Παιδί και εκπαίδευση τουαλέτας: Πότε ξεκινά και οι τρόποι να το βοηθήσεις

Ας δούμε όμως την ασυνείδητη λειτουργία του ελέγχου των σφιγκτήρων από το παιδί, δηλαδή, τι σημαίνει για το ίδιο να αφοδεύει ή να κατακρατά τα απεκκριτικά του προϊόντα. Στην ηλικία των 2 ετών περίπου, το παιδί έρχεται για πρώτη φορά αντιμέτωπο με τα «πρέπει» και τις απαγορεύσεις των γονέων: εφόσον μπορεί πλέον να ελέγξει την αφόδευση θα πρέπει να σταματήσει να ουρεί και να αποπατεί οπουδήποτε, όπως έκανε μέχρι τώρα.

Έτσι, για πρώτη φορά θα πρέπει να συμμορφωθεί σε έναν κανόνα μέσω της απάρνησης μία ανάγκης του, όπως, αντίστοιχα, καλείται κανείς να θυσιάσει ορισμένες ικανοποιήσεις της ζωής προκειμένου να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο. Υπό αυτή την έννοια, ο έλεγχος των σφιγκτήρων αποτελεί μία συμβολική πράξη για την πρώτη κοινωνικοποίηση του παιδιού αλλά και το κατώφλι για την κατάκτηση της αυτονομίας του. Πώς πρέπει να διαχειριστείς την εκπαίδευση τουαλέτας;

Το παιδί μαθαίνει να αντιλαμβάνεται τους κανόνες

Κατά τη φάση της αγωγής της τουαλέτας, το παιδί έχει δύο επιλογές: να υπακούσει ή να μην υπακούσει τη γονεϊκή επιταγή. Η επιβράβευση που θα λάβει από τους γονείς για το επίτευγμά του εάν υπακούσει ή η αντίστοιχη επίπληξη στην περίπτωση που δεν υπακούσει, θα το φέρει αντιμέτωπο με μία συνειδητοποίηση. Ότι δηλαδή η αγάπη των γονέων δεν προσφέρεται άνευ όρων. Έτσι, η διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού σε αυτή τη φάση κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική και απαιτεί λεπτούς χειρισμούς.

Η άκαμπτη και αυστηρή ωστόσο διαπαιδαγώγηση δεν αποτελεί θεμιτό μέσο. Αντίθετα, μία τέτοια πρακτική ενδέχεται να οδηγήσει στη διαμόρφωση μιας υποτακτικής προσωπικότητας, με έντονα συναισθήματα θυμού τον οποίο το άτομο φοβάται να εκφράσει, με αποτέλεσμα να τον στρέφει προς τα μέσα υποτιμώντας τον εαυτό και τις ικανότητές του. Η αυστηρή διαπαιδαγώγηση θα μπορούσε να προκαλέσει στο παιδί έντονα αισθήματα θυμού, διαμορφώνοντας μία αναρχική προσωπικότητα με ξεσπάσματα, κλάματα, επιθετικότητα απέναντι στους γονείς ή το αδερφάκι του.

Η ανταπόκριση του παιδιού στην εκπαίδευση τουαλέτας απαιτεί κάποιες προϋποθέσεις

• Γνωρίζει τις λέξεις για να περιγράψει το σώμα του και τις απεκκριτικές του ανάγκες.
• Γνωρίζει να ζητάει αυτό που θέλει.

• Μπορεί να συντονίζει τις κινήσεις του, να στέκεται σε μία θέση για τουλάχιστον 3 λεπτά, να περπατάει, να κατεβάζει τα ρούχα και το εσώρουχό του και ζητά να το αλλάξουν όποτε τα κάνει πάνω του.

• Μπορεί να βγάζει εις πέρας δύο εντολές ταυτόχρονα, και να συνεργάζεται όταν του δίνουν απλές οδηγίες.

• Είναι σε θέση να κατανοήσει τις προσδοκίες των άλλων σε σχέση με το ίδιο και επιθυμεί να ευχαριστήσει τους γονείς του ακολουθώντας κάποιες από αυτές, ακόμη και αν παράλληλα εναντιώνεται συχνά.
• Μιμείται τους γονείς, σε μια προσπάθειά του να τους μοιάσει.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

NO FILTER MOTHERHOOD

Τα παραμύθια και η αξία τους στη ζωή του παιδιού

Θα πρέπει να σημειωθεί πως στην περίπτωση που το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με έντονα γεγονότα (απώλεια, μετανάστευση, αποχωρισμοί, ασθένειες, γέννηση νέου παιδιού, άγχος των γονέων) είναι πιθανό να αντιδράσει σε αυτά και μέσω των σφιγκτήρων του, με αποτέλεσμα να καθυστερήσει η αγωγή της τουαλέτας. Ακόμη, εμπόδιο μπορεί να αποτελέσει η παράλληλη αγωγή σε άλλες συμπεριφορές, όπως το κόψιμο της πιπίλας ή του μπιμπερό. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι καλό να ακολουθείται ένα βήμα τη φορά, παρά να φορτώνεται το παιδί με μία σειρά από πρωτόγνωρες ευθύνες παράλληλα.

Πότε πρέπει να ξεκινάει η εκπαίδευση τουαλέτας;

Σε γενικές γραμμές, η αγωγή της τουαλέτας δεν θα πρέπει να επιδιώκεται νωρίτερα από το 2ο έτος ζωής, καθώς μία τέτοια απόπειρα θα δημιουργούσε στο βρέφος τεράστια φορτία άγχους, τα οποία θα ήταν δύσκολο έως ανέφικτο να κατευνάσει δεδομένου ότι τόσο η συναισθηματική όσο και η βιολογική του ωριμότητα δεν θα του επέτρεπαν την επίτευξη του ελέγχου των σφιγκτήρων, με αποτέλεσμα το επιπρόσθετο αίσθημα της αποτυχίας και το θυμό και απογοήτευση που αυτή επιφέρει. Όταν η αγωγή ξεκινήσει την κατάλληλη χρονική περίοδο, κρίνεται ουσιώδες να διατηρηθούν όρια, όχι άκαμπτα και σκληρά αλλά ούτε επιρρεπή. 

Tips για να βοηθήσεις το παιδί στην εκπαίδευση:

Στο σημείο αυτό προτείνονται κάποιες πρακτικές που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι γονείς προκειμένου να βοηθήσουν το παιδί στον έλεγχο των απεκκριτικών του λειτουργιών και τη μετάβασή του από την πάνα στο γιογιό ή την τουαλέτα. 

• Συζητήστε με το παιδί για το θέμα αυτό, λέγοντας πως τώρα που μεγαλώνει μπορεί να αφήσει τις πάνες και να πηγαίνει στο γιογιό του ή στην τουαλέτα, όπως κάνουν τα μεγαλύτερα παιδάκια.

• Ενισχύστε το θετικά όποτε καταφέρνει να κάνει χρήση του γιογιό και, αντίστοιχα, μην το αποδοκιμάζετε κάθε φορά που δεν τα καταφέρνει, αντίθετα, καθησυχάστε το αφού το αλλάξετε.
• Επιλέξτε και αγοράστε μαζί του το γιογιό της αρεσκείας του. Στην περίπτωση που δε θέλει γιογιό, προμηθευτείτε ένα πρόσθετο στεφάνι ώστε να ελαττώσετε τη διάμετρο της λεκάνης. 
• Επιχειρήστε να του δείξετε τον τρόπο να πηγαίνει στην τουαλέτα. Δεδομένου ότι τα παιδιά μιμούνται τους γονείς, πιθανότατα θα προσπαθήσουν να κάνουν το ίδιο και σε αυτή την περίπτωση. Προτιμάται σε αυτή την πράξη να βοηθήσει το παιδί ο γονέας του ίδιου φύλου.
• Μη δείχνετε αηδία ή αίσθημα αποστροφής για τα απεκκριτικά προϊόντα του παιδιού. 
• Εάν συνεχώς δεν μπορεί να τα καταφέρει ή αρνείται να το κάνει, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να μην είναι έτοιμο ακόμη το παιδί για κάτι τέτοιο, δείξτε κατανόηση και ξαναεπιδιώξτε το έπειτα από λίγους μήνες.

Οι ανωτέρω πρακτικές ενδέχεται να αποβούν ιδιαίτερα βοηθητικές στην εκπαίδευση τουαλέτας, ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν την απόλυτη και μοναδική λύση για όλους τους γονείς και όλα τα παιδιά. Το σημαντικότερο είναι να λαμβάνει το παιδί την αίσθηση πως το αγαπάτε και είστε εκεί για να υποστηρίξετε τις προσπάθειες αυτονομίας του, χωρίς να το καταδικάζετε όταν δε το πετυχαίνει.