Πανάδες: Πού οφείλονται και πώς αντιμετωπίζονται
- 14 ΑΥΓ 2020
Μπορεί να αγαπάμε τον ήλιο και να θεωρούμε τη μαυρισμένη sunkissed επιδερμίδα sexy, όμως αυτό δεν σημαίνει πως α) δεν πρέπει να παίρνουμε τα μέτρα μας απέναντι στην ηλιακή ακτινοβολία UV και β) δεν πρέπει να γνωρίζουμε τις βλαβερές συνέπειές του στο δέρμα μας μετά από την υπερβολική έκθεση σε αυτόν. Μεταξύ των πιο «συνηθισμένων» δερματικών σημαδιών που έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες στην ομοιογένεια του χρώματος της επιδερμίδας είναι σίγουρα και οι πανάδες, που στην πραγματικότητα, οφείλονται στην αθροιστική δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας, δηλαδή στην έκθεση στον ήλιο από τα παιδικά μας χρόνια.
Έτσι, ενώ στη δεκαετία των 20, λατρεύαμε το μαύρισμα, μετά τα 30 τα σημάδια του, aka μελαγχρωματικές κηλίδες- πανάδες σε όσους δεν είχαν μεριμνήσει να προστατευτούν εγκαίρως, άρχισαν να γίνονται εμφανή. Εμείς, ρωτήσαμε τη δερματολόγο- αφροδισιολόγο Βασιλική Μουσάτου M.D, PHD προκειμένου να μας λύσει τις βασικές απορίες μας.
Ποιοι τύποι δέρματος είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνισή τους;
Τα ανοιχτόχρωμα δέρματα εμφανίζουν ευκολότερα πανάδες (ηλιακές φακές) που είναι περιγεγραμμένες, μικρές συνήθως βλάβες που «σβήνουν» το χειμώνα , στη συνέχεια όμως είναι ορατές καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου. Επίσης με τη μορφή δυσχρωμιών εμφανίζονται και οι μεταφλεγμονώδεις υπερχρώσεις, δηλαδή σκούρα σημάδια σε περιοχές που προϋπήρχε ερεθισμός του δέρματος π.χ από σπυράκια ακμής , ειδικά στα μελαχρινά άτομα.
Από την άλλη πλευρά, τα πιο σκούρα δέρματα είναι πιο ανθεκτικά και εμφανίζουν αργότερα κηλίδες από τον ήλιο, ωστόσο κάποιοι τύποι δέρματος μπορεί να παρουσιάσουν μέλασμα. Μέλασμα ή χλόασμα είναι μια πιο διάχυτη διαταραχή της μελάγχρωσης που έχει και κληρονομική προδιάθεση , όμως επίσης προκαλείται από τη χρόνια ηλιακή έκθεση.
Σε ποια σημεία εμφανίζονται συνήθως;
Το μέλασμα μπορεί να εντοπίζεται στο μέτωπο (σαν «στάμπα»), στα ζυγωματικά ή το άνω χείλος (σαν «μουστακι») ή εάν δεν αντιμετωπιστεί , επεκτείνεται με τα χρόνια κι εμφανίζεται διάχυτα σε πολλές περιοχές του προσώπου. Αποτελεί δύσκολο αισθητικό πρόβλημα και επηρεάζει ψυχολογικά τους πάσχοντες που έχουν έντονη τη συνεχή ανάγκη κάλυψης με μακιγιάζ. Να τονιστεί ότι μέλασμα μπορεί να εμφανίσουν σε πολύ μικρότερη συχνότητα και οι άνδρες, ενώ στις γυναίκες προδιαθεσικοί παράγοντες μπορεί να είναι και ορμονικοί λόγοι (εγκυμοσύνη, λήψη αντισυλληπτικών ή άλλων ορμονών για αναπαραγωγή).
Σε αντίθεση με τις κηλίδες που μπορεί να εμφανιστούν παντού στο ηλιοεκτεθειμένο δέρμα, π.χ στη ραχιαία επιφάνεια των χεριών, στο ντεκολτε κλπ, το μέλασμα αφορά αποκλειστικά στο πρόσωπο. Η ηλικία εμφάνισης του μελάσματος είναι μετά τα 30 συνήθως. Τα πιο μελαχρινά άτομα έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση για μέλασμα , ενώ είναι συχνό εκτός από τους μεσογειακούς πληθυσμούς και στους Ασιάτες.
Πώς αντιμετωπίζονται οι πανάδες;
Η αντιμετώπιση των πανάδων και του μελάσματος γίνεται στο δερματολογικό ιατρείο το χειμώνα, ενώ η πρόληψη εμφάνισης νέων βλαβών ή επανεμφάνισης του μελάσματος, προϋποθέτει αυστηρή αντηλιακή προστασία όλο το χρόνο. Ανάλογα τον τύπο του δέρματος και το χρώμα των κηλίδων επιλέγουμε και διαφορετική θεραπεία. Περιγεγραμμένες σχετικά σκούρες κηλίδες σε ανοιχτόχρωμο δέρμα αντιμετωπίζονται ιδανικά με λέιζερ αλεξανδρίτη σε ειδικές ρυθμίσεις με εξαιρετικό αποτέλεσμα πλήρους εξάλειψης. Απαιτείται μία μόνο συνεδρία, ενώ εάν έχουμε πολλές διαφορετικού χρώματος πανάδες, συνδυάζουμε και με άλλες θεραπείες π.χ. peeling.
Σε πιο ανοιχτόχρωμες κηλίδες, συνήθως μεγαλύτερης διαμέτρου, εφαρμόζουμε διαφορετικά πρωτόκολλα θεραπειών. Είτε εφαρμόζουμε ελαφρά ψύξη με υγρό άζωτο , είτε εφαρμόζουμε απολεπιστικές αγωγές με ειδικά πίλινγκ λεύκανσης, είτε εάν μας ενδιαφέρει και η συνολική ποιότητα της επιδερμίδας, εφαρμόζουμε οξυγονοθεραπεία με λευκαντικούς παράγοντες. Πολύ αποτελεσματική όταν παράλληλα με τη λεύκανση της επιδερμίδας επιδιώκουμε και ανανέωση αυτής, είναι η μεσοθεραπεία με λεπτές βελόνες όπου γίνεται έγχυση ειδικών πεπτιδίων με λευκαντική δράση που φωτίζουν όλο το πρόσωπο και δρουν στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος. Έτσι παράλληλα με τις πανάδες επιτυγχάνουμε ένα πιο λαμπερό και φωτεινό δέρμα. Οι θεραπείες αυτές δεν έχουν κοκκινίλα ή ερεθισμό ή ξεφλούδισμα και μπορεί να επαναληφθούν ανά 15-ήμερο για ολοκληρωμένο αποτέλεσμα (3 συνολικά θεραπείες).
Σε πιο σκούρα δέρματα με μέλασμα η θεραπεία είναι πιο δύσκολη. Προηγείται προετοιμασία του δέρματος για 2 εβδομάδες με ειδική κρέμα και κατόπιν γίνεται πίλινγκ που ανανεώνει το δέρμα και επιπλέον έχει αντιγηραντική δράση. Εάν δεν είναι επιθυμητό το έντονο ξεφλούδισμα, το πίλινγκ γίνεται με πιο μικρή ένταση, ώστε η απολέπιση να είναι μικρότερη. Σε αυτή την περίπτωση επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία μετά από ένα μήνα. Μπορούμε να κάνουμε έως 3-4 το χρόνο με εξαιρετικά αποτελέσματα και στην αντιγήρανση. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η απολέπιση γιατί δεν το επιθυμεί η ασθενής, ή δεν το επιτρέπουν οι συνθήκες της καθημερινότητας της, έχουμε την επιλογή της μικροδερμοαπόξεσης με κρυστάλλους που χαρίζουν άμεσα και χωρίς ερεθισμό , πιο φωτεινό και λείο δέρμα, προετοιμάζοντάς το για ειδική λευκαντική αγωγή 6 εβδομάδων στο σπίτι με φτιαχτή κρέμα ισχυρής λευκαντικής δράσης . Περιέχει υδροκινόνη, μία ισχυρή αποχρωματιστική ουσία. Η αγωγή αυτή είναι κατάλληλη και για μέλασμα, αλλά και για πανάδες που δε λευκαίνουν με κάποιο από τους προαναφερθέντες τρόπους.
Να σημειωθεί ότι κάποιες περιπτώσεις μελάσματος είναι πολύ επίμονες και εκεί καταφέρνουμε μεγάλη βελτίωση αλλά όχι εξάλειψη του προβλήματος. Αυτό συμβαίνει σε όχι πρόσφατες αλλά παλιές διάχυτες δυσχρωμίες όπου η μελάγχρωση εντοπίζεται στα κατώτερα στρώματα του δέρματος. Σε τέτοιες περιπτώσεις η λυχνία του Wood, μία λάμπα με ειδικό φωτισμό δηλαδή, μπορεί να μας βοηθήσει να διαγνώσουμε ποια σημεία είναι πολύ βαθιά στο δέρμα για να ανταποκριθούν και να κάνουμε έτσι σωστή πρόβλεψη για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας μας.
Μία άλλη επιλογή που παράλληλα με τις δυσχρωμίες αντιμετωπίζει και τραχύτητα δέρματος, λεπτές ρυτίδες και ανοιχτούς πόρους, είναι το fractional laser. Και σε αυτή τη θεραπεία η ένταση είναι ρυθμίσιμη, ώστε εάν μας ενδιαφέρουν κυρίως οι δυσχρωμίες να έχουμε μικρό χρόνο αποθεραπείας. Η θεραπεία μπορεί να επαναληφθεί ανά μήνα τον χειμώνα.
Η σημασία της αγωγής στο σπίτι και η αντηλιακή προστασία τώρα το καλοκαίρι
Όποιος και να είναι ο τρόπος αντιμετώπισης των δυσχρωμιών, απαραίτητη είναι μία αγωγή συντήρησης του καλού αποτελέσματος με αγωγή στο σπίτι και η αντηλιακή προστασία. Η αγωγή συντήρησης περιλαμβάνει μη ερεθιστικές κρέμες με λευκαντικές ουσίες όπως κοχικό οξύ, βιταμίνη C, αζελαϊκό οξύ και πεπτίδια και μπορεί να εφαρμόζεται και το καλοκαίρι.
Πολύ σημαντική επίσης είναι και η επιλογή του κατάλληλου αντηλιακού με προστασία για τη UVA και τη UVB ακτινοβολία που πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά 3 ώρες. Κι αυτό γιατί, η υπεριώδης ακτινοβολία τύπου Α που είναι υπεύθυνη για τη φωτογήρανση και το μέλασμα, διέρχεται και μέσα από τα τζάμια γι αυτό δεν είναι απαραίτητη η άμεση έκθεση στον ήλιο για να διαπιστώσουμε επιδείνωση. Επίσης, αντηλιακό πρέπει να φοράμε και σε σκεπασμένους πλην φωτεινούς χώρους και στο αυτοκίνητο, ενώ σε παρατεταμένη έκθεση, η χρήση καπέλου με γείσο είναι επιβεβλημένη.
Στην περίπτωση του μακιγιάζ, υπάρχουν αντηλιακά με μορφή πούδρας για ανανέωση του αντηλιακού ή αντηλιακά spray που εφαρμόζονται και πάνω από το μακιγιάζ. Για τις κηλίδες στα χέρια, μία καλή λύση προστασίας είναι τα γάντια οδήγησης. Σε περιπτώσεις κηλίδων αρκεί μετά την αντιμετώπιση τους η πρόληψη, ενώ το μέλασμα σε πολλές περιπτώσεις λόγω διευρυμένης εποχής με ηλιοφάνεια, συχνά υποτροπιάζει ακόμα και με συνεχή χρήση αντηλιακού. Γι αυτό συνήθως οι ασθενείς με μέλασμα επαναλαμβάνουν κάθε χειμώνα τις λευκαντικές θεραπείες, ώστε να εμποδίζεται η επέκταση του μελάσματος με την πάροδο των χρόνων.
Να σημειωθεί επίσης ότι η θεραπεία με χάπια τρανεξαμικού οξέος έχει αποδειχθεί χρήσιμη στην αντιμετώπιση του μελάσματος συμπληρωματικά με τις άλλες θεραπείες. Η αγωγή δίνεται από το δερματολόγο και διαρκεί 6 μήνες, ενώ δεν έχει παρενέργειες.
Πότε πρέπει να ανησυχώ για τις πανάδες;
Οι απλές πανάδες (ηλιακές φακές) δεν έχουν κάποιο κίνδυνο για την υγεία. Ωστόσο υπάρχουν βλάβες που μοιάζουν με πανάδες, όπως κάποιες μορφές μελανώματος (κακοήθης φακή) που μόνο ο δερματολόγος μπορεί να τις διαφοροποιήσει καθώς εξελίσσονται πολύ αργά και γι αυτό δε θορυβείται ο ασθενής.
