Η Φρίντα Κάλο μέσα από τα δικά της λόγια. «Αυτό που δεν με σκοτώνει, με θρέφει»
- 13 ΙΟΥΛ 2021
Μία αδάμαστη γυναίκα. Ένα σύμβολο. Η Φρίντα Κάλο ήταν η πρώτη γυναίκα στην ιστορία της τέχνης που αντιμετώπισε με απόλυτη και αμείλικτη παρρησία, με αδίστακτο, αλλά συνάμα ειρηνικό τρόπο, εκείνα τα γενικά και ειδικά θέματα που αφορούν αποκλειστικά τις γυναίκες.
Η Μεξικανή καλλιτέχνις, Φρίντα Κάλο, έζησε μέσα σε ένα σακατεμένο σώμα και δεν έχασε ούτε για μία στιγμή την απίστευτη ανάγκη της για ζωή.
Σε ηλικία έξι ετών προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα, κάτι που της στέρησε την ικανότητα να περπατά κανονικά, αφού το ένα της πόδι ήταν μικρότερο και σχεδόν παράλυτο.
Τα παιδιά της γειτονιάς την κορόιδευαν, φωνάζοντάς την «Κουτσοφρίντα» και από πολύ νωρίς ένιωσε την ανάγκη να ανακαλύψει τον ενδότερο εαυτό της. Τη χαρούμενη Φρίντα που ζούσε βαθιά μέσα της. Τη Φρίντα που ήξερε πως υπάρχει.
Η Φρίντα Κάλο ταλαιπωρήθηκε πολύ στη ζωή της. Στα 18 της είχε ένα φρικτό ατύχημα, που παραλίγο να της στερήσει τη ζωή. Το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε συγκρούστηκε με ένα διερχόμενο τραμ. Ένας σωλήνας διαπέρασε το κορμί της τραυματίζοντάς τη στην κοιλιά. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με πολλαπλά κατάγματα στη λεκάνη και τη σπονδυλική στήλη και με διαλυμένο πόδι.
Από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα, υποβλήθηκε σε 35 επεμβάσεις. Αφόρητοι πόνοι θα τη συντρόφευαν μέχρι το τέλος της ζωής της. Εξαιτίας του ατυχήματος η Φρίντα Κάλο δεν απέκτησε ποτέ παιδιά.
Ένα ακόμα γεγονός που σημάδεψε τη ζωή και την τέχνη της ήταν η σχέση της με τον ζωγράφο και τοιχογράφο, Ντιέγκο Ριβέρα. Τον γνώρισε στην Escola Preparatoria. Το ειδύλλιο τους ξεκίνησε το 1929 όταν η Φρίντα Κάλο του έδειξε τα πρώτα της καλλιτεχνικά έργα μετά το ατύχημα του 1925.
Ο έρωτας ήταν κεραυνοβόλος. Παντρεύτηκαν την ίδια χρονιά, δέκα χρόνια αργότερα χώρισαν και ξαναπαντρεύτηκαν το 1941. Το ζευγάρι μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο και αργότερα στο Ντιτρόιτ. Εκεί η Φρίντα Κάλο απέβαλε. Η πίκρα της για τις αποβολές της αποτυπώνεται στους πίνακες «Αποβολή στο Ντιτρόιτ» και «Νοσοκομείο Χένρι Φορντ».
Η σχέση της Φρίντα Κάλο με τον Ριβέρα τη γέμισε πόνο. Ο Ντιέγκο Ριβέρα είχε αδυναμία στις όμορφες γυναίκες. Η σχέση του με την αδερφή της Φρίντα, ήταν η σταγόνα που πλημμύρισε τον ωκεανό της θλίψης της. «Είμαι σε τέτοια κατάσταση θλίψης, που δεν μπορώ να ζωγραφίσω. Η κατάσταση με τον Ντιέγκο χειροτερεύει κάθε μέρα» θα γράψει η ίδια στα διάσημα, πια, ημερολόγιά της.
Κατά τη διάρκεια της ζωής της, η Φρίντα Κάλο ήταν κυρίως γνωστή ως γυναίκα του Ριβέρα κι όχι ως ξεχωριστή καλλιτέχνης. Το 1938 ο Αντρέ Μπρετόν γνώρισε την Κάλο και τον Ριβέρα κατά το ταξίδι του στο Μεξικό.
Εκείνος εντυπωσιάστηκε από τη δουλειά της, την κάλεσε να πάρει μέρος σε έκθεση μαζί με άλλους σουρεαλιστές ζωγράφους. Ο ίδιος οργάνωσε μια έκθεση της προσωπικής της δουλειάς στο Παρίσι. Εκείνη, ωστόσο, τόνισε πως οι πίνακές της δεν ήταν όνειρα, αλλά η δική της πραγματικότητα. Στη διάρκεια της ζωής της πραγματοποίησε τρεις μόνο εκθέσεις: στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη και στο Μεξικό.
Το 1939 όταν χώρισε προσωρινά από τον Ριβέρα, αποσύρθηκε στο Μεξικό, στο «Γαλάζιο Σπίτι». Εκεί ζωγράφισε τον πίνακα «Οι δύο Φρίντες», στον οποίο απεικονίζει το δίλημμά της για το διαζύγιο. Σε όλη τη διάρκεια του 1939 διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση με τον Νίκολας Μάρεϊ, τον οποίο είχε γνωρίσει μαζί με τον Ριβέρα στη Νέα Υόρκη.
Η ερωτική της ζωή ήταν θυελλώδης, με πολλούς εραστές, άνδρες και γυναίκες. Ανάμεσά τους ήταν η πασίγνωστη χορεύτρια Ζοζεφίν Μπέικερ.
Όταν ο Λέων Τρότσκι εξορίστηκε, έγινε δεκτός στο Μεξικό από τον Ντιέγκο Ριβέρα και μερικούς φίλους τροτσκιστές. Βρέθηκε στο Γαλάζιο Σπίτι του Ριβέρα και της Φρίντα Κάλο στο Μεξικό. Εκεί πλέκεται η θυελλώδης ερωτική τους σχέση, γνωστή ως «οι εραστές του Κογιοακάν».
Η ερωτική τους ιστορία διήρκησε έξι μήνες. Η περίοδος αυτή ήταν για εκείνη ιδιαίτερα σημαντική καλλιτεχνικά.
Η τελευταία δημόσια εμφάνισή της ήταν σε διαδήλωση κατά της αμερικανικής εμπλοκής στην ανατροπή του προέδρου της Γουατεμάλας, Jacobo Arbenz, στις 2 Ιουλίου του 1954.
Μία εβδομάδα περίπου μετά τα 47α γενέθλιά της, η Φρίντα Κάλο πεθαίνει. Για τα αίτια του θανάτου της έχουν διατυπωθεί αναρίθμητα σενάρια, που ποικίλουν από πνευμονική εμβολή μέχρι και αυτοκτονία από υπερβολική δόση ηρεμιστικών.
Το 2010, η κυβέρνηση του Μεξικού, σε αναγνώριση της συνεισφοράς της Φρίντα Κάλο, αλλά και του Ντιέγκο Ριβέρα, απεικόνισε τα πρόσωπά τους στις δύο όψεις του χαρτονομίσματος των 500 πέσος, στην έκδοση για τον εορτασμό της 200ής επετείου της ανεξαρτητοποίησης της χώρας και της 100ής επετείου της Μεξικανικής Επανάστασης.
Η Φρίντα Κάλο, μια από τις σημαντικότερες γυναικείες ματιές στην τέχνη του 20ού αιώνα, ήταν πρώτα απ’ όλα μια γυναίκα διψασμένη για ζωή. Η περιγραφή του Αντρέ Μπρετόν την τέχνη της Κάλο θα μπορούσαν να είναι οι λέξεις της ζωής της. «Σαν κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα»
Η Φρίντα Κάλο για τον Ντιέγκο Ριβέρα
«Είχα δύο μεγάλες ατυχίες στη ζωή μου. Το ένα ήταν το τρόλεϊ και το άλλο ήταν ο Ντιέγκο. Ο Ντιέγκο ήταν σαφώς το χειρότερο».
Για τον έρωτα
«Μπορούμε να εφεύρουμε ρήματα; Θέλω να σου πω ένα εγώ σε ουρανώ. Έτσι τα φτερά μου θα απλωθούν τεράστια για να σ΄ αγαπώ άπειρα».
«Εάν μπορούσα να σου δώσω ένα πράγμα, θα ήθελα να σου δώσω την ικανότητα να δεις τον εαυτό σου μέσα από τα μάτια μου. Μόνο τότε θα καταλάβεις πόσο ξεχωριστός είσαι για μένα».
«Σ΄ αγαπώ πιο πολύ κι από το ίδιο μου το δέρμα».
«Όπου δεν μπορείς να αγαπήσεις, μην καθυστερείς».
Για τη ζωή
«Τίποτε δεν αξίζει περισσότερο από το γέλιο. Είναι δύναμη το να μπορείς να γελάς, να αφήνεις τον εαυτό σου να νιώθει ελαφρύς. Η τραγωδία είναι το πιο γελοίο πράγμα».
«Στο τέλος της ημέρας, μπορούμε να αντέξουμε πολλά περισσότερο από ό,τι νομίζουμε ότι μπορούμε».
«Τίποτα δεν είναι απόλυτο. Όλα αλλάζουν, όλα κινούνται, όλα περιστρέφονται, όλα πετούν και φεύγουν μακριά».
Για τη ζωγραφική
«Δεν είμαι άρρωστη, είμαι σπασμένη. Αλλά είμαι ευτυχισμένη όσο μπορώ να ζωγραφίζω».
«Ποτέ δεν ζωγραφίζω όνειρα ή εφιάλτες. Ζωγραφίζω τη δική μου πραγματικότητα».
«Είμαι η μούσα του εαυτού μου. Εγώ είμαι το θέμα που γνωρίζω καλύτερα. Το θέμα που θέλω να γνωρίζω καλύτερα. Γι’ αυτό ζωγραφίζω αυτοπροσωπογραφίες».
Για την ίδια τη Φρίντα Κάλο
«Συνήθιζα να σκέφτομαι ότι ήμουν το πιο παράξενο άτομο στον κόσμο, αλλά μετά σκέφτηκα ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι, που πρέπει να υπάρχει κάποιος σαν εμένα. Κάποιος που να αισθάνεται παράξενος και ελαττωματικός, όπως κι εγώ».
«Αυτό που δεν με σκοτώνει, με θρέφει».
«Πίνω για να ξεχάσω, αλλά τώρα δεν θυμάμαι τι».
«Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με ένα αστέρι κι άλλοι το διασχίζουν. Είτε το πιστεύετε, είτε όχι, ανήκω στη δεύτερη κατηγορία».
Για την ομορφιά
«Η ομορφιά και η ασχήμια είναι μία οφθαλμαπάτη, αφού όλοι καταλήγουν να βλέπουν τι υπάρχει μέσα μας».
Για την ελπίδα
«Πόδια, γιατί σας χρειάζομαι, όταν έχω φτερά για να πετάξω;»
Για τον πόνο
«Κανένα μέρος στη ζωή δεν είναι πιο θλιβερό από ένα άδειο κρεβάτι».
«Προσπάθησα να πνίξω τις λύπες μου, αλλά έμαθαν να κολυμπούν».
«Ο πόνος, η χαρά και ο θάνατος δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια διαδικασία για την ύπαρξη. Η επαναστατική πάλη σε αυτή τη διαδικασία είναι μια πόρτα ανοιχτή για την ευφυΐα».