Πυρκαγιές: 5 μύθοι και αλήθειες που αποκάλυψε η πρόσφατη καταστροφή

Η αναδάσωση δεν γίνεται όπως θέλουμε, όπου θέλουμε και με ό,τι θέλουμε

Ακούγαμε πως θα κηρυχθούν αναδασωτέες οι περιοχές που κάηκαν, ως είδηση. Είναι κάτι που προβλέπει το Σύνταγμα της χώρας από το 1979 (με το νόμο 998). Προβλέπει δηλαδή, την υποχρεωτική κήρυξη δασών και δασικών εκτάσεων που έχουν καεί ως αναδασωτέες, εντός 60 ημερών.

Όπως επισήμαναν δασολόγοι στο NEWS 24/7 δασικές πυρκαγιές υπάρχουν όσο υπάρχει γη και τα δάση έχουν μηχανισμούς φυσικής αναγέννησης. Στη συντριπτική πλειοψηφία θα αναγεννηθούν χωρίς τη βοήθεια μας, με την παραβλάστηση -δεν καταστρέφονται οι ρίζες και αναβλαστάνουν- και με σπόρους που έχουν ρίξει ήδη δέντρα στην επιφάνεια του εδάφους. Ο άνθρωπος επεμβαίνει εκεί όπου υπάρχουν νεαρά δάση και επικλινή (με κλίση πάνω από 50%) εδάφη, στα οποία το νερό της βροχής θα παρασύρει τους σπόρους και ως εκ τούτου δεν θα γίνει αναγέννηση. Παρέμβαση υπάρχει και σε δάση που έχουν καεί δυο φορές, σε μικρό χρονικό διάστημα.

Όπως επισημάνθηκε, τεχνικά είναι αδύνατο να κάνει ο άνθρωπος τη δουλειά της φύσης. Και όπου παρεμβαίνει, προηγείται μελέτη -καθώς η αναδάσωση είναι επιστήμη, όχι διάθεση ή trend. Εν τω μεταξύ, οι αναδασώσεις δεν αρχίζουν ποτέ άμεσα. Μετά ένα χρονικό διάστημα 5 ετών, βλέπουν οι δασολόγοι ποιες περιοχές αναδασώνονται φυσικά και πράττουν αναλόγως, βάσει μελέτης που δείχνει τι μπορεί να ευδοκιμήσει στην εκάστοτε περιοχή (δεν είναι όλες ίδιες).

Τα πεύκα δεν είναι εχθρός -ο άνθρωπος που δεν τα φροντίζει είναι

Επιστήμονες της δασολογίας εξήγησαν ότι τα πεύκα υπάρχουν στη χώρα μας, καθώς δεν έχουν πολλές απαιτήσεις σε νερό ή θρεπτικά στοιχεία για να εξελιχθούν. Επίσης, αν τυχόν τα βγάλουμε για να βάλουμε κάτι άλλο που καίγεται πιο αργά (είναι ξεκάθαρο πως όλα τα ξύλα καίγονται), τα πεύκα θα ξαναβγούν και τελικά θα κυριαρχήσουν και πάλι. Εφόσον ειδικοί φροντίζουν τα δάση (με την απομάκρυνση πλεονάζουσας μάζας που δεν είναι μόνο τα ξερόκλαδα «αλλά υπάρχουν σε περιοχές πολλά δέντρα για τα τετραγωνικά μέτρα που εμφανίζονται, ενώ αρκετά έχουν νεκρωθεί και άρα έχουν γίνει άριστο υλικό για φωτιά», δημιουργία δασικών δρόμων και αντιπυρικών λωρίδων κλπ) μειώνουμε κατά πολύ τα προβλήματα. Το πρόβλημα είναι πως οι δασικές υπηρεσίες είναι αποδεκατισμένες και δεν έχουν τους πόρους για αυτήν την φροντίδα.

Οι δασικές υπηρεσίες αιτήθηκαν 17.000.000 ευρώ προϋπολογισμό, για έργα και συντήρηση έργων πυροπροστασίας. Η Πολιτική Προστασία απάντησε πως έδωσε 16.900.000 ευρώ και τόνισε ότι υπάρχουν όλα τα στοιχεία στη Διαύγεια. Αν κάνεις το click θα δεις ότι τα χρήματα δόθηκαν στους Δήμους. Όχι στις δασικές υπηρεσίες. Αυτές πήραν το ποσό των 1.700.000 ευρώ. «Για να καταλάβετε τι σημαίνει αυτό, στην Ημαθία όπου δραστηριοποιούμαι έφτασαν για να συντηρήσουμε τους υπάρχοντες δασόδρομους -τους οποίους χειρίζεται το δασαρχείο. Δεν υπήρχαν άλλα για όλες τις άλλες εργασίες που έπρεπε να γίνουν», εξήγησε ο Γιώργος Παπαρουσόπουλος, Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων

Τα εναέρια μέσα που διαθέτουμε ως χώρα είναι λίγα και προβληματικά

Ο Υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ, Χρήστος Σκέρτσος δήλωσε πως η Ελλάδα έχει 74 εναέρια μέσα πυρόσβεσης για να χειριστούν τις φετινές πυρκαγιές. Δεν διευκρίνισε αν μιλάει για τον αριθμό των εναερίων που ανήκουν στην Ελλάδα ή έβαλε στο σύνολο και αυτά που εμφάνισαν χώρες, οι οποίες έσπευσαν να μας βοηθήσουν. Τα μαθηματικά του NEWS 24/7 έβγαλαν άλλη σούμα, όπως και παθογένειες που δεν επιτρέπουν σε αυτούς που μπορούν να μας σώσουν, να το κάνουν με τις καλύτερες των συνθηκών. Ενδεικτικά, η Ελλάδα έχει συνολικά 18 Canadair. Είναι δυο τύπων: το CL 215 (έχουμε 11, με την τελευταία παραλαβή να έγινε το 1979) και το CL 415 (έχουμε 7, με την τελευταία παραλαβή να έγινε το 2000). Eξ αυτών τα 4 είναι καθηλωμένα φέτος, με προβλήματα.

Όπως δήλωσε στο Magazine ο Σμήναρχος Κωνσταντίνος Γκουμάτσης, εκπρόσωπος Τύπου του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας «από τα 18 Canadair, φέτος είναι κατά μέσο όρο, καθημερινά, ενεργά 10 με 12. Στα Pezetel επειδή είναι και λίγο καλύτερα ως αεροπλάνα, έχουμε καλύτερη διαθεσιμότητα, δηλαδή 18 με 20. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι πως καθημερινά ξεκινάμε με νούμερα που γνωρίζει το Πυροσβεστικό Σώμα και η Πολιτική Προστασία. Στη διάρκεια της ημέρας -ενόσω είναι σε εξέλιξη οι πυρκαγιές και πετούν τα αεροσκάφη- κάποια Canadair βγάζουν βλάβες. Ή συμπληρώνουν τις ώρες πτήσεως τους.

Tα Canadair μπορούν να πετούν 2 με τρεις ώρες. Μετά χρειάζεται ανεφοδιασμός. Δεν μπορούν να επιχειρήσουν το βράδυ και να απογειωθούν αν η θερμοκρασία είναι 38 βαθμών Κελσίου και άνω -για αυτό γίνονται μετασταθμεύσεις. Με την προσγείωση του τελευταίου πιάνουν δουλειά οι τεχνικοί που δουλεύουν έως το ξημέρωμα, για τη συντήρηση και την επιδιόρθωση των όποιων τυχόν προβλημάτων”. Κυβερνήτης που επιχειρούσε τη δεκαετία του ’90 ενημέρωσε ότι “τα Canadair μπορούν να πετούν από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου, αλλά επειδή αυτά που έχουμε στην Ελλάδα είναι πολύ παλιά, δεν έχουν αυτήν τη δυνατότητα. Σκεφτείτε πως έβγαζαν προβλήματα από το ’90 που πετούσα εγώ και από τότε έχουν περάσει 30 χρόνια. Nαι , από τότε καίγεται η Ελλάδα”. Είπε και ότι το πλήρωμα κάθε Canadair (κυβερνήτης και συγκυβερνήτης) προφανώς και δεν πετάει όλη μέρα -υπάρχει πάλι όριο στις ώρες, με τα πληρώματα να αντικαθιστούν το ένα το άλλο- και ενημέρωσε ότι “οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες, οι πλάγιοι κάθετοι άνεμοι -6 μποφόρ- και οι ισχυρές αναταράξεις κάνουν ακόμα πιο δύσκολη τη δουλειά μας”. Αν είχε κάτι να συμβουλεύσει τους νέους συναδέλφους του, είναι “να κοιτούν πρώτα την ασφάλεια τους, γιατί στο παρελθόν το πληρώσαμε πολύ ακριβά. Έχουμε χάσει πληρώματα».

Η χώρα μας είναι η μόνη στην Ευρώπη χωρίς κτηματολόγιο -και δασικούς χάρτες

Η επωδός των κυβερνήσεων είναι πως δεν γίνεται να οικοδομηθεί δάσος και δασική περιοχή που ανήκουν στο δημόσιο. Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν πως γίνεται. Η πιο συνήθης πρακτική είναι ο αποχαρακτηρισμός περιοχής από δάσος ή δασική έκταση. Επίσης, επιτρέπονται παρεμβάσεις εντός των δασών «για εξαιρετικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος”, όπως θύμισε ο Πρωθυπουργός

Η Ελλάδα δεν έχει ολοκληρωμένο κτηματολόγιο (ο πιο απλός τρόπος για να γνωρίζεις ποια έκταση της Ελλάδας ανήκει πού έχει αρχίσει από το ’90 και για λόγους που φαντάζεσαι δεν έχει τελειώσει) και δεν έχει δασικούς χάρτες.

Ο δασολόγος, Γιώργος Παπαρουσόπουλος είπε ότι «για τα δάση και τις δασικές εκτάσεις, είναι δύσκολο -ειδικά όταν ανήκουν στο δημόσιο- να ισχυριστείς χρησικτησία (μετά την αδιάκοπη χρήση για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 20 ετών νομιμοποιείσαι να διεκδικήσεις την κυριότητα). Όχι ότι δεν το επιχειρούν κάποιοι, αλλά τα αιτήματα απορρίπτονται. Στο νομό Ημαθίας, τα περισσότερα από τα δάση είναι ιδιωτικά, υπάρχουν και ελάχιστα καθαρά του δημοσίου. Δηλαδή, πρόκειται για μοναστηριακά, συνιδιόκτητα όπου τα 4/5 ανήκουν σε ιδιώτες (συνεταιρισμούς και φυσικά πρόσωπα) και το 1/5 στο Δημόσιο και διακατεχόμενα. Υπάρχουν και κάποια που είναι καθαρά ιδιωτικά, καθώς και δημοτικές εκτάσεις. Πέραν της πολυπλοκότητας με την ιδιοκτησία που υπάρχει ούτως ή άλλως, υπάρχει και θέμα με το τι μπορεί να κάνει ο καθένας σε αυτές τις εκτάσεις. Η νομοθεσία, όπως εξελίχθηκε, στην ουσία επιτρέπει τα πάντα. Λίγα εξαιρούνται». Όπως; «Δεν μπορείς να οικοδομήσεις μια τέτοια έκταση. Δεν υπάρχει τέτοια πρόβλεψη, ως επέμβαση. Όλες όμως, οι άλλες προσπάθειες που γίνονται για τη νομιμοποίηση των υπαρχόντων -όσων έχουν οικοδομηθεί ήδη- είναι ένα άλλο κεφάλαιο».

Σε επίπεδο πρόληψης (που έθεσαν ΟΛΟΙ οι καθ’ ύλην αρμόδιοι ως βασική ανάγκη) είμαστε στο μηδέν

Ο Καθηγητής, Διευθυντής του Εργαστηρίου Δασοκομίας του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ., Θεοχάρης Ζάγκας εξηγεί στο Magazine πως «αρχικά πρέπει να γίνει σωστή διαχείριση δασών χαμηλής ζώνης, σαν και αυτά που υπάρχουν στην Αττική, τα οποία είναι εγκαταλελειμμένα. Η πλεονάζουσα βιομάζα που θα απομακρυνθεί μπορεί να αξιοποιηθεί και ως ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Κάτι που θα δημιουργήσει και θέσεις εργασίας».

Κάτι άλλο που πρέπει να γίνει άμεσα “για να μη ξαναζήσουμε ό,τι φέτος «είναι “να υπάρχει 24ωρη επιτήρηση σε επικίνδυνες περιοχές, με τεχνολογικά μέσα και ανθρώπινο μάτι. Έως το 1998 (επί κυβερνήσεως Σημίτη) υπήρχαν δίκτυα πυροφυλακίων και κάθε μισή ώρα έδιναν αναφορά στην κεντρική υπηρεσία, στα δασαρχεία. Εκείνη τη χρονιά από τη δασική υπηρεσία όπου άνηκαν, μεταφέρθηκαν στο πυροσβεστικό σώμα -εν μέσω αντιπυρικής περιόδου, σε μια μέρα. Οι πυροσβέστες δεν είχαν γνώση δασικών πυρκαγιών -ακόμα δεν έχουν. Το πυροσβεστικό σώμα δεν έλαβε την εκπαίδευση που είχε προαναγγελθεί. Όλοι κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος και βλέπουμε ποιο είναι το αποτέλεσμα». Έτσι θα καλυφθεί και το Νο3 της βασικής λίστας που είναι η άμεση αναγγελία και επέμβαση. “Κατά συνέπεια, θα προλαβαίνουμε το συντριπτικό ποσοστό των δασικών πυρκαγιών, πριν ξεφύγουν”. Σε ό,τι αφορά την τεχνογνωσία, οι Ρουμάνοι πυροσβέστες που ήλθαν να βοηθήσουν εξέθεσαν και τις αδυναμίες μας, με τον τρόπο που ενήργησαν (και είχε οργάνωση, πειθαρχία και αποτελεσματικότητα).