Δεν άντεξαν τόση ισότητα (και) στη Θεσσαλονίκη. Κι όλα αλλάζουν γύρω τους απότομα
- 11 ΜΑΡ 2024
Ψηφίστηκε το νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο και νόμιζες ότι ξύπνησες σε μία σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα; Έβλεπες τις φωτογραφίες από τον γάμο του Αύγουστου Κορτώ, ή τον πρώτο γάμο λεσβιών στην Ελλάδα και πίστευες ότι μία καλύτερη μέρα ξημέρωσε; Το βράδυ του Σαββάτου, 9 Μαρτίου, μια άγρια ομοφοβική επίθεση στην πλατεία Αριστοτέλους ήρθε για να σου θυμίσει πού βρίσκεσαι και τι έτος γράφει πραγματικά το ημερολόγιο σου. Ποιο 2024; 1954 πες καλύτερα. Τι συνέβη όμως εκεί;
2 queer άτομα αποφάσισαν ότι το 2024 είναι ένα καλό έτος για να περπατούν στην πλατεία Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη. Ένας όχλος αποφάσισε ότι δεν έχουν αυτό το δικαίωμα, χωρίς να χλευάζονται και να διώκονται. Μία πολυπληθής ομάδα ατόμων τα έβαλε με τα 2 queer άτομα, ξεκινώντας να τα παρενοχλεί με ομο/τρανσφοβικές εκφράσεις και βρισιές. Όπως ανέφερε μιλώντας στο περιοδικό Antivirus, το ένα από τα 2 άτομα που δέχτηκαν επίθεση, «ένας απ’ αυτούς με τράβηξε και με έφτυσε». Η επίθεση συνεχίστηκε καθώς τα πρόσωπα που κινούνταν απειλητικά προς το μέρος των 2 ατόμων, πλήθαιναν.
«Κάποια στιγμή μια κοπέλα μπήκε μπροστά μας και τους ζήτησε να σταματήσουν, αλλά και αυτή την έσπρωξαν. Τρέξαμε για να ξεφύγουμε. Μας έφτυναν, πετούσαν μπουκάλια και διάφορα άλλα πράγματα. Εμένα κατάφεραν να με φτάσουν. Κάποιος με χτύπησε στο κεφάλι, ευτυχώς όχι σοβαρά», είπε το ίδιο πρόσωπο. Είναι 20 ετών και πριν από λίγο καιρό έζησε ένα αντίστοιχο περιστατικό στην Κατερίνη.
Η αστυνομία βρέθηκε στο σημείο και προχώρησαν σε προσαγωγές, οι 21 εκ των οποίων μετατράπηκαν σε συλλήψεις. Από τους 21 συλληφθέντες, 11 είναι ανήλικοι, με τον νεότερο να είναι 14 ετών. Κάτι δεν πάει καλά με τη βία ανηλίκων στη χώρα κι αυτή είναι μία ακόμα απόδειξη.
Τα στατιστικά της Ελληνικής Αστυνομίας για τη νεανική βία και την εγκληματικότητα είναι εξάλλου ήδη ανησυχητικά. Τον Σεπτέμβριο του 2023 είχαν δοθεί στη δημοσιότητα στοιχεία για τη βία των ανηλίκων. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Αστυνομίας, εκείνο τον μήνα μόνο συνελήφθησαν συνολικά 1.353 ανήλικοι για διάφορα αδικήματα και σχηματίστηκαν 1.201 δικογραφίες για ισάριθμες υποθέσεις. Ανάμεσα στα αδικήματα που συνηθέστερα τελούσαν οι ανήλικοι παραβάτες, την τρίτη θέση κατείχαν οι σωματικές βλάβες. «Υπάρχει μία αύξηση στη μεσαία και χαμηλή παραβατικότητα», έλεγαν τότε αστυνομικές πηγές στο ΑΠΕ- ΜΠΕ. «Το βλέπουμε» μπορούμε να απαντήσουμε με βεβαιότητα πια.
Το να κατανοήσεις τη βία είναι κάτι πολύ δύσκολο και υπάρχουν πολλές θεωρίες που έχουν φτιαχτεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Μία από αυτές είναι η θεωρία της κοινωνικής μάθησης και θα στην αναφέρω να δω μήπως σου θυμίζει κάτι. Το 1965 ο Καναδοαμερικανός Albert Bandura, έκανε το εξής πείραμα. Χώρισε παιδιά σε ομάδες και τα έβαλε να παρατηρούν ανάλογα την ομάδα στην οποία εντάχθηκαν έναν άντρα και μία γυναίκα που κλωτσούσαν και γρονθοκοπούσαν μία κούκλα ενώ της ούρλιαζαν, έναν άντρα και μία γυναίκα που δεν είχαν επιθετική συμπεριφορά προς την κούκλα ή δεν παρατηρούσαν τίποτα (control group).
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που εκτέθηκαν στα επιθετικά μοντέλα, αναπαρήγαγαν επιθετική συμπεριφορά παρόμοια με τους ενήλικες που κοίταζαν, ενώ το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό από εκείνα των ατόμων που δεν έβλεπαν επιθετική συμπεριφορά και στην ομάδα ελέγχου. Αυτό είναι η θεωρία της κοινωνικής μάθησης. Η κοινωνική συμπεριφορά είναι θέμα μάθησης. Για τον Bandura, οι άνθρωποι είναι ανοιχτοί στη μάθηση κι αυτή έρχεται με την παρατήρηση τόσο των πράξεων όσο και των συνεπειών τους. «Των ποιών;» ίσως σκέφτηκες και γέλασες μόνη σου αναλογιζόμενη τη βία στην Ελλάδα, ίσως πάλι να ήμουν μόνο εγώ.
Η επιθετικότητα, σύμφωνα με τον Bandura είναι επίκτητη, είτε μέσω παρατήρησης είτε μέσω άμεσης εμπειρίας με τη βία. Εντωμεταξύ οι Paik & Comstock ασχολήθηκαν περισσότερο με το πώς αυτή την κοινωνική συμπεριφορά επηρεάζει η τηλεόραση. Σύμφωνα με τις δικές τους έρευνες του 1994 και των Bushman & Anderson το 2001, τα παιδιά γίνονται λιγότερο ευαίσθητα στον πόνο των άλλων, φοβούνται και μπορεί να επιδείξουν επιθετική συμπεριφορά, όταν βλέπουν προγράμματα που έχουν έντονα επιθετικό χαρακτήρα.
Τους προηγούμενους μήνες, η τηλεόραση έβριθε από τοποθετήσεις ιερωμένων και μη ειδικών για τα ζητήματα των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, με αφορμή το νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο. Τοποθετήσεις σύμφωνα με τις οποίες η ομοφυλοφιλία ήταν ξεκάθαρα «αμαρτία», «ανωμαλία» κλπ. Κι αν δεν εκτέθηκαν οι ανήλικοι απευθείας σε αυτές τις απόψεις, σίγουρα τις άκουσαν οι γονείς τους, που στοιχηματίζω πρέπει να κουνούσαν το κεφάλι τους συγκαταβατικά.
Για κάθε «ανώμαλος μόνο να μη βγει ο γιος μου», που έχουν ακούσει αυτά τα παιδιά να λένε οι γονείς τους βγήκε κι ένα «πο@@@@@@@» από τα χείλη τους το βράδυ του Σαββάτου, 9 Μαρτίου στην πλατεία Αριστοτέλους.
Ήδη άρχισε να ακούγεται στην παλιά, αγαπημένη μας τηλεόραση η φράση ότι «δεν ήταν έτοιμη η κοινωνία για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, γι’ αυτό και έγινε η επίθεση», όπως διαβάζω στο Twitter/X. Καμία ευθύνη που μέσα από τις συχνότητές της ακουγόταν ελεύθερα και με την επίφαση του «ελευθερία έκφρασης έχουμε» κακοποιητικός λόγος. Καμία απορία για το αν οι γονείς αυτών των παιδιών νιώθουν τώρα υπερήφανοι για τη συμπεριφορά τους. Η εξήγηση είναι στο γεγονός ότι οι άνθρωποι διεκδικούν την ισότητα, που είναι δεν είναι έτοιμη η κοινωνία να τους παραχωρήσει, τους ανήκει. Αν ψάχνεις, λοιπόν, για πιο επιστημονική εξήγηση στη βία μπορείς να στραφείς στον Bandura και τη θεωρία του.
«Είναι φυσικό η επιτάχυνση που συμβαίνει να ανησυχεί αρκετά μέλη της κοινωνίας. Το ανησυχητικό όμως είναι γιατί αντιδρούν με βία. Πρέπει να συζητήσουμε πώς μας φαίνεται οι οικογένειες μας να μεγαλώνουν εφήβους που όταν συναντούν κάτι που λίγο διαταράσσει το πώς καταλαβαίνουν τον κόσμο τους να συμπεριφέρονται έτσι. Πρέπει να στρέψουμε κριτική και προσοχή στο γεγονός της βίαιης αντιμετώπισης των πραγμάτων», είπε από τη Θεσσαλονίκη ο χορογράφος Δημήτρης Παπαϊωάννου με αφορμή την ομοφοβική/ τρανσφοβική επίθεση που σημειώθηκε στην πόλη.
Η βίαιη αντιμετώπιση των πραγμάτων. Η βίαιη κοινωνία μας που δεν ανέχεται το διαφορετικό, όσο κι αν αρέσει στους πολέμιους του διαφορετικού να λένε ότι τους έχει επιβληθεί, ότι είναι παντού, ότι τους καταπιέζει. Η ομοφοβία και ο συντηρητισμός στην κοινωνία μας καλά κρατούν κι όπου βρουν χώρο εκφράζονται.
Βία στη Θεσσαλονίκη με τη μορφή της τρομοκρατίας 2 ανθρώπων, των απειλών, του φόβου του λιντσαρίσματος, βία και στα Μωραΐτικα της Κέρκυρας άλλου τύπου, ντυμένη με το καρναβαλίστικο «χιούμορ» με το οποίο δεν γέλασε κανείς. Στα Μωραΐτικα καίνε τον Κασσελάκη όχι για να σατιρίσουν την πολιτική του, αλλά για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.
Καρνάβαλος στα Μωραΐτικα είναι το ομοίωμα του Στέφανου Κασελάκη με μακριά ροζ περούκα, με γυναικείο εσώρουχο, με έντονο μακιγιάζ. Σύμφωνα με την αφίσα της εκδήλωσης ανάμεσα στους διοργανωτές ήταν και σύλλογοι γονέων. O ίδιος ο Κασσελάκης και ουχί το ομοίωμά του δέχθηκε λεκτική επίθεση, όταν βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη την Κυριακή 10 Μαρτίου. Στη συνέχεια, η ίδια ομάδα ατόμων επιτέθηκε εναντίον του αστυνομικού που βρισκόταν στην είσοδο του κινηματογράφου, χτυπώντας τον με κράνος και τραυματίζοντάς τον ελαφρά. Bandura, τα έλεγες εσύ, αλλά ποιος σε άκουγε.
Θέλω να βρω την ελπίδα, το χρειάζομαι. Δεν θέλω να πιστεύω ότι είμαι ασφαλής μόνο στη φούσκα που με περιβάλλει. Δεν θέλω να νομίζω ότι όλα πάνε καλά, ότι κάνουμε βήματα μπροστά και να με σπρώχνει βίαια πίσω η επικαιρότητα. Δεν θέλω άλλη βία.
Δεν θέλω να στρέφουμε το κεφάλι μας από την άλλη με ένα «παιδιά είναι». Είναι ανήλικα, αλλά έχουν γονείς και μία κοινωνία γύρω τους, που θα έπρεπε αν μη τι άλλο να γνωρίζει τι σημαίνει κοινωνική μάθηση. Κι αν αυτά είναι τα μαθήματα που θέλει να δώσει στα παιδιά της, τότε κάποιος πρέπει να αναλάβει να επιδείξει και τις συνέπειες.
Κάπου πρέπει να καταλάβουμε ότι υπάρχουν κι αυτές.
Θέλω να βρω την ελπίδα. Και η ελπίδα είναι μόνο στην αντίδραση απέναντι σε όλα αυτά. Στη Θεσσαλονίκη, την Κυριακή 10 Μαρτίου εκατοντάδες άτομα διαδήλωσαν κατά τη ομοφοβίας και της τρανσφοβίας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. «Θα βγω από το σπίτι όπως θέλω εγώ», «Απαντάμε όλ@ όταν χτυπάνε ένα», ήταν κάποια από τα συνθήματα στα πλακάτ των διαδηλωτών. Η Θεσσαλονίκη επιμένει και σε αυτό το υγιές κομμάτι της κοινωνίας της, κοιτάζω για ελπίδα.
«Το μήνυμά μας είναι ότι η Θεσσαλονίκη δεν τα ανέχεται αυτά. Δεν φοβόμαστε πια, βγαίνουμε μπροστά και διεκδικούμε τα δικαιώματά μας, το δικαίωμα να υπάρχουμε και για αυτό είμαστε εδώ» σημείωσε ο Αποστόλης Καραμπαΐρης, εκπρόσωπος Thessaloniki Pride. Το Europride θα λάβει χώρα εκεί σε λίγους μήνες. Το φως θα επικρατήσει. Είναι βέβαιο ότι θα συμβεί.
Θα κλείσω με κάποια λόγια που έγραψε ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος σχολιάζοντας την επίθεση στη Θεσσαλονίκη. Τα λόγια που συνοψίζουν κάθε ανάγκη για ελπίδα. Κάθε βεβαιότητα ότι αυτό το σκοτάδι δεν θα νικήσει. Ότι θα αναγνωρίσουμε τη βία, την πηγή του και θα σταθούμε απέναντί της γιατί δεν μπορεί να γίνει ανεκτή πια.
«Ένας μαύρος όχλος βγαλμένος από τον πιο σκοτεινό Μεσαίωνα, τα έβαλε με 2 μοναδικότητες που τόλμησαν να βαδίσουνε στο Φως. Λογικό. Το σκοτάδι αγριεύει περισσότερο όταν συναισθάνεται το τέλος του. Που θα πει: Ξημερώνει και το ξέρουν».
