Πώς οι παιδικές ψυχικές συγκρούσεις επηρεάζουν τον χαρακτήρα μας και την επιλογή του επαγγέλματός μας
- 15 ΑΠΡ 2021
Οι ψυχικές συγκρούσεις και οι επιθυμίες που απορρέουν από το ένστικτο και λαμβάνουν χώρα κατά την παιδική ηλικία, επιδρούν στην ενήλικη ζωή και καθορίζουν τον χαρακτήρα και τις επιλογές του. Ωστόσο, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι αυτό που διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο σε πολλές περιπτώσεις, είναι οι φαντασιώσεις που απορρέουν από τις εν λόγω συγκρούσεις και επιθυμίες αντίστοιχα, δηλαδή, το τι σημαίνουν για το άτομο, παρά το αν υφίστανται στην πραγματικότητα ή όχι.
Υπό αυτή την έννοια, ενδέχεται ένα παιδί να βιώνει τη μητέρα του ως στερητική και απόμακρη, χωρίς, ωστόσο, η εικόνα αυτή να ανταποκρίνεται σε αντικειμενικά κριτήρια. Αυτά ακριβώς τα συναισθήματα που προκύπτουν από τη φαντασίωση μιας στερητικής μητέρας –στην προκειμένη περίπτωση- μπορούν να επιδράσουν στην παρούσα και μετέπειτα ψυχική ζωή του ατόμου και, βεβαιότατα, δεν θα πρέπει να παραβλεφθούν στην κλινική πρακτική, γιατί αποτελούν πολύ σημαντικές ψυχικές συγκρούσεις που έρχονται από την παιδική ηλικία.
Η πρώτη ερμηνεία για τον χαρακτήρα του ατόμου δόθηκε από τον Φρόιντ, σύμφωνα με τον οποίο, τα στοιχεία της προσωπικότητας που χαρακτηρίζουν τον ενήλικα, εδράζονται στις ενστικτικές επιθυμίες, καθώς και στις συγκρούσεις που έλαβαν χώρα κατά την παιδική ηλικία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το στοιχείο της φιλοδοξίας, το οποίο και φαίνεται να συνδέεται με τις συγκρούσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπο ένα παιδί όταν βιώνει το οιδιπόδειο σύμπλεγμα και συγκεκριμένα με την ανάγκη του να αντικαταστήσει το γονέα του ίδιου φύλου στην καρδιά του ετερόφυλου γονέα.
Η σχέση γιου με τον πατέρα του (και οι ψυχικές συγκρούσεις)
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ένα αγόρι π.χ. συνήθως ανταγωνίζεται τον πατέρα του, όπως ένας ενήλικας ανταγωνίζεται τους συναδέλφους του στο εργασιακό του περιβάλλον. Ο βαθμός στον οποίο εκφράζεται ο εν λόγω ανταγωνισμός και η νοηματοδότηση που δίνει το άτομο σε αυτόν, καθορίζουν την ποιότητά του. Έτσι, ένας υγιής ανταγωνισμός, κατά την παιδική ηλικία, μεταξύ γιου-πατέρα μπορεί να εξελιχθεί σε φιλοδοξία και ευγενή άμιλλα κατά την ενήλικη ζωή, ενώ μία έντονα ανταγωνιστική σχέση αντίστοιχα, ενδέχεται, αργότερα, να πάρει τη μορφή εμμονής σχετικά με το θέμα του ανταγωνισμού.
Η επίδραση του κοινωνικού περιβάλλοντος
Η επίδραση των ατομικών εμπειριών, καθώς και του κοινωνικού περιβάλλοντος κρίνεται εξίσου σημαντική στη διαμόρφωση του χαρακτήρα. Τέτοιες επιδράσεις αποτελούν η βίωση κάποιου τραυματικού γεγονότος, το δίκτυο αξιών βάσει του οποίου μεγαλώνει το άτομο, οι σχέσεις που αναπτύσσει με τους γονείς, τα αδέρφια, τους φίλους, τους δασκάλους του κ.α.
Αναφορικά με τις αντικειμενότροπες σχέσεις που αναπτύσσει το άτομο κατά την παιδική ηλικία, φαίνεται πως αυτές αποτελούν το «καλούπι» βάσει του οποίου θα δομηθούν όλες οι μετέπειτα σχέσεις. Ακόμη, τα άτομα με τα οποία σχετίζεται το παιδί ενίοτε συνιστούν αντικείμενα με τα οποία ταυτίζεται, υιοθετώντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, στοιχεία και συμπεριφορές τους. Οι ταυτίσεις αυτές, κατά κανόνα, προκύπτουν ως αποτέλεσμα των οιδιπόδειων συγκρούσεων, ενώ αντικείμενα ταύτισης, εκτός από τους γονείς, οι οποίοι συνιστούν και τα πρωταρχικά αντικείμενα, ενδέχεται να αποτελέσουν και άλλα πρόσωπα στη ζωή του ατόμου, όπως τα αδέρφια.
Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα αφορά στην περίπτωση μίας γυναίκας που είχε έντονο ενδιαφέρον για τη μουσική, το οποίο και φαίνεται να υπηρετούσε ασυνείδητες επιθυμίες σχετιζόμενες με οιδιπόδειες συγκρούσεις. Η εν λόγω γυναίκα μάλλον ταυτίστηκε με την –μουσικό στο επάγγελμα- αδερφή της, στην οποία ο πατέρας έδειχνε ιδιαίτερη αδυναμία, σε μία προσπάθειά της να την αντικαταστήσει στην καρδιά του πατέρα της.
Πώς μάς καθορίζουν τα παιδικά βιώματα και οι παιδικές ψυχικές συγκρούσεις
Πέραν των ατομικών γνωρισμάτων, ένα άλλο στοιχείο που φαίνεται να χαρακτηρίζει το άτομο είναι οι συμπεριφορές του, οι δράσεις του, αλλά και η προσωπική κοσμοθεωρία από την οποία υποκινούνται οι εν λόγω συμπεριφορές και δράσεις. Όλα αυτά, όπως και ο χαρακτήρας, εκπορεύονται από τον ίδιο πυρήνα: τα παιδικά βιώματα, επιθυμίες και συγκρούσεις.
Αξιοσημείωτο είναι το παράδειγμα μίας νέας γυναίκας, με έντονο φιλανθρωπικό έργο, η οποία καταφθάνει για θεραπεία προβληματισμένη σχετικά με την ανάπτυξη νευρωτικών συμπτωμάτων. Στην πορεία της θεραπείας διαφαίνεται ότι τόσο η αφοσίωση στις φιλανθρωπίες όσο και τα νευρωτικά συμπτώματα συνιστούν αποτέλεσμα πρώιμων ενδοψυχικών συγκρούσεων που προήλθαν ως αποτέλεσμα μίας σειράς αποχωρισμών από την ανεπαρκή μητέρα της.
Συγκεκριμένα, η ασθενής, ως παιδί, ανέλαβε να φροντίζει και να προστατεύει τα μικρότερα αδέρφια της, υιοθετώντας το ρόλο της καλής μητέρας, τον οποίο η φυσιολογική μητέρα δεν μπορούσε να επωμιστεί. Αντίστοιχα, ως ενήλικη, συνέχισε τον ίδιο ρόλο, παρέχοντας φροντίδα σε ανθρώπους που το είχαν ανάγκη -τους οποίους φαινόταν πως ταύτιζε τόσο με τον εαυτό της όσο και με τα αδέρφια της- και τρέφοντας μίσος για τους ανθρώπους που εκμεταλλεύονται του αδυνάτους –τους οποίους φαινόταν πως ταύτιζε με τη μητέρα της.
Γιατί η επιλογή επαγγέλματος επηρεάζεται από την παιδική ηλικία
Σε όλους εκείνους που διατείνονται ότι η επιλογή επαγγέλματος αποτελεί μία «ενήλικη επιλογή», η κλινική εμπειρία έρχεται να απαντήσει ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς. Το επάγγελμα αποτελεί ένα στοιχείο της ταυτότητάς μας και ως τέτοιο, δέχεται όλες εκείνες τις επιρροές που αναφέρθηκαν έως τώρα, έτσι ώστε να συμφωνεί με την προσωπικότητα του ατόμου.
Αξιοσημείωτο παράδειγμα από την κλινική εμπειρία αποτελεί η περίπτωση ενός νεαρού χειρουργού, ο οποίος συνειδητοποιεί μέσα από την ανάλυσή του ότι η επιλογή του να ακολουθήσει αυτή την επαγγελματική πορεία σχετίζεται με το περιστατικό της βρεφικής του ηλικίας, κατά το οποίο, ο ίδιος αναγκάστηκε να αποχωριστεί τη μητέρα του για τέσσερις μήνες. Μέσα από την εν λόγω κατεύθυνση, ο ασθενής επεδίωκε ασυνείδητα να θεραπεύσει τη μητέρα του αλλά και να την τραυματίσει παράλληλα ως τιμωρία για τον πρώιμο -παροδικό- αποχωρισμό τους.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η ζωή του ανθρώπου είναι ένα συνεχές. κάθε εμπειρία σχετίζεται με άμεσο ή έμμεσο τρόπο με όλες τις προηγούμενες και όλες τις επόμενες. Τίποτε δεν συμβαίνει ανεξάρτητα από την προσωπική ιστορία του καθενός. Αντίθετα, ακόμη και οι πιο μικρές, φαινομενικά ασήμαντες και ξεχασμένες ιστορίες της παιδικής και όχι μόνο ζωής μας ενδέχεται να βρίσκονται παρούσες στις σύγχρονες επιλογές μας. Δεν μένει παρά μία μικρή ανασκόπηση της ζωής σας και θα το διαπιστώσετε.
