Σταμάτα να πολεμάς τα αρνητικά σου συναισθήματα. Ένας ψυχολόγος εξηγεί

Η φυσική αντίδρασή μας σε καταστάσεις ξαφνικού κινδύνου, όπως υποστηρίζει η ψυχολογία, περιγράφεται μέσα από το φαινόμενο “fight or flight”. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε την επιλογή να κινηθούμε επιθετικά απέναντι στην απειλή, στη δεύτερη φεύγουμε και αποφεύγουμε τον κίνδυνο. Σε κάθε περίπτωση, η ένταση που έχει δημιουργηθεί εκτονώνεται.

Δώσε όνομα στα αρνητικά συναισθήματα

Βέβαια, στη φάση που διανύουμε, που δεν ανήκει ούτε στην πρώτη αλλά ούτε στη δεύτερη περίπτωση, η ένταση συσσωρεύεται και γιγαντώνεται με αποτελέσματα που όλοι μπορούμε να φανταστούμε και που μόνο ευχάριστα δεν είναι. Τελικά πώς μπορούμε να εκτονώσουμε την ένταση αποτελεσματικά; Και πώς να συμφιλιωθούμε με την περίεργη αυτή κατάσταση που ζούμε; Σύμφωνα με ένα πρόσφατο άρθρο του δημοσιογράφου Scott Berinato στο Harvard Business Review, αν μπορέσουμε να δώσουμε στο συναίσθημά μας ένα όνομα θα μπορέσουμε και να το αντιμετωπίσουμε. Και το όνομα αυτό δεν είναι άλλο από «πένθος».

Ο κόσμος αργά αλλά σταθερά συνειδητοποιεί πως αυτό που ζούμε είναι μεν παροδικό αλλά όχι επουσιώδες. Για πάντα θα υπάρχει η ζωή μας πριν από τον Covid-19 και μετά από αυτόν. Τώρα η συλλογική μας συνειδητότητα αλλάζει και, όσο ευχάριστο κι αν ακούγεται αυτό, δεν γίνεται χωρίς αντίτιμο.

Αναπόφευκτα, ό,τι κι αν σκέφτεται ο καθένας για την κρίση των ημερών, πριν να καλωσορίσουμε το νέο, πιο δυνατό, πιο συνειδητό, πιο ευγνώμων “Εγώ” μας, οφείλουμε να πενθήσουμε την απώλειά του προηγούμενου εαυτού μας. Γι’αυτό και στο ίδιο άρθρο, ο δημοσιογράφος στρέφεται στον συγγραφέα και ειδικό στο πένθος David Kessler για καθοδήγηση.

Η διαχείριση του πένθους των ημερών

Τι είχε ο ίδιος να πει για τη διαχείριση του πένθους των ημερών; Πολλά και ενδιαφέροντα αλλά όπως  ο ίδιος τονίζει, είναι σημαντικό να καταλάβουμε τη φύση των αρνητικών συναισθημάτων που προκαλεί. “Οφείλουμε να καταλάβουμε πως τα στάδια του πένθους είναι μονάχα η αρχή. Κάθε φορά που μιλάω γι’αυτά υπενθυμίζω πως τα στάδια δεν αφορούν μια γραμμική διαδικασία και μπορεί να μην εμφανιστούν καν με αυτή τη σειρά.

Δεν είναι χάρτης, απλά μας δίνουν μια ιδέα για να πλοηγηθούμε στον άγνωστο κόσμο του πένθους. Υπάρχει η άρνηση (Ο ιός δεν θα με επηρεάσει). Υπάρχει θυμός (Με υποχρεώνεις να μείνω στο σπίτι και μου απαγορεύεις τόσες δραστηριότητες).

Υπάρχει διαπραγμάτευση (Οκέι, αν μείνω σπίτι για δύο εβδομάδες όλα θα είναι καλά, έτσι;). Υπάρχει λύπη (Δεν ξέρω πότε θα τελειώσει όλο αυτό). Και τελικά υπάρχει αποδοχή (Ο ιός είναι γεγονός. Πρέπει να δω πώς θα προχωρήσω).” Η αποδοχή μάς προσφέρει μια αίσθηση ελέγχου, και εκεί είναι το κλειδί της επιτυχίας για να ξεπεράσουμε το πένθος.

Τι μπορούμε να κάνουμε σε πρακτικό επίπεδο

Όσο για το τι μπορούμε, πρακτικά, να κάνουμε για να αποδεχτούμε και να ξεπεράσουμε πιο εύκολα το άγχος και το φόβο που μας δημιουργεί ο κορονοϊός; «Τείνουμε να φανταζόμαστε τα χειρότερα σενάρια. Αυτό συμβαίνει γιατί ο εγκέφαλός μας προσπαθεί να μας προστατέψει. Ο στόχος δεν είναι να αγνοήσουμε αυτές τις εικόνες ούτε να προσπαθήσουμε να τις εξαλείψουμε- το μυαλό σου δεν θα στο επιτρέψει και μόνο η προσπάθεια να το κάνεις είναι οδυνηρή.

Ο στόχος είναι να βρεις ισορροπία ανάμεσα σε αυτά που σκέφτεσαι. Όταν νιώσεις τις άσχημες σκέψεις να σε κατακλύζουν, προσπάθησε μέσα σε όλες να δημιουργήσεις και μια πιο ευχάριστη ή αισιόδοξη… Κανένα από τα δύο σενάρια δεν πρέπει να αγνοηθεί αλλά και κανένα δεν πρέπει να δεσπόζει».

Για να ηρεμήσεις το μυαλό, πρέπει να επανέλθεις στο παρόν

Κι όταν οι σκέψεις τρέχουν, πριν να προλάβεις να αντιδράσεις; «Για να ηρεμήσεις το μυαλό, πρέπει να επανέλθεις στο παρόν. Δοκίμασε να ονομάσεις πέντε πράγματα μέσα στο δωμάτιο που βρίσκεσαι. Υπάρχει, για παράδειγμα, ένας υπολογιστής, μια καρέκλα, η φωτογραφία ενός σκύλου, ένα παλιό χαλί και μια κούπα καφές. Είναι τόσο απλό.

Ανάπνευσε. Συνειδητοποίησε πως αυτή τη στιγμή τίποτα από αυτά που φοβάσαι πως θα συμβούν δεν έχουν γίνει. Αυτή τη στιγμή, είσαι καλά. Έχεις φαγητό. Δεν είσαι άρρωστη. Χρησιμοποίησε τις αισθήσεις σου και σκέψου τι αντιλαμβάνονται. Το γραφείο είναι σκληρό, η κουβέρτα μαλακή. Νιώσε τον αέρα που μπαίνει από τη μύτη σου. Αυτή η απλή τεχνική είναι πραγματικά αποτελεσματική και θα σε ανακουφίσει».

Κι αν όλα αυτά δεν βοηθούν; «Συνέχισε να προσπαθείς. Και μόνο το να ονοματίζεις τη θλίψη σου έχει κάτι το παντοδύναμο. Μας βοηθά να νιώσουμε πως κάτι υπάρχει μέσα μας. Πολλοί μιλούν για τα αρνητικά τους συναισθήματα τώρα τελευταία. Όταν τα ονοματίζουμε, βγαίνουν από μέσα μας.

Τα συναισθήματα είναι ανάγκη να εκτονώνονται

Τα συναισθήματα είναι ανάγκη να εκτονώνονται. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τι είναι αυτό που βιώνουμε. Ένα από τα δυσάρεστα της εποχής μας είναι πως είμαστε η πρώτη γενιά που κρίνουμε τα συναισθήματά μας. Σκεφτόμαστε πράγματα όπως ‘Νιώθω θλιμμένος αλλά δεν θα έπρεπε γιατί άλλοι περνούν χειρότερα.’ Πρέπει όμως να σταματάμε στο πρώτο βήμα. ‘Είμαι θλιμμένος. Ας μείνω σε αυτό το συναίσθημα για μερικά λεπτά.’

Η δουλειά σου είναι να νιώθεις τα συναισθήματά σου και όχι κάποιου άλλου. Το σώμα σου παράγει αυτό το συναίσθημα, δεν έχει νόημα να το πολεμάς. Αν απλά επιτρέψουμε στα συναισθήματα να συμβούν, θα συμβούν με ομαλό τρόπο και θα καταλήξουμε να νιώθουμε πιο δυνατοί. Έτσι δεν θα είμαστε θύματα (των συναισθημάτων μας)».

Μήπως τελικά είναι σκόπιμο να αφήσεις, ανεμπόδιστα και χωρίς κριτική, τον εαυτό σου να στεναχωρηθεί για όλα αυτά που βιώνεις; Έστω και για πέντε λεπτά. Κι έπειτα, εμείς είμαστε εδώ, γεμάτοι ιδέες για το πώς θα νιώσεις καλύτερα- πολύ πολύ αποτελεσματικά.