Christina Dalcher, πώς σκέφτηκες το «Μη Μιλάς»; Η συγγραφέας της best seller φεμινιστικής δυστοπίας μιλά στο LadyLike
- 27 ΜΑΙ 2021
Τι θα έκανες αν κάθε μέρα μπορούσες να εκφέρεις μόνο 100 λέξεις; Έχεις σκεφτεί ποτέ πόσες λέξεις σού χρειάζονται για να εκφραστείς, να εργαστείς, να έχεις ανθρώπινες σχέσεις, να διεκδικείς τα δικαιώματά σου. Η συγγραφέας Christina Dalcher δημιούργησε ένα δυστοπικό best seller μυθιστόρημα στο οποίο οι λέξεις που αρθρώνουν οι γυναίκες κάθε μέρα δεν πρέπει να ξεπερνούν τις 100. Ο τίτλος του «Μη Μιλάς» σε βάζει κατευθείαν στο κλίμα του βιβλίου.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ στο σύμπαν που φαντάστηκε η Christina Dalcher θέτει ξαφνικά τον παραπάνω περιορισμό στις γυναίκες. Για την αυστηρή τήρηση του μέτρου οι γυναίκες φορούν στον καρπό τους ειδικά βραχιόλια που τους προκαλούν ηλεκτροσόκ για κάθε παραπάνω λέξη που θα πουν. Οι γυναίκες και όλη η κοινωνία που περιγράφει η συγγραφέας προορίζεται να επιστρέψει στις «παραδοσιακές αξίες» και τους «προκαθορισμένους ρόλους» των φύλων. Η σιωπή γίνεται εκκωφαντική.
Η πρωταγωνίστρια του βιβλίου της Christina Dalcher, Δρ. ΜακΚλίλαν αδυνατεί να πιστέψει ότι κάθε κεκτημένο γυναικείο δικαίωμα παύει να υφίσταται ξαφνικά. Και είναι αποφασισμένη να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να ξαναδώσει φωνή σε όσους –ή μάλλον όσες– την έχουν αμετάκλητα στερηθεί.
Η Christina Dalcher είναι γλωσσολόγος, συγγραφέας, μαγείρισσα, σύζυγος και σίγουρα μία γυναίκα που έχει κατανοήσει τη δύναμη του λόγου και πώς αυτός μπορεί να αλλάξει κοινωνίες ολόκληρες. Αυτό έχουν καταννοήσει μέσα από το βιβλίο της και οι αναγνώστες της, που το διάβασαν σε περισσότερες από 20 διαφορετικές γλώσσες.
Όπως κατάλαβα από τις απαντήσεις της στις ερωτήσεις μου, είναι επιπλέον μια γυναίκα με υπέροχη αίσθηση του χιούμορ. Με την Christina Dalcher μιλήσα για το «Μη Μιλάς», τα φεμινιστικά κινήματα, το μέλλον αλλά και τα αγαπημένα της βιβλία, που διαβάζει ξανά και ξανά.
Christina Dalcher / Laurens Arenas
Το να παραμένει κανείς σιωπηλός είναι ένα δικαίωμα που μετατρέπεται σε υποχρέωση για τις γυναίκες στο βιβλίο σας. Πώς σκεφτήκατε αυτή την ιδέα;
Αν θέλετε το πιστεύετε, αλλά ξεκίνησε από 700 λέξεις. Στις αρχές του 2017 έγραψα ένα δυσοίωνο διήγημα μικρομυθοπλασίας (σ.σ. στην αγγλική γλώσσα ο λογοτεχνικός αυτός όρος ονομάζεται “flash fiction” και η Christina Dalcher λατρεύει αυτό το είδος) για το online περιοδικό “The Molotov Cocktail”, που έψαχνε για ιστορίες για το τέλος του κόσμου. Δεν ήταν για τις γυναίκες, δεν περιείχε θεοκρατίες ή βραχιόλια που μετρούν τις λέξεις και κάνουν ηλεκτροσόκ. Έγραψα για την απώλεια της γλώσσας. Ολοκληρωτική, παγκόσμια, καταστροφική απώλεια της γλώσσας. Η ιστορία ήταν άκρως καταθλιπτική κι εγώ (φυσικά) διασκέδασα φοβερά γράφοντάς τη.
Flash Forward πιο μετά στο 2017: Χτυπώ και πάλι το πληκτρολόγιό μου, αυτή τη φορά για να εισάγω στην ιστορία την πρωταγωνίστριά μου, την Δρ. Τζιν ΜακΚλίλαν, νευρογλωσσολόγο με ειδίκευση στην θεραπεία της αφασίας με ρέοντα λόγο (fluent aphasia). Αυτό δεν μου ήταν αρκετό όμως. Ήθελα να κάνω μία μεγαλύτερη δήλωση από αυτή που βρίσκω να κάνουν πολλά θρίλερ. Ήθελα να μιλήσω για το τι συμβαίνει όταν ξεχνάμε να χρησιμοποιούμε την φωνή μας –όχι από γλωσσολογική σκοπιά, αλλά από κοινωνική. Όταν δημιούργησα τη Jean, δημιούργησα μια γυναίκα που έπαιρνε πολλές από τις ελευθερίες της ως δεδομένες. Και μετά τις έχασε.
Τι πήγε τόσο στραβά με τους ανθρώπους στο βιβλίο «Μη Μιλάς» και κατέληξαν να επιβάλλουν σιωπή στις γυναίκες;
Οι ανταγωνιστές στο «Μη Μιλάς» είναι άτομα που βλέπουν τον κόσμο μέσα από ένα στενό πρίσμα. Πιστεύουν ότι οι πράξεις τους υπηρετούν το καλό της κοινωνίας. Αλλά, όπως πολλοί άνθρωποι σε θέσεις εξουσίας, αυτά τα άτομα παραπλανόνται από την κατήχηση που ακολουθού και επιθυμούν να επιβάλλουν τα πιστεύω τους στον γενικό πληθυσμό.
Αν παραρητήσουμε επισταμένα το πώς λειτουργούν ακόμα και οι καλύτερες κυβερνήσεις, νομίζω ότι πάντα μπορούμε να βρούμε παραδείγματα υπερβολών. Αυτό που συμβαίνει στο «Μη Μιλάς» είναι μία τρομακτική και ακραία ματιά σε αυτό το πρόβλημα.
Υπάρχουν μέρη στον κόσμο σήμερα αρκετά όμοια με την δυστοπική κοινωνία που περιγράφετε στο βιβλίο. Υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να αντισταθούν στον καταπιεστή τους χωρίς την ελευθερία λόγου;
Η πρώτη μου απάντηση είναι ένα αδιαμφισβήτητο «όχι» – χωρίς ελευθερία λόγου είμαστε εντελώς αποδυναμωμένοι. Αλλά το σκέφτηκα περισσότερο και πιστεύω ότι υπάρχουν τρόποι αντίστασης που δεν περιλαμβάνουν την ομιλία. Στην πραγματικότητα είναι ακριβώς το αντίθετο. Όταν δεν υπάρχει πίεση, είμαστε όλοι ελεύθεροι να αποχωρήσουμε από το παιχνίδι. Μπορούμε να αρνηθούμε να συμμετέχουμε σε ορισμένες πτυχές της κοινωνίας. Σκέφτομαι τον John Galt τον χαρακτήρα του βιβλίου “Shrugged”, της Ayn Rand καθώς σου απαντώ, έναν άνδρα που απλά εγκατέλειψε έναν κόσμο τον οποίο έβρισκε καταπιεστικό. Το πρόβλημα, δυστυχώς, είναι ότι η πίεση είναι σπάνια απούσα από τη ζωή μας και το να αποχωρήσουμε δεν είναι δεν είναι μια αξιόλογη εναλλακτική.
Christina Dalcher / Laurens Arenas
Περιγράφετε μια δυστοπία, αλλά πολλά πράγματα που αναφέρονται στο βιβλίο σας είναι προβλήματα σημερινά, όπως τα σεξιστικά σχόλια, τα στερεότυπα κ.α. Πιστεύετε ότι οι γυναίκες είναι στον δρόμο της ολικής αφύπνισής τους για την πατριαρχία και την καταπίεση που βιώνουν σε αυτό το σύστημα;
Οι γυναίκες ξύπνησαν αρκετές δεκαετίες πριν! Η σεξουαλική επανάσταση των 60s μου έρχεται στο μυαλό όπως και ο ακτιβισμός για τα ίσα δικαιώματα στα 70s. Για να είμαι ειλικρινής πιστεύω ότι οι γυναίκες σήμερα είναι λιγότερο καταπιεσμένες και πιο ελεύθερες από ποτέ, τουλάχιστον στο μέρος του κόσμου που ζω εγώ.
Είστε αισιόδοξη για το μέλλον των γυναικών;
Δεν είμαι πολύ αισιόδοξη αυτές τις ημέρες αλλά για άλλους λόγους από αυτούς που ίσως φαντάζεστε. Επιφανειακά το «Μη Μιλάς» είναι ένα βιβλίο για άνδρες που καταπιέζουν γυναίκες, αλλά στο μυαλό μου ως συγγραφέα αυτό ήταν πάντα ένα βιβλίο για μία φατριά που καταχράται την εξουσία της και επιβάλλεται σε μία άλλη φατριά. Θα μπορούσα εύκολα να αλλάξω την ιστορία για τον εξουσιαστή και να είχα δημιουργήσει έναν κόσμο όπου για παράδειγμα, οι Ρωμαιοκαθολικοί επέβαλλαν σιωπή στους Προτεστάντες, ή οι Δημοκρατικοί στους Ρεπουμπλικάνους.
Αυτό που με φοβίζει περισσότερο στον πάντα διχασμένο κόσμο μας είναι ότι η επιβολή της σιωπής μοιάζει δημοφιλές εργαλείο που χρησιμοποιείται αντί της λογικής συζήτησης.
Έχουμε δει τα κινήματα #MeToo και #TimesUp να μεγαλώνουν σε όλο τον κόσμο και ακόμα κάποιοι επιμένουν να πολεμούν τον φεμινισμό επιλέγοντας να τον ταυτίσουν με τη μισανδρία. Πώς απαντάτε σε αυτή την παρανόηση για το φεμινισμό;
Υπάρχουν τόσα διαφορετικά brand για τον φεμινισμό που είναι δύσκολο να μιλήσουμε για παρανοήσεις. Κάποιοι φεμινιστές μιλούν για την τοξική αρρενωπότητα. Κάποιοι φεμινιστές θέλουν να δημιουργήσουν χώρους μόνο για γυναίκες. Κάποιοι φεμινιστές θέλουν να είναι ελεύθεροι να ζήσουν σαν ίσοι συμμέτοχοι στην κοινωνία. Θα μπορούσα να συνεχίσω.
Δεν ξέρω κανέναν που να πολεμά τον φεμινισμό που εγώ αγκαλιάζω, που δεν αφορά τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από το να επιτρέπεται στις γυναίκες να έχουν την ελευθερία να κάνουν τις δικές τους επιλογές και να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους άνδρες.
Christina Dalcher / Laurens Arenas
Οι φεμινιστικές δυστοπίες στη λογοτεχνία μοιάζουν να βρίσκονται σε ένα ρεύμα ανόδου. Υπάρχουν γυναίκες συγγραφείς που θαυμάζετε;
Λατρεύω τη Lionel Shriver. Είναι δημιουργική, πανέξυπνη και γεννά κάποιες υπέροχες ιστορίες. Είναι επίσης πολύ ο εαυτός της και το εκτιμώ αυτό.
Στο site σας περιγράφετε πρώτα και κύρια τον εαυτό σας ως «συγγραφέας, αναγνώστρια, εθισμένη στο flash fiction, πλέκτρια, μαγείρισσα και σύζυγος». Χρειάστηκε ποτέ να αντιμετωπίσετε διλήμματα που σας επέβαλλαν οι κοινωνικοί κανόνες για το τι μπορείτε και τι δεν μπορείτε να γίνετε στη ζωή σας; Πώς καταφέρατε να γίνετε όλα όσα θέλατε;
Η σύντομη απάντηση είναι: Επέλεξα σοφά. Η αναλυτική απάντηση είναι πιο περίπλοκη. Είμαι ατομικίστρια στην καρδιά μου. Δεν σκέφτηκα ποτέ τον εαυτό μου ως μέλος μιας φυλής κι αυτό μου δίνει την ελευθερία να κάνω επιλογές για τη δουλειά μου, την θρησκεία, την οικογενειακή μου ζωή, τα χόμπι μου και τις φιλίες μου, που βασίζονται σε αυτό που εγώ θέλω και όχι σε αυτό που μου επιβάλλει η φιλοσοφία της αγέλης. Λειτούργησε καλά για εμένα αυτό.
Ξαναδιαβάζετε φανατικά τα αγαπημένα σας βιβλία. Ποια τρία βιβλία άλλαξαν τη ζωή σας;
Α, δεν είμαι σίγουρη ότι οποιοδήποτε βιβλίο έχει την δύναμη να μου αλλάξει τη ζωή, αλλά υπάρχουν λίγα βιβλία που με βοήθησαν να δω τον κόσμο υπό νέο πρίσμα. Το “We Need to Talk About Kevin” της Lionel Shriver ανοίγει τα μάτια σε κάθε γυναίκα που έχει νιώσει αναποφάσιστη στο θέμα της μητρότητας. Το “The Fountainhead” της Ayn Rand είναι ωδή στην ομορφιά του ανεξάρτητου πνεύματος. Και οτιδήποτε έχει γράψει ο Carl Sagan μου θυμίζει πόσο υπέροχα απέραντο και περίπλοκο είναι το σύμπαν.
Το βιβλίο της Christina Dalcher κυκλοφορεί σε μετάφραση του Δημήτρη Αναστασόπουλου από τη Floral Books σε διανομή της Brainfood Εκδοτική. Μπορείς να το αγοράσεις παρακάτω:
