σημαίνει ότι στη Σκάλα Καλλονής θα βρεις αρκετές εκδηλώσεις με δωρεάν άφθονο φαγητό και ούζο, υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής. Το Δεκαπενταύγουστο το γλέντι μεταφέρεται αυτούσιο στην Αγιάσο, στην πλατεία του χωριού.

Χίος

Και εδώ, αφορμή είναι συνήθως κάποια θρησκευτή γιορτή αφού κάθε χωριό έχει και έναν Άγιο να τιμήσει. Τα πιο γνωστά από αυτά είναι το πανηγύρι της Αγίας Μαρκέλλας στις 22 Ιουλίου και της Παναγίας στις 15 Αυγούστου. Επίσης, στα Καρδάμυλα γλεντούν και την παραμονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, δηλαδή στις 14 Αυγούστου.

Σάμος

Σ’ αυτό το καταπράσινο νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου, με τα πολλά χωριά, θα βρεις εξίσου αρκετά πανηγύρια στη διάρκεια του καλοκαιριού, με πιο γνωστά εκείνα στις 6 Αυγούστου και στις 15 Αυγούστου στο Βαθύ.

Βόρειες Σποράδες

Σε όλες τις βόρειες Σποράδες (Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος, Σκύρος) στη διάρκεια του Αυγούστου πραγματοποιούνται πανηγύρια στα διάφορα πανηγύρια των νησιών, με αποκορύφωμα τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό του Δεκαπενταύγουστου, οπότε και οι επιλογές αυξάνονται κατά πολύ, αφού σχεδόν κάθε χωριό (ειδικά στη Σκιάθο) έχει το δικό του πανηγύρι.

Επτάνησα

Κέρκυρα

Όλα ανεξαιρέτως τα πανηγύρια στο μεγαλύτερο νησί του Ιονίου έχουν θρησκευτικό χαρακτήρα, με βασικότερη αναφορά το Χριστό ή τον προστάτη της Κέρκυρας, Άγιο Σπυρίδωνα. Έτσι, στις 6 Αυγούστου στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος θα βρεις πανηγύρια στο Ποντικονήσι, Περιβόλι, Στριννύλα, Παλαιοχώρι, Αγίους Δέκα και Άγιος Ματθαίος και εξαήμερο  προσκύνημα απο 1 έως 6 Αυγούστου στην κορυφή του Παντοκράτορα. Επιπλέον, για το Δεκαπενταύγουστο πραγματοποιείται τριήμερη γιορτή στον Κάτω Γαρούνα, ενώ στις 23 Αυγούστου γιορτάζεται η Παναγία Οδηγήτρια στα χωριά Γαστούρι, Πέλεκας,  Άγιοι Δέκα και στους Αγραφούς.

Λευκάδα

Αν σου αρέσουν οι φακές, εδώ θα περάσεις φίνα. Στις 6 Αυγούστου, στην Εγκλουβή Λευκάδας πραγματοποιείται κάθε χρόνο η γιορτή της φακής, στη διάρκεια της οποίας ντόπιοι και τουρίστες απολαμβάνουν νοστιμότατες φακές που μόλις έχουν βγει από τα μεγάλα καζάνια της πλατείας του χωριού. Κλασικά και εδώ, το Δεκαπενταύγουστο μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα στο πανηγύρι στην Εύγηρο, στην Εγκλουβή ή στο Καλαμίτσι.

Ζάκυνθος

Στο Φιόρο του Λεβάντε, η Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου γιορτάζεται με περισσή μεγαλοπρέπεια σε όλες τις εκκλησίες του νησιού, ενώ σε πολλά χωριά της μετά το τέλος της λιτανείας των εικόνων, ακολουθούν γεύματα, χοροί, τραγούδι.

Κεφαλλονιά

Κάθε χρόνο στα μέσα Αυγούστου διοργανώνεται στο πανέμορφο αυτό νησί η Γιορτή των Κτηνοτρόφων, η οποία περιλαμβάνει έκθεση τοπικών προϊόντων, φεστιβάλ παραδοσιακών χορών και μια πληθώρα άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων. Επιπλέον, στις 15 Αυγούστου, όποιο χωριό του νησιού έχει εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία, εννοείται πως γιορτάζει, με πλούσιο τραπέζι φτιαγμένο από τους ντόπιους και πολλή μουσική και παραδοσιακούς χορούς.

Κρήτη

Το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου, με την τόσο πλούσια ιστορία και τα τόσα πολλά έθιμα, δεν θα μπορούσε να μην έχει και τα δικά του χαρακτηριστικά πανηγύρια. ‘Ετσι και στους 4 νομούς του νησιού σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού πραγματοποιούνται πολλά πανηγύρια, με αφορμή θρησκευτικές γιορτές, ενώ οι εκδηλώσεις (όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση) κορυφώνονται στη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου. Για παράδειγμα, στο νομό Χανίων, στο Θέρισσο, στη Χρυσοσκαλίτισσα, στη Λιτσάρδα, τον Αλίκαμπο και σε πολλά ακόμα μέρη, θα βρεις πανηγύρια αφιερωμένα στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το ίδιο ισχύει και για τους νομούς Ρεθύμνου, Ηρακλείου, Λασιθίου.

Καλή διασκέδαση!