Φεστιβάλ Υπερηφάνειας: η αρχή έγινε στο Stonewall Inn

Κι ενώ ο όρος και θεσμός “φεστιβάλ υπερηφάνειας” είναι γνωστός σε διάφορες γλώσσες ανά τον κόσμο, είναι λιγότερο κοινό το πώς καθιερώθηκε να γιορτάζεται τον Ιούνιο και ποια ήταν η αφορμή. Το ρολόι θα γυρίσει έναν Ιούνιο αρκετά χρόνια πίσω, το 1969 και θα ταξιδέψει πολύ μακριά, στη Νέα Υόρκη.

Ας μιλήσουμε για τα γεγονότα του Stonewall Inn Bar

Το 1966 η Μαφία της εποχής επενδύει στο μέχρι πρότινος εστιατόριο Stonewall Inn και το μετατρέπει σε gay bar, το πρώτο της πόλης που επιτρεπόταν ο χορός ανάμεσα στους ομοφυλόφιλους. Για να μπορέσει να λειτουργήσει ομαλά, καθώς η ομοφυλοφιλία δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτή, ενώ συνιστούσε και ποινικό αδίκημα βάσει του νόμου περί σοδομισμού, έπρεπε να εξασφαλιστεί η “ανοχή” της αστυνομίας. Όπως κι έγινε, με το χρηματισμό συγκεκριμένων αστυνομικών της περιοχής από τη Μαφία, ώστε να γνωρίζουν πότε θα γίνονται οι έφοδοι στο μπαρ και να γλιτώνουν τα πρόστιμα.

Ωστόσο, όπως αποδείχτηκε, η 28η Ιουνίου 1969 δεν ήταν μια ακόμα ημέρα με προσυνεννοημένη έφοδο της αστυνομίας, καθώς βαριά οπλισμένοι άντρες και δυνάμεις καταστολής εισέβαλαν στο μπαρ με πρόσχημα την παράνομη πώληση οινοπνεύματος. Ακολούθησαν συλλήψεις, βία, που με τη σειρά τους προκάλεσαν εκτεταμμένη ένταση έξω από το μπαρ, όπου στο μεταξύ είχε συγκεντρωθεί κόσμος για να υποστηρίξει τους θαμώνες. Οι συγκρούσεις κράτησαν 5 μερόνυχτα, με την αστυνομία να εξαντλεί τις κατασταλτικές της δυνάμεις στα σώματα των διαδηλωτών.

Έπειτα από ένα μήνα, οι ακτιβιστές της gay κοινότητας κάλεσαν σε μαζική συγκέντρωση για την ομοφυλοφιλική απελευθέρωση, με την ονομασία “Απελευθερωτικό Μέτωπο των Gay” (Gay Liberational Front). Αιτήματά τους; Η παύση των συνεχών παρενοχλήσεων από την αστυνομία που ήταν σύνηθες φαινόμενο της εποχής, η ανάκληση του νόμου περί σοδομισμού, η προστασία στους χώρους εργασίας και η θέσπιση νομοθεσίας κατά των διακρίσεων με σεξουαλικό κριτήριο.

Το 1970, διοργανώθηκε η “πορεία για το Stonewall” ως φόρος τιμής και μνήμης για τα γεγονότα του ’69, μια πορεία που θεωρείται προπομπός των σημερινών Φεστιβάλ Υπερηφάνειας.

Ο αντίκτυπος του Stonewall Inn στο σήμερα

Η σημασία των γεγονότων του Stonewall είναι σπουδαία τόσο συμβολικά όσο και ιδεολογικά που το 1999, 30 χρόνια μετά τα συμβάντα, το μπαρ ανακηρύχθηκε Μνημείο Εθνικής Κληρονομιάς ενώ το 2009 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, τιμώντας τις διαμαρτυρίες του 1969 όρισε τον Ιούνιο ως μήνα υπερηφάνειας της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.

Σήμερα, σε όλες τις μεγάλες πόλεις του κόσμου, διοργανώνονται κάθε χρόνο φεστιβάλ υπερηφάνειας, με πιο δημοφιλή εκείνα της Νέας Υόρκης, του Λονδίνου, του Βερολίνου, του Άμστερνταμ, της Ρώμης, της Βαρκελώνης κλπ. ενώ όλο και περισσότερες πόλεις παγκοσμίως προστίθενται στο χάρτη εκείνων που συμμετέχουν στην ετήσια γιορτή της διαφορετικότητας, μεταξύ αυτών και η Αθήνα (τα τελευταία αρκετά χρόνια).

Το “στοίχημα” από εδώ και πέρα

Με την πάροδο των χρόνων, υπήρξαν αντιδράσεις στον τρόπο εξέλιξης της διοργάνωσης των pride parades, καθώς άρχισαν να εμπλέκονται εταιρείες-χορηγοί και σταδιακά ο πολιτικός χαρακτήρας της διεκδίκησης των ίσων δικαιωμάτων άρχισε να παραχωρεί τη θέση του σε ένα πιο “glamorous” και φανταζέ ύφος φεστιβαλικού χαρακτήρα. Και, δίκαια, τίθεται το ερώτημα: αν δεν είναι πολιτικό ζήτημα η αναγνώριση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξίσου σε όλες τις ομάδες και κοινότητες ανθρώπων, ανεξάρτητα από φυλετικές, θρησκευτικές, σεξουαλικές ή άλλες διακρίσεις, τότε τι είναι;

Υπερήφανοι γι’ αυτό που είμαστε, όσο διαφορετικό από το συνηθισμένο κι αν μοιάζει, αξίζει να νιώθουμε διαρκώς και να το διεκδικούμε στην καθημερινότητά μας – όχι μια φορά το χρόνο- τόσο για εμάς όσο και για τους γύρω μας. Γιατί ο αγώνας δίνεται καθημερινά: στο σχολείο που υφίσταται bullying ο συμμαθητής σου επειδή είναι “διαφορετικός”, στο χώρο εργασίας που τραμπουκίζεται ο συνάδελφος επειδή είναι ανοιχτά ομοφυλόφιλος, στο δρόμο που η αστυνομία παρενοχλεί ένα trans περαστικό, στην οικογένεια που το παιδί βιώνει ενδοοικογενειακή βία επειδή έκανε coming out στην εφηβεία του. Όσο εσύ έχεις δικαίωμα να είσαι straight και να ζεις χωρίς να φοβάσαι γι’ αυτό, το ίδιο θα έπρεπε να συμβαίνει σε καθεμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις.

Σίγουρα, όμως, μέχρι τότε, τα pride festivals είναι μια καλή αφορμή για να επαναφέρουμε στη συζήτηση όσα επείγουν και δεν έχουν ακόμα τακτοποιηθεί. Εξάλλου, όπως δηλώνει και το slogan του φετινού Athens Pride, πρωτίστως “είναι θέμα παιδείας”.

Κεντρική Φωτογραφία: Kathy Willens & File/AP