Ο δημόσιος μητρικός θηλασμός από την πλευρά των ανδρών. Πόσο απενοχοποιημένος είναι ως θέαμα;

Το κεφάλαιο «Δημόσιος Θηλασμός» απολαμβάνει πρωτοφανή επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια. Γυναίκες που επιλέγουν να θρέψουν το παιδί τους σε κοινή θέα, εν ώρα εργασίας, όπως η Καναδή υπουργός Karina Gould ή στις κερκίδες ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, όπως οι Αργεντίνες του mundial που έγιναν viral , είναι περιπτώσεις απόλυτα φυσιολογικές που εξακολουθούν ωστόσο να γίνονται θέμα στις διεθνείς ειδήσεις και να εγείρουν συζητήσεις. Ένα από τα ερωτήματα που εύλογα τίθεται είναι πόσο άνετοι τελικά είμαστε, κι ακόμα πιο συγκεκριμένα, πόσο πραγματικά απενοχοποιημένο είναι το θέαμα για ένα ζευγάρι αντρικά μάτια, ειδικά όταν η μητέρα είναι η σύντροφος ή η γυναίκα ενός φίλου ή συγγενή. Αλλά και μία άγνωστη.

Σύμφωνα με τη Σοφία Νασιάκου, συνδιαχειρίστρια της Εθελοντικής Ομάδας Υποστήριξης Θηλασμού, φαινόμενα όπου σε μητέρες έγινε παρατήρηση ή τους ζητήθηκε να αποχωρίσουν από κάποιο δημόσιο χώρο, ώστε να κατευθυνθούν στην τουαλέτα ή στο αμάξι ή σ’ ένα δωμάτιο μόνες τους προκειμένου να θηλάσουν τα μωρά τους σε καμία περίπτωση δεν έχουν εκλείψει. Και φυσικά δεν προέρχονται μόνο από άντρες. Το 2014 είδε το φως της δημοσιότητας ένα περιστατικό σε πτήση της American Airlines, όπου μία γυναίκα, μητέρα και η ίδια, ζήτησε από την αεροσυνοδό που θήλαζε διακριτικά το μωρό της να συνεχίσει στην τουαλέτα του αεροπλάνου, γιατί ένιωθε ντροπή. Οπουδήποτε αλλού, ακόμα και σ’ έναν χώρο 2 επί 2 γεμάτο μικρόβια, αρκεί να μην το κάνει μπροστα στα μάτια της.

 Το ζήτημα του δημόσιου θηλασμού παραμένει ταμπού. Το νιώθεις ακόμα, το ακούς σε κουβέντες, το «πιάνεις» από τα συμφραζόμενα. Το ερώτημα είναι, σε ποιο σημείο της διαδρομής βρισκόμαστε και πόσο απέχουμε από το να μην έχουμε να πούμε πλέον τίποτα άλλο γι’ αυτό το θέμα. Να το λήξουμε και ν’ αφήσουμε την κάθε γυναίκα να εκπληρώσει μία από τις πιο φυσιολογικές και αυτονόητες αποστολές της, χωρίς δεύτερες σκέψεις για το τι θα πει ο κόσμος για κάτι τόσο ιερό ή φυσικό, όπως θες πες το.

66 άντρες λοιπόν μπήκαν στη διαδικασία ν’ απαντήσουν, από τους 108 που είχαν συνολικά πρόσβαση στο συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο. Οι απαντήσεις τους, όσο και οι αντιπροσωπευτικές απόψεις 3 αντρών που συμπυκνώνουν διαφορετικές διαστάσεις της ανδρικής πλευράς, βοηθούν στο να βγουν κάποια συμπεράσματα γύρω από το κατά πόσο είναι πλήρως απενοχοποιημένος ο δημόσιος θηλασμός στις μέρες μας, αλλά και τις έμμεσες ή άμεσες πιέσεις που ενδεχομένως δέχονται οι γυναίκες από τον περίγυρό τους, ώστε να ταΐσουν το παιδί τους σε πιο ιδιωτικές συνθήκες.   

> Η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων (89.4%) δήλωσαν ότι έχουν δει γυναίκα να θηλάζει ενώπιόν τους. Το 10,6% είπε ότι δεν έχει αυτή την εμπειρία.

> Το 51,5% των ανδρών δήλωσε ότι αισθάνεται «συμπάθεια» βλέποντας μία άγνωστη γυναίκα να θηλάζει σε δημόσιο χώρο χωρίς να καλύπτει το στήθος της. Το 28,8% νιώθει «αδιάφορα», το 18,2% παραδέχεται ότι αισθάνεται «άβολα» και το 1,5% βιώνει «εκνευρισμό». Κανένας δεν επέλεξε την επιλογή «ντροπή/αποστροφή».

> Στην περίπτωση που η γυναίκα που θηλάζει μπροστά στον άντρα δεν είναι άγνωστη, αλλά η σύντροφος ενός φίλου/συγγενή, το 43,9% εξακολουθεί να νιώθει «συμπάθεια». Το 28,8% παραδέχεται ότι αισθάνεται «αμηχανία» και το 25,8% «αδιαφορία» για το θέαμα. Ένα 1,5% νιώθει «ντροπή/αποστροφή».

> Στην ερώτηση «παίζει ρόλο η εξωτερική εμφάνιση της γυναίκας στο πόσο αμήχανα ή αδιάφορα θα νιώσετε βλέποντάς τη να θηλάζει», το 87,9% απάντησε αρνητικά, ενώ για το 12,1% των ερωτηθέντων η εξωτερική εμφάνιση της μητέρας παίζει ρόλο στο πώς θα νιώσουν εκείνοι βλέποντάς τη να θηλάζει το παιδί της.

> Μία από τις ερωτήσεις που αντανακλούν το γενικότερο πνεύμα για το φαινόμενο του δημόσιου θηλασμού από την πλευρά των αντρών είναι η εξής: «Πού και πώς πιστεύετε πως πρέπει να γίνεται ο μητρικός θηλασμός;».

Για το 56,1% των ανδρών που απάντησαν, μια μητέρα πρέπει να θηλάζει το παιδί της «οπουδήποτε και όπως χρειαστεί». Για το 27,3% πρέπει να γίνεται «σε ιδιωτικό χώρο ή σε δημόσιο με κάλυμμα», ενώ για το 16,7% «κάπου που η μητέρα είναι μόνη της με το παιδί». Αυτό σημαίνει πως για το 44% των συμμετεχόντων δεν πρέπει να γίνεται δημόσια αν δεν υπάρχει κάλυμμα ή πως δεν πρέπει να γίνεται καθόλου δημόσια.

> Από την άλλη πλευρά, στην υποθετική περίπτωση που κάποιος ή κάποια αντιδρούσε στη θεά της συντρόφου ενώ εκείνη θηλάζει, το 71,2% δηλώνει πως θα υπερασπιζόταν το δικαίωμά της στο δημόσιο θηλασμό. Το 13,6% θα διακωμωδούσε την όποια αρνητική αντίδραση, όταν το 7,6% θα αντιδρούσε με επιθετικότητα απέναντι σε μια τέτοια αντίδραση. Επίσης, ένα 7,6% απαντάει ότι θα ζητούσε από τη σύντροφό του να θηλάσει κάπου πιο απομονωμένα.

> Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζουν οι ελεύθερες απαντήσεις των συμμετεχόντων στην ερώτηση: «Στη θέα μιας γυναίκας που θηλάζει χωρίς να καλύπτει το στήθος της, τι είναι αυτό που σκέφτεστε;». Το 65% των απαντήσεων έχουν θετικό ή ουδέτερο πρόσημο και εκτείνονται σε απαντήσεις από «είναι ιερή στιγμή» ή «είναι φυσιολογικό» έως και «δεν αισθάνομαι τίποτα» ή «νιώθω αδιάφορα». Στον αντίποδα, ξεχωρίζουν απαντήσεις όπως: «Θα μπορούσε να είναι λίγο πιο διακριτική», «Είναι κάπως άβολο και προσπαθώ να γυρίσω από τη άλλη πλευρά και να μην κοιτάζω», ενώ ορισμένοι, λίγοι, ανησυχούν ότι κάποιοι θα την κοιτάζουν περίεργα εκείνη την ώρα.

 Στην ερώτηση «Αν η σύντροφός σας επέλεγε να θηλάσει μπροστά σε φίλους σας, χωρίς κάλυμμα, ποια θα ήταν η αντίδρασή σας. Θα διέφερε αν ήταν με κάλυμμα;», το 40% θα προτιμούσε η σύντροφός του να επιλέξει να θηλάσει με κάλυμμα. Το υπόλοιπο 60% ισχυρίστηκε ότι δεν θα είχε πρόβλημα η σύντροφός του να θηλάσει με ή χωρίς κάλυμμα μπροστά σε φίλους.

> Το 86,4% των ανδρών θα είχε την ίδια αντίδραση αν η κόρη του επέλεγε να θηλάσει δημόσια. Το 13,6% απάντησε αρνητικά κάνοντας τον προσωπικό του διαχωρισμό.

Ποια θα πρέπει να είναι η δική μας αντίδραση σ’ αυτά τα αποτελέσματα λοιπόν; Να αισθανθούμε δικαίωση για τους άνδρες που στηρίζουν το δημόσιο θηλασμό ως την απόλυτα ελεύθερη επιλογή της μητέρας; ή να μπούμε σε προβληματισμό για εκείνους, τους όχι λίγους έστω κι ενός μικρού δείγματος (αλλά σε καμία περίπτωση αμελητέου καθώς δεν είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιείται έρευνα σε δείγμα κάτω των 100 ατόμων). Σίγουρα και τα δύο.

Ο δημόσιος θηλασμός «τρέφει» διαφωνίες

«Θα σου άρεσε να σου κάνει πρόταση γάμου μπροστά σε κόσμο; Μπροστά στην παρέα, έστω, στους κολλητούς; Θα του έλεγες εσύ ‘σ’ αγαπώ’ για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια ενός οικογενειακού τραπεζιού; Με τους γονείς και τους θείους να σας καμαρώνουν και να χειροκροτούν; Κάποιες σχέσεις, κάποιες εξομολογήσεις, είναι τόσο προσωπικές που όταν παύουν να είναι ιδιωτικές, εκχυδαΐζονται κάπως. Αποκτούν ένα λεπτό στρώμα επίδειξης που λειτουργεί λίγο σαν καπάκι. Καταλαβαίνεις ότι από κάτω υπάρχουν ειλικρινή και βαθιά συναισθήματα, αλλά είναι πάντα δύσκολο να πρέπει να μαντεύεις τι υπάρχει κάτω από το καπάκι.

Για μένα ο θηλασμός είναι μια τέτοια ιδιωτική υπόθεση. Καταλαβαίνω απόλυτα ότι ένα μωράκι μπορεί να πεινάσει και την ώρα που βρίσκεται σε έναν δημόσιο χώρο, οπότε το να το ταΐσει η μητέρα του είναι το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο. Δυσκολεύομαι, όμως, λίγο να καταλάβω τις μητέρες που βρίσκονται στο σπίτι τους με παρέα -με τους κολλητούς, έστω- κι επιλέγουν να θηλάσουν ανάμεσά τους. Ανάμεσά μας. Ομολογώ ότι νιώθω κάπως άβολα. Όχι γιατί ερεθίζομαι σεξουαλικά (προφανώς) ούτε γιατί σιχαίνομαι ή με σοκάρει η ιδέα του θηλασμού. Η πηγή της αμηχανίας μου είναι η αίσθηση ότι παρευρίσκομαι σε μια πολύ ιδιωτική στιγμή, της οποίας δεν έχω λόγο – και ίσως δεν θα ‘πρεπε- να είμαι θεατής. Όταν ακριβώς δίπλα υπάρχει ένα δωμάτιο ή το υπόλοιπο σαλόνι όπου η μητέρα μπορεί να απομονωθεί για λίγο με το μωράκι της και να το θηλάσει με τη ησυχία της – και με ησυχία γενικώς και μακριά από τα βλέμματα και τα χάχανα της παρέας – δεν καταλαβαίνω γιατί προτιμά να το κάνει μπροστά σε κοινό.

Για να είμαι ειλικρινής, νομίζω ότι κάθε φορά το κάνει ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο: για να έχει κοινό. Κάπως επιδεικτικά, δηλαδή. Σαν να μεταφέρει τη μητρότητά της από το κέντρο του ιδιωτικού της σύμπαντος στο κέντρο του εξώτερου σύμπαντος, χωρίς να εξετάζει την πιθανότητα ότι το εξώτερο σύμπαν μπορεί να το απασχολούν άλλα θέματα, που δεν περιστρέφονται γύρω από εκείνη και το γλυκύτατο μωράκι της». Αυτή είναι η άποψη του Α., ενός σύγχρονου άντρα 40 ετών ο οποίος θα μπορούσαμε να πούμε ότι εκπροσωπεί αν όχι όλους, σίγουρα αρκετούς από τους άνδρες που προτιμούν μια γυναίκα να θηλάζει το παιδί της μόνη της στο διπλανό δωμάτιο κι όχι στο σαλόνι, την ώρα που υπάρχει κόσμος.

Στον αντίποδα, η θέση του, Μ. 34 χρονών, ο οποίος πριν έναν χρόνο έγινε πατέρας. «Θαυμασμός. Αυτό είναι το συναίσθημα που με πλημμυρίζει όταν βλέπω τη γυναίκα μου να θηλάζει το παιδί μας. Θαυμασμός για τη δύναμη και την επιμονή που δείχνει φροντίζοντας ο μικρός να έχει το γεύμα του, πάντα και παντού.Είτε είναι 3 τα ξημερώματα στο σπίτι, είτε 3 το μεσημέρι σε μια πλατεία, ανάμεσα στα βλέμματα των περαστικών. Προφανώς και το μόνο που με ενδιαφέρει είναι το παιδί μου να έχει τη φροντίδα της μητέρας του, αδιαφορώντας για το ποια είναι  η αντίδραση του κόσμου».

Αντίστοιχης λογικής και οι σκέψεις του Γ., 34 ετών, ο οποίος έχει βρεθεί πολλές φορές στον ίδιο χώρο την ώρα που οι σύντροφοι των φίλων του θηλάζουν. «Δεν πιστεύω να υπάρχει straight άνδρας που αν δει μια γυναίκα με όμορφο στήθος γυμνό στην παραλία, να μην το παρατηρήσει 2 και 3 φορές. Αφιαμφισβήτητα πρόκειται για ένα από τα πιο sexy σημεία στο γυναικείο σώμα είτε είναι μεγάλο, είτε μικρό, είτε, είτε, είτε. Ωραία και γνωστά όλα αυτά, αλλά τι σχέση έχουν με τον θηλασμό; Όση σχέση έχει ένα γυμνό στήθος στην παραλία, μ’ ένα γυμνό στήθος που τρέφει ένα νεογέννητο. Καμία δηλαδή. Δεν μπορώ να αντιληφθώ το λόγο που καθόμαστε και το συζητάμε και γράφουμε κείμενα και το αναλύουμε και ακόμα και τώρα, το 2018 είναι ζήτημα αν μια γυναίκα επιλέξει να ταΐσει το παιδί της σ’ ένα πάρκο, σ’ ένα φιλικό σπίτι ή οπουδήποτε. Φαντάζομαι με την ίδια λογική, θα πρέπει να αποφεύγει να πηγαίνει στα ίδια μέρη με το παιδί της, μήπως ξαφνικά πάθει κάποιο κολικό και αρχίζει και κλαίει και ενοχλεί τους γύρω του. Μα όταν οι γύρω του καταλάβουν πως όλοι από εκεί ξεκινήσαμε, όλοι την ίδια διαδρομή ζωής που μας χάραξε η φύση ακολουθούμε, τότε θα πάψουν οι συζητήσεις για το αν θα πρέπει να θηλάζει μια μητέρα το παιδί της όπου θέλει, χωρίς να φοβάται ή έστω να σκέφτεται την περίεργη σκέψη του κάθε ανώμαλου ή τα αδιάκριτα βλέμματα και τις ξυνισμένες μούρες σεμνότυφων νοικοκυραίων».

Κάπου εδώ να επισημάνουμε κι εμείς το αυτονόητο. Ότι ο δημόσιος θηλασμός είναι δικαίωμα της μητέρας και του παιδιού που θεμελιώνεται τόσο σε διεθνείς όσο και σε εθνικές διατάξεις. Στην εθνική έννομη τάξη μάλιστα το θεμελιώδες δικαίωμα στο μητρικό θηλασμό προκύπτει από συνταγματικές αρχές και διατάξεις. Ας σημειωθεί και το εξίσου προφανές, ότι σε καμία περίπτωση δεν στοιχειοθετείται το ποινικό αδίκημα της προσβολής δημοσίας αιδούς. Όσο επιλογή της είναι το να ταΐζει με το στήθος της το παιδί της σ’ ένα δωμάτιο, όπου τίποτα δεν θα μπορεί να την αποσπάσει, η ίδια ακριβώς πρέπει να είναι το να πάρει το μικρό της μαζί όπου βρίσκεται κι όταν εκείνο πεινάσει, να κάνει το ίδιο, χωρίς να διστάζει μπροστά στον «κίνδυνο» μιας λεκτικής ή μη εξάρσης σεμνοτυφίας. Κι όποιος έχει πρόβλημα ή ντρέπεται, μπορεί απλά να γυρίσει το βλέμμα του αλλού. Κανείς δεν εξανάγκασε ποτέ κανέναν να παρακολουθεί μία γυναίκα την ώρα που θηλάζει ή που κάνει το οτιδήποτε.

Σε μία εποχή γενικής ανοχής απέναντι σε οτιδήποτε αφορά το σεξ, ο δημόσιος θηλασμός, μια διαδικασία πλήρως απογυμνωμένη από οποιαδήποτε μορφή σεξουαλικότητας, συνεχίζει να προκαλεί γιατί κάποιοι δεν μπορούν να διαχειριστούν την πληροφορία ότι πρόκειται για μία διαδικασία που έχει στο επίκεντρο το γυναικείο στήθος.