Σακχαρώδης διαβήτης κύησης: Ένας γιατρός απαντά σε όσα θα ήθελες να ρωτήσεις

– Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης;

Πρόκειται για την μορφή εκείνη της νόσου που διαγιγνώσκεται μετά την έναρξη της εγκυμοσύνης. Πρέπει να διαχωρίζεται από τον διαβήτη που προϋπάρχει της κύησης και συχνά χρειάζεται εντατικότερη ή/και άλλη στρατηγική αντιμετώπισης σε σχέση με την περίοδο προ της κύησης.

– Ποιες είναι οι αιτίες της εμφάνισής του;

Οι ορμονικές μεταβολές και το γενικότερο στρες που προκαλούνται στον οργανισμό της εγκύου ευθύνονται για την εμφάνιση του διαβήτη κύησης, σε γυναίκες που έχουν προδιάθεση για την κατάσταση αυτή. Οι βασικοί προδιαθεσικοί παράγοντες είναι:

1. Προηγούμενη κύηση στην οποία βρέθηκε διαβήτης.

2. Οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη, ιδίως σε συγγενείς πρώτου βαθμού.

3. Αυξημένο σωματικό βάρος.

4. Ηλικία άνω των 25 ετών.

5. Ανεύρεση υψηλού σακχάρου στο παρελθόν.

6. Προηγούμενη ανεξήγητη διακοπή της εγκυμοσύνης ή γέννηση παιδιού με βάρος άνω των 4 κιλών.

– Ποια είναι τα πρώτα συμπτώματα και πότε πρέπει να ανησυχήσει μια έγκυος;

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν συμπτώματα. Για τον λόγο αυτό, συνιστάται σε κάθε εγκυμονούσα να γίνεται μέτρηση του σακχάρου νηστείας (δηλαδή το πρωί και αφού έχει μείνει νηστική για 8 ώρες) αμέσως μετά τη διαπίστωση της εγκυμοσύνης. Την 24η-28η εβδομάδα συνιστάται επίσης σε όλες τις εγκύους (εφόσον δεν έχει διαπιστωθεί ήδη διαβήτης) να γίνεται «καμπύλη γλυκόζης», δηλαδή μέτρηση του σακχάρου πριν και 2 ώρες μετά τη χορήγηση ενός πολύ γλυκού διαλύματος που περιέχει 75 γραμμάρια γλυκόζης. Με βάση τις τιμές σακχάρου που προκύπτουν από τις εξετάσεις αυτές διαπιστώνεται η παρουσία (ή μη) του διαβήτη κύησης.

Συμπτώματα παρουσιάζονται μόνο αν η τιμή του σακχάρου ανέβει σε πολύ υψηλά επίπεδα (συνήθως πάνω από 200-250 mg%). Στην τελευταία περίπτωση θα υπάρχει έντονη δίψα, ξηροστομία, πολυουρία (δηλαδή μεγάλη ποσότητα ούρων στο 24ωρο), έντονη αδυναμία και η έγκυος θα χάνει βάρος (αντί να το αυξάνει).

– Τι ρόλο παίζει η διατροφή;

Η διατροφή πριν την εγκυμοσύνη επηρεάζει την πιθανότητα να εμφανίσει ένα άτομο διαβήτη (και όχι μόνο της κύησης), κυρίως μέσω της αύξησης του σωματικού βάρους, αλλά όχι μόνο. Σε γενικές γραμμές, η επιλογή πλούσιων σε θερμίδες επεξεργασμένων τροφίμων (λιπαρά, και ευαπορρόφητοι υδατάνθρακες) συνήθως αυξάνει την πιθανότητα για διαβήτη, ενώ τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, όπως και οι πλούσιες σε φυτικές ίνες τροφές, την μειώνουν.

– Τι πρέπει να κάνει μια έγκυος όταν διαγνωστεί με διαβήτη κύησης;

Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να απευθυνθεί σε γιατρό εξειδικευμένο στον σακχαρώδη διαβήτη. Υπάρχουν ειδικά διαβητολογικά κέντρα, μερικά δε εξ’ αυτών, που βρίσκονται σε νοσοκομεία που διαθέτουν μαιευτικό τμήμα, εξειδικεύονται ακόμη περισσότερο στον διαβήτη κύησης. Συνήθως ο γυναικολόγος είναι ο πρώτος που διαπιστώνει τον διαβήτη κύησης και παραπέμπει την εγκυμονούσα στον κατάλληλο γιατρό.

– Πώς επηρεάζει την καθημερινότητά της και τι αλλαγές πρέπει να κάνει στη διατροφή της;

Εφόσον διαγνωστεί διαβήτης της κύησης, η έγκυος πρέπει να εκπαιδευθεί ώστε να μετρά καθημερινά το σάκχαρό της, (περίπου 4 φορές την ημέρα με φορητό μετρητή). Κατά την επίσκεψη στον γιατρό τίθενται αυστηροί στόχοι για το σάκχαρο αίματος. Συνιστάται η λήψη μικρών και συχνών γευμάτων, η αποφυγή ευαπορρόφητων υδατανθράκων (κυρίως της ζάχαρης αλλά και μεγάλης ποσότητας αμυλούχων τροφών χωρίς φυτικές ίνες) και, εφόσον η εγκυμονούσα είναι παχύσαρκη, ο ελαφρύς περιορισμός θερμίδων. Συνιστάται επίσης η σύνθεση διαιτολογίου με την εξής αναλογία: υδατάνθρακες 35-45%, πρωτεΐνες 20-25%, λίπος 30-40%.

Εφόσον το επιτρέπει ο γυναικολόγος, συνιστάται σωματική άσκηση (π.χ. περπάτημα 10-15΄ μετά τα τρία κύρια γεύματα ή 30-40΄ περπάτημα τουλάχιστον 4 φορές την εβδομάδα) που συμβάλλει στη βελτίωση του σακχάρου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η σωστή διατροφή και η άσκηση επαρκούν για τη ρύθμιση του σακχάρου. Εάν ωστόσο, το σάκχαρο υπερβαίνει τους στόχους που έχουν τεθεί, απαιτείται θεραπεία με ινσουλίνη.

– Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στην ίδια και στο έμβρυο, εάν αμελήσει την θεραπεία;

Στις περισσότερες περιπτώσεις η εντατική θεραπεία του διαβήτη με στόχο τις φυσιολογικές τιμές σακχάρου, έχει ως αποτέλεσμα παρόμοια έκβαση της εγκυμοσύνης, όπως και στις γυναίκες χωρίς διαβήτη της κύησης.

Οι επιπλοκές που εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες με διαβήτη της κύησης που δεν ρυθμίζονται καλά, περιλαμβάνουν αυξημένη αρτηριακή πίεση και σπανιότερα προεκλαμψία, ενώ τα νεογνά τους έχουν συχνά αυξημένο σωματικό βάρος για την ηλικία κύησης (μακροσωμία), οπότε μπορεί να υπάρχουν δυσκολίες κατά τον τοκετό και να χρειάζεται καισαρική τομή. Σπανιότερα μπορεί να εμφανιστούν στο έμβρυο σοβαρές συγγενείς ανωμαλίες. Μερικές φορές, τις πρώτες ώρες μετά τον τοκετό, το νεογνό μπορεί να παρουσιάσει υπογλυκαιμία ή ίκτερο μεγαλύτερο του συνήθους.

– Ο διαβήτης κύησης συνεπάγεται και διαβήτη εφ’όρου ζωής;

Συνήθως, αμέσως μετά τον τοκετό η γυναίκα με διαβήτη της κύησης έχει φυσιολογικές τιμές σακχάρου. Έξι εβδομάδες αργότερα συνιστάται νέα καμπύλη γλυκόζης για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει διαβήτης. Γυναίκες που είχαν διαβήτη της κύησης, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν διαβήτη τύπου 2 αργότερα στη ζωή τους, ιδίως αν αυξηθεί το σωματικό τους βάρος.