Στη Λιβύη οι μετανάστριες βιάζονται για λίγο νερό. Αυτός ο κόσμος ο φρικτός, ο μέγας
- 15 ΙΟΥΛ 2021
Μία έκθεση που προκαλεί το λιγότερο ανατριχίλα εξέδωσε η Διεθνής Αμνηστία για τη Λιβύη και τα κέντρα κράτησης μεταναστών της χώρας, την Πέμπτη 15 Ιουλίου. Οι μετανάστες οι οποίοι παραχώρησαν μαρτυρίες στον διεθνή οργανισμό, επιχείρησαν να περάσουν τη Μεσόγειο, αλλά αναχαιτίστηκαν και γύρισαν στη Λιβύη για να κρατηθούν σε κέντρα κράτησης βγαλμένα από κάποιον εφιάλτη. Σεξουαλική κακοποίηση, βία στα όρια του θανάτου, καταναγκαστική εργασία, παρενοχλήσεις, εκβιασμοί και απειλές συνθέτουν την πραγματικότητα για τις γυναίκες, τα παιδιά και τους άνδρες που ζουν στα κέντρα κράτησης – φυλακές της Λιβύης.
Στο τέλος του 2020 η υπηρεσία της Λιβύης για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης ανέλαβε δύο κέντρα κράτησης που διοικούν ένοπλες ομάδες ανδρών «κανονικοποιώντας» τη βία όπως αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που περιλαμβάνονται στις 50 σελίδες της έκθεσης της Διεθνούς Αμνητίας, από αυτά τα κέντρα έχουν εξαφανιστεί εκατοντάδες μετανάστες χωρίς κανείς να μάθει κάτι για την τύχη τους κι ούτε ένα πρόσωπο δεν έχει βρεθεί υπόλογο για τις εξαφανίσεις. Ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Antonio Guterres έχουν ζητήσει το κλείσιμο αυτών των εγκαταστάσεων, αλλά μάταια.
Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας έχει έναν τίτλο που στοιχειώνει. «Κανείς δεν θα σε ψάξει: Αυτοί που εξαναγκάστηκαν να γυρίσουν από τη θάλασσα στη Λιβύη». Στις σελίδες της καταγγέλονται περιστατικά σεξουαλικής βίας, σεξουαλικής παρενόχλησης, βίαιων επιθέσεων, καταναγγαστικής εργασίας, απειλών, εξευτελισμού, τρομακτικής παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η έκθεση, η ακτοφυλακή της Λιβύης, αναχαίτισε στη θάλασσα και επέστρεψε στη Λιβύη περίπου 15.000 ανθρώπους κατά τους πρώτους έξι μήνες του τρέχοντος έτους, περισσότερους από όσους σε ολόκληρο το 2020. Περίπου 6100 άτομα φιλοξενούνται στα κέντρα κράτησης που εξέτασε η έρευνα, στα τέλη Ιουνίου του 2021. Στη Διεθνή Αμνηστία μίλησαν 53 μετανάστες από χώρες όπως η Νιγηρία, τη Σομαλία και τη Συρία, που βρέθηκαν στη Λιβύη και κατάφεραν είτε να αποδράσουν από τα κέντρα κράτησης ή να βρουν πρόσβαση σε τηλέφωνο.
Άνθρωποι που ξέφυγαν από το μαρτύριο δέχτηκαν να το μεταφέρουν στα καλά προστατευμένα αυτιά και μάτια μας, που αντιμετωπίζουν αυτού του είδους τη βία ως κάτι που συμβαίνει πέρα μακριά, που δεν τους αφορά, δεν θα μπορούσε να συμβεί στους ίδιους. Το έκαναν μέσω μιας έκθεσης που δεν μας αφήνει απέξω. Που αναγνωρίζει ευθύνες στην Ευρώπη που συνεχίζει να συνεργάζεται με τη Λιβύη σε θέματα μετανάστευσης. Που τις ζητάει αυτές τις ευθύνες; Και τώρα τα μάτια και τα αυτιά μας δεν μπορούν να παραμένουν στραμένα αλλού.
Ανάμεσά τους οι γυναίκες και τα κορίτσια που βρίσκονται στον υψηλότερο κίνδυνο να δεχτούν σεξουαλική βία. 6 από αυτές τις γυναίκες μιλούν στη Διεθνή Αμνηστία για τις εμπειρίες τους από το κέντρο κράτησης Shara’ al-Zawiya, όπου παρέμειναν από τον Ιανουάριο ως τον Μάιο του 2021. Σύμφωνα με όσα λένε, οι φρουροί τους ζητούσαν σεξουαλικά ανταλλάγματα για βασικά αγαθά. «Μου έλεγε “μπορεί να θέλεις φρέσκο νερό και κρεβάτια” αλλά δεν τον άφηνα να με αγγίξει. Είπε “Άσε με να κάνω σεξ μαζί σου για να σε ελευθερώσω”», εξομολογείται μία από τις γυναίκες.
Μία ακόμα αντιστάθηκε στον βιασμό με κίνδυνο της ζωής της αφού δέχτηκε επανειλλημένα χτυπήματα. «Του είπα “όχι”. Χρησιμοποίησε το όπλο του για να με χτυπήσει. Χρησιμοποίησε μια δερμάτινη αρβύλα ενός στρατιώτη για να με κλωτσήσει στην μέση», σημειώνει.
Άλλη μία ήταν έγκυος όσο βρισκόταν στο κέντρο κράτησης, όταν έμαθε από άλλες εγκύους ότι βιάζονταν κατ εξακολούθηση από τους φρουρούς. Κάποια ακόμα, την είδαν να πέφτει θύμα trafficking και να εξαφανίζεται για πάντα από το κέντρο. «Την πήραν και δεν επέστρεψε. Όταν βγήκα από την φυλακή, χρησιμοποίησε το τηλέφωνο ενός φίλου και με πήρε και μου είπε ότι την πούλησαν», εξηγεί μία από τις μετανάστριες για την εξαφανισμένη φίλη της μιλώντας στη Διεθνή Αμνηστία. Οι εξαφανίσεις άλλωστε, με το πρόσχημα της καταναγκαστικής εργασίας είναι συχνό φαινόμενο στα κέντρα κράτησης μεταναστών της Λιβύης.
Μία 18χρονη μετανάστρια που επιχείρησε να φύγει από τη Λιβύη το 2021 όταν κατάφερε να ξεφύγει από ένα κύκλωμα trafficking που την εκμεταλλευόταν κατέληξε στο Shara’ al-Zawiya για να βιαστεί κι εκεί. «Θέλουμε να ξεχάσουμε το παρελθόν μας, αλλά δεν μπορούμε, πώς θα μπορούσαμε;», αναφέρει. Δύο γυναίκες τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2021 επιχείρησαν να αυτοκτονήσουν μην αντέχοντας τη σεξουαλική βία στο εν λόγω κέντρο κράτησης.
Ωστόσο, το Shara’ al-Zawiya δεν είναι το μόνο κέντρο κράτησης όπου σημειώνονται τρομερά εγκλήματα. Στο Abu Issa DCIM μία γυναίκα κατήγγειλε ότι οι φρουροί τη βίαζαν ξανά και ξανά όσο ήταν έγκυος, ειδικά τα βράδια που κυκλοφορούσαν μεθυσμένοι. Τα παιδιά καταγγέλουν παρενοχλήσεις και αγγίγματα ακατάλληλα. Ένας άνδρας σημείωσε επίσης ότι αρκετές φορές οι φρουροί ανάγκαζαν κι εκείνους να κυκλοφορούν μόνο με τα εσώρουχα για να τους εξευτελίσουν.
Οι βασανισμοί φυσικά περιλαμβάνουν και βία σωματική. «Όταν σε χτυπούν είναι στο επίπεδο του “σε σκοτώνουν στο ξύλο”. Έρχονταν μεθυσμένοι το βράδυ και μας χτυπούσαν ως το πρωί», λέει πρώην κρατούμενος στο κέντρο Al-Mabani. «Ο θάνατος στη Λιβύη είναι κάτι φυσιολογικό. Κανείς δεν θα σε ψάξει και κανείς δεν θα σε βρει», εξηγεί ένας ακόμα μετανάστης.
Η Διεθνής Αμνηστία με την έκθεση της καταγγέλει τις Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις που εξακολουθούν να συνεργάζονται με τη Λιβύη στο πλαίσιο της μεταναστευτικής τους πολιτικής. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί την Ευρώπη να «πάψει να συνεργάζεται με τη Λιβύη στα θέματα μετανάστευσης και ελέγχου των συνόρων».
Όπως αναφέρει το Al Jazeera η Ιταλία και η Ευρωπαϊκή ένωση για χρόνια χρηματοδοτούν, εκπαιδεύουν και παρέχουν βοήθεια στις Ακτοφυλακές για να σταματούν τους λαθρέμπορους στη Μεσόγειο. Ακόμα κι αφού η Λιβύη βρέθηκε σε ένα εσωτερικό χάος μετά την πτώση του καθεστώτος Gaddafi το 2011 οι μετανάστες εξακολουθούν να βρίσκονται εκεί για να επιχειρήσουν το ταξίδι τους στην Ευρώπη. Κάποιοι φεύγουν εξαιτίας του πολέμου και των διαταραχών στις χώρες τους κι άλλοι, πολλοί περισσότεροι, εξαιτίας της φτώχειας.
Διεθνής ανθρωπιά, αυτό είναι που πρέπει να μας ενώσει.
Η ανάγκη να δούμε κατάματα ότι οι μετανάστες δεν είναι απλά αριθμοί που αλλάζουν καθώς μπαίνουν, βγαίνουν από χώρες, καθώς πνίγονται μεσοπέλαγα ή χάνονται από τα μάτια μας. Είναι άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν από το παρελθόν τους κι εμείς και τα προνόμιά μας και το γύρισμα του κεφαλιού μας προς άλλη κατεύθυνση και ένα σιγανό «αχ» χωρίς νόημα, τους το κάνουμε δυσκολότερο. Τους καταδικάζουμε ξεπερνώντας το πρόβλημα στα πεταχτά να ζουν έτσι, να απειλούνται, να βιάζονται για λίγο καθαρό νερό και ένα κρεβάτι. Να εξαφανίζονται γνωρίζοντας ότι κανείς δεν θα τους ψάξει. Πρώτα πρέπει να ψάξουμε την ανθρωπιά μας. Κι ύστερα ίσως έχουμε ελπίδα να αλλάξουμε.
