Πείραμα: Για μία ώρα με “δανεικά” μάτια και οδηγό ένα σκύλο

Κλείσε για ελάχιστα δευτερόλεπτα τα μάτια σου και προσπάθησε να κάνεις μερικά βήματα μέσα στο δωμάτιό σου, σε μία γνώριμη περιοχή στην οποία περνάς το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σου. Ο απόλυτος πανικός κατακλύζει το σώμα σου όταν το μαύρο παίρνει τη θέση των χρωμάτων, των εικόνων σου. Χάνεις την προσανατολισμό σου, χάνεις τη σιγουριά που μέχρι πρότινος συνόδευε κάθε βήμα σου.

 

Έκανα αυτό το πείραμα κάθε φορά που σαπουνάδες έμπαιναν στα μάτια μου όσο έκανα μπάνιο. Το σαμπουάν βρισκόταν πάντα στο αριστερό μου χέρι λίγο πιο κάτω από το ύψος το αγκώνα μου. Πάντα στην ίδια θέση. Κι όμως όταν έχανα την όρασή μου έψαχνα να το βρω. Ήταν όμως εκεί. Πάντα στην ίδια θέση.

Φέρε τον εαυτό σου και μπες στα παπούτσια ενός ανθρώπου με προβλήματα όρασης που πρέπει να κινηθεί στο δρόμο, να ανέβει σκάλες, να κατέβει πεζοδρόμια, να μπει στο μετρό, να πάρει το λεωφορείο, να προσπεράσει λακούβες, ένα ξεχασμένο καναπέ κοντά στην είσοδο του σπιτιού του και τελικά να φτάσει στον προορισμό του.

 

Η 3η του Δεκέμβρη από το 1992 και με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία.

Μόνο αν ζήσεις όσα ζουν θα καταλάβεις την ουσία τους. Μόνο αν κλείσεις τα μάτια θα καταλάβεις πως είναι η ζωή ενός τυφλού, μόνο αν καθίσεις σε ένα καροτσάκι θα καταλάβεις πως είναι η ζωή ενός ανθρώπου με κινητικά προβλήματα. Μόνο αν βρεθείς στη θέση τους, μόνο έτσι θα βουτήξεις στον πυρήνα της ύπαρξής τους.

Παιδιά να σας συστήσω τον Angel

Απευθυνθήκαμε στους Σκύλους Οδηγούς Ελλάδας, φορέα που έχει ως στόχο να διαχειριστεί και να καλύψει την ανάγκη των ατόμων με προβλήματα όρασης να χρησιμοποιήσουν για την κινητικότητα τους ένα σκύλο-οδηγό, ώστε να κάνουμε ένα πείραμα.

 Να κλείσουμε τα μάτια και να αφεθούμε σε έναν τετράποδο οδηγό. Έτσι κι έγινε.

Δεν είχα καμία τραυματική εμπειρία όμως τα σκυλιά τα φοβάμαι πολύ. Νιώθω ασφαλής μόνο όταν είμαστε σε απέναντι πεζοδρόμια. Τον Angel, το μαύρο λαμπραντόρ, που θα ήταν οδηγός μου για την επόμενη μία ώρα τον αγάπησα και τον εμπιστεύτηκα από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας μας.  Ξέχασα κάθε φόβο, τον αγκάλιασα και τον άφησα να πάρει τροφή από το χέρι μου. Ήταν ήρεμος, γλυκός και τα μάτια του εξέπεμπαν σεβασμό. Μαζί του και οι εκπαιδευτές Αιμιλία Κλεφτογιάννη και Γιάννης Κονδράρος.

Η εκπαίδευση

Μετά από χαιδέματα και εκφράσεις αγάπης είχε γίνει η πρώτη μας επαφή. Πριν κλείσω τα μάτια και τον αφήσω να οδηγήσει έπρεπε να μάθω πως φτάνει κάθε σκυλί σε αυτό το επίπεδο.

Τον πρώτο χρόνο της ζωής του το κουτάβι τον περνά στο σπίτι ενός εθελοντή ‘αναδόχου’. Εκεί εκπαιδεύεται στη βασική υπακοή και κοινωνικοποίηση. Εξοικειώνεται με τους ανθρώπους και το περιβάλλον, υπό τις οδηγίες της ομάδας των εκπαιδευτών.

Μετά για 8 μήνες εκπαιδεύονται για να λύνουν ταυτόχρονα πολλά προβλήματα. Μαθαίνουν να επιλέγουν το σωστό με γνώμονα την ασφάλεια του τυφλού.

‘’Προσπαθούμε ο σκύλος να είναι στο τέλος αδιάφορος στα εξωτερικά ερεθίσματα ώστε να μην αποπρασανοτολίζεται. Τον κάνουμε να μην μας υπακούει, αυτό είναι το τελευταίο στάδιο της εκπαίδευσης. Έχει μάθει κανόνες, τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει και μετά του στήνουμε παγίδες για να δούμε αν μπορεί να επιλέξει το σωστό παρά την πίεση. Του μαθαίνουμε την έξυπνη ανυπακοή. Το μαθαίνουμε να σκέφτεται και να επιλέγει το πιο ασφαλές.’’ αναφέρουν οι εκπαιδευτές.

 

Κάθε σκύλος εργάζεται περίπου μέχρι τα 9 του χρόνια. Μέχρι εκείνη την ηλικία λειτουργούν άψογα τα αντανακλαστικά του. Μετά αποσύρεται και βγαίνει στη σύνταξη. Ο πρώτος που ερωτάται αν θέλει να τον κρατήσει είναι ο τυφλός που τον είχε. Αν δεν μπορεί για οποιοδήποτε λόγο επόμενος σταθμός είναι η οικογένεια και οι φίλοι του. Αν κι αυτοί δεν έχουν τη δυνατότητα ερωτάται ο άνθρωπος που τον μεγάλωσε όταν ήταν κουτάβι.

Χρειάζεται μισός χρόνος για να δεθεί σκύλος και τυφλός. Δίνεται χωρίς χρηματική επιβάρυνση και ιατρικά έξοδα, τροφή, εξοπλισμός, εκπαίδευση και στήριξη παρέχονται όλα δωρεάν από την σχολή.

Εκπαιδεύονται για να κάνουν πιο εύκολη τη ζωή ενός ανθρώπου, για να βοηθήσουν κάποιον που έχει πραγματική ανάγκη.

Ετοιμάζουμε ένα σκύλο σαν να έπρεπε να τον δώσουμε στον καλύτερό μας φίλο. Πρέπει να κάνουμε το καλύτερο. Αυτό ήταν το πρώτο πράγμα που ακούσαμε στη δική μας εκπαίδευση θα πουν η Αιμιλία και ο Γιάννης.

Το πείραμα

Είχε φτάσει η στιγμή να φορέσω τη μάσκα μου, να σταθώ δίπλα του, να πιάσω το λουρί και το μπαστούνι με το δεξί χέρι και το σαμάρι με τα διακριτικά στη ράχη του με το αριστερό. Είχε φτάσει η στιγμή να του παραδοθώ ολοκληρωτικά. Θα ήταν ο άγγελός μου, τα μάτια μου, η ασφάλεια μου. Δε δίστασα ούτε για μία στιγμή. Είχα πολύ άγχος, αλλά καμία αναστολή. Θα του έδειχνα εμπιστοσύνη. Εκείνος ήξερε, εγώ όχι. Εκείνος έβλεπε, εγώ όχι.

 

Αιμιλία και Γιάννης πάντα δίπλα για να δίνουν την απαραίτητη βοήθεια. Ξεκίνα και πάμε ήταν οι δύο πρώτες οδηγίες που έδωσα. Ένιωσα το σώμα μου να τραβιέται απότομα μπροστά χωρίς να μπορώ να βρω βηματισμό και να ορίσω τα πόδια μου. Ξαφνικά η διαδρομή που έκανα σχεδόν κάθε μέρα φάνταζε τοπίο ξένο. Τη μία στιγμή έβλεπα τον πεζόδρομο στη Μακρυγιάννη και την αμέσως επόμενη δεν ήξερα που βρισκόμουν.

Με οδηγούσε κι εγώ ασυναίσθητα τραβούσα το σώμα μου προς τα δεξιά. Βάδιζα με επιφύλαξη. Κάθε δρασκελιά και ένας φόβος μήπως πέσω, μήπως παραπατήσω.

Έκλεισα τα μάτια μου σφιχτά, χαλάρωσα τον κορμό μου, ίσιωσα τους ώμους μου και προσπάθησα να περπατήσω κοντά στον Angel. Να τον αφήσω να κάνει τη δουλειά του. Επαναλάμβανα από μέσα μου πως εκείνος ήξερε. Μετά από 5 λεπτά αφέθηκα πλήρως.

 

Το βήμα μου άνοιξε περισσότερο. Περπατούσα (σχεδόν) με το ρυθμό που θα είχα αν τα μάτια μου δεν κάλυπτε αυτή η μαλακή μαύρη μάσκα. Οι υπόλοιπες αισθήσεις μου άρχισαν να εντείνουν τους ρυθμούς τους. Άκουγα προσεκτικά τους ήχους τους περιβάλλοντος και ένιωθα την δυναμική του Angel. Σαν μία απροσδιόριστη δύναμη να διαπερνούσε τα νεύρα μου και να με καθοδηγούσε.

Σταμάτησε πολύ φυσικά. Σήκωσα το μπαστούνι μου έψαξα διερευνητικά τον χώρο μπροστά μου. Με ειδοποιούσε. Υπήρχε σκαλοπάτι κι εγώ έπρεπε να κατέβω για να συνεχίσουμε τη βόλτα μας. Ένα ελαφρύ χάδι κι ένα γενναίο μπράβο ήταν αρκετά για να διανύσουμε τα επόμενα μέτρα.

 

Ένας δρόμος γεμάτος εμπόδια. Αυτή είναι η ελληνική πραγματικότητα. Πηγαίναμε μπροστά, σταματούσε. Γύρισε πίσω και άλλαζε κατεύθυνση. Εκπαιδευμένος να εντοπίζει χαμηλά και ψηλά εμπόδια μου έδειξε τον πιο ασφαλή δρόμο. ‘’Angel βρες σκάλες δεξιά’’.

 

Βρέθηκα να κατεβαίνω. Σε κάθε σκαλί με περίμενε. Ήθελε να βεβαιωθεί αν έχω πατήσει και τα δύο μου πόδια κι αν είμαι σε θέση να συνεχίσω. Με κατέβασε με πλήρη ασφάλεια. Με έκανε να νιώθω σιγουριά. Τότε ήταν η πρώτη φορά που έβγαλα τη μάσκα μου. Μόνο τότε κατάλαβα τον άθλο που είχε κατορθώσει να φέρει σε πέρας το γλυκό μου αγγελάκι. Είχαμε κάνει το τετράγωνο και είχαμε βρεθεί στην είσοδο του μουσείου της Ακρόπολης.

Έσκυψα και τον κοίταξα στα μάτια. Ήταν γαλήνιος και περήφανος που με οδήγησε στον προορισμό μου. Ένα τετράποδο πλάσμα που μπορεί να αποτελέσει κομμάτι επιβίωσης για κάποιον άνθρωπο με προβλήματα όρασης.

 

Ένας αληθινός φύλακας άγγελος. Τα μάτια μου γέμισαν δάκρυα και τον αγκάλιασα ακόμα πιο σφιχτά.

Είσαι έτοιμος για λίγο ακόμα; Φυσικά και ήταν. Τώρα πια περπατούσα με μεγάλη ευκολία. Ήξερα τι συνεπαγόταν κάθε δική του αντίδραση. Σταματούσαμε, ξεκινούσαμε, περνούσαμε εμπόδια. Θα πίναμε και καφέ. Ο Angel έχει εκπαιδευτεί να μπαίνει σε μαγαζιά και να βρίσκει κενή καρέκλα. Το έκανε κι αυτό. Κάθισα και όταν του είπα πάρκινγκ πέρασε ανάμεσα από τα πόδια μου και έκατσε.

 

Έβγαλα τη μάσκα μου για τελευταία φορά. Τα είχαμε καταφέρει. Εκείνος με είχε ‘’λύσει’’ και με είχε κάνει να του δείξω εμπιστοσύνη. Αφέθηκα και με οδήγησε. Ένας τετράποδος άγγελος που μόνη του αποστολή είναι να βοηθήσει. Δώσε 1 γραμμάριο αγάπης και θα δώσει πίσω 10 κιλά.

Σημαντικές πληροφορίες

*Οι Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδος χρειάζονται εθελοντές να μεγαλώσουν τα κουτάβια. Αν έχεις χρόνο και όρεξη μην το σκέφτεσαι καθόλου.

*Οι ράτσες που προτιμώνται είναι τα λαμπραντόρ, τα γκόλντεν ριτρίβερ, οι γερμανικοί ποιμενικοί και οι διασταυρώσεις αυτών.

*Οι σκύλοι, η τροφή και η εκπαίδευση παρέχονται δωρεάν στον τυφλό.

*Το 30% των σκύλων που προετοιμάζονται αποτυγχάνουν κι έτσι αποσύρονται.

*Μέχρι στιγμής έχουν δοθεί 5 σκύλοι η Μελίτα, η Ίρμα, ο Φοίβος, η Βικτώρια και η Ντόνα και ετοιμάζονται κι άλλα.

*Οι Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδος υποστηρίζονται από όλους τους επίσημους φορείς τυφλών.

*Οι Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδος επιδιώκουν να μπουν στην διεθνή ομοσπονδία σκύλων οδηγών. Είναι δόκιμο μέλος και σε λίγο καιρό θα γίνουν βασικά μέλη. Αποτελείται από όλες τις σχολές σκύλων οδηγών από όλο τον κόσμο και όλες πληρούν τις ίδιες προϋποθέσεις.

*Κάθε σκύλος εκπαιδεύεται για να λύνει ταυτόχρονα πολλά προβλήματα. Μαθαίνει να επιλέγει το σωστό με γνώμονα την ασφάλεια του τυφλού.

*Όταν βλέπετε σκύλο με την ειδική σήμανση στη ράχη δεν πρέπει να του μιλάτε ή να τον χαϊδεύετε γιατί παρεμποδίζετε τη δουλειά του.

 

Αιμιλία και Γιάννη σας ευχαριστώ πολύ για τη βοήθεια

ΥΓ: Angel είμαι για πάντα δική σου

 

Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδας – Greek Guide Dogs

Βερανζέρου 31, 5ος όροφος, Αθήνα

 

Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου – Watkinson