Σεξουαλική παρενόχληση: Γιατί οι γυναίκες δεν την καταγγέλλουν στην εργασία τους;
- 13 ΜΑΡ 2024
H σεξουαλική παρενόχληση είναι η πλέον διαδεδομένη μορφή βίας κατά κοριτσιών, γυναικών και θηλυκοτήτων στην ΕΕ. Η πλειονότητα των γυναικών στην Ευρώπη αναφέρουν ότι έχουν πέσει θύματα τουλάχιστον μίας μορφής σεξιστικής ή σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας τους. Τα πράγματα στην Ελλάδα επιβεβαιώνουν την παραπάνω εικόνα, με το 85% των γυναικών στον γενικό πληθυσμό να αναφέρει ότι έχει υποστεί κάποια σεξουαλικά παρενοχλητική συμπεριφορά στην εργασία. Αν όμως η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας είναι ο «κανόνας», τότε γιατί οι γυναίκες που πέφτουν θύματα δεν προχωράνε σε σχετικές καταγγελίες; Με αφορμή τη φετινή Διεθνή Ημέρα Γυναικών στις 8 Μαρτίου, η ActionAid δημοσίευσε μια νέα έρευνα σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες δεν καταγγέλλουν τη σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία.
Το #MeToo και η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας
Το κίνημα #MeToo εστίασε την προσοχή στη σεξουαλική παρενόχληση που σχετίζεται με την εργασία τα τελευταία χρόνια και στον αντίκτυπο που μπορεί να έχει στις επιχειρήσεις, στην κοινωνία, αλλά κυρίως στα ίδια τα άτομα. Έρευνες μάλιστα έχουν διαπιστώσει ότι η παρενόχληση στον χώρο εργασίας, συνδέεται με συμπτώματα σωματικής υγείας και κακή ψυχική υγεία, ακόμα και με αυτοκτονικές συμπεριφορές. Παρά όμως τον αντίκτυπο του κινήματος, οι σεξουαλικά παρενοχλητικές συμπεριφορές συνεχίζουν να υποαναφέρονται, με πολλές γυναίκες να διστάζουν να προχωρήσουν σε σχετική καταγγελία. Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που κρύβονται πίσω από αυτόν το δισταγμό;
Η έρευνα* με τίτλο «Λόγοι υποαναφοράς της σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία», που πραγματοποιήθηκε από το Πάντειο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με την ActionAid στο πλαίσιο του προγράμματος Safe at Work, έχει στόχο να διερευνήσει τις αιτίες πίσω από αυτό το φαινόμενο, καθώς και να διαμορφώσει προτάσεις για την ενδυνάμωση και ευκολότερη πρόσβαση των εργαζόμενων σε υπηρεσίες συμβουλευτικής και διαμεσολάβησης. Όπως φάνηκε από την έρευνα οι βασικοί λόγοι που οι γυναίκες δεν προχωρούν σε καταγγελία περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης είναι γιατί:
- Φοβούνται τα αντίποινα (απόλυση, αρνητική αξιολόγηση, δημιουργία αρνητικού κλίματος, στοχοποίηση και στιγματισμός).
- Δεν έχουν το κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον.
- Δυσκολεύονται να βρουν στοιχεία και μάρτυρες.
- Υπάρχει μεγάλος χρόνος αναμονής για την ολοκλήρωση του δικαστηρίου.
- Οι ποινές για τους θύτες είναι περιορισμένες.
- Τα αδικήματα παραγράφονται πολύ σύντομα.
Άλλοι λόγοι που οι γυναίκες φοβούνται να καταγγείλουν σεξουαλική παρενόχληση
Ακόμα, σύμφωνα με την έρευνα, οι γυναίκες πολλές φορές φοβούνται τον στιγματισμό, καθώς αντιμετωπίζονται με καχυποψία, είτε για τα κίνητρά τους, είτε για την ορθή τους κρίση σχετικά με το αν η συμπεριφορά που κατήγγειλαν ήταν πράγματι σεξουαλική παρενόχληση. Επιπλέον, πολλές εργαζόμενες δεν διακρίνουν αν η συμπεριφορά που υφίστανται είναι παρενοχλητική, ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και την προστασία που τους προσφέρει το νομικό πλαίσιο.
Τα στερεότυπα, σίγουρα παίζουν ρόλο, καθώς πολλές φορές, υπάρχει η αμφιβολία ότι η επιζώσα, μπορεί να μην είναι αθώα, γιατί μπορεί να προκάλεσε ή μπορεί να παρερμήνευσε τα γεγονότα. Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι επιζώσες πολλές φορές παρόλο που αναφέρουν το γεγονός σε ανώτερο στέλεχος, αποθαρρύνονται να προχωρήσουν σε καταγγελία γιατί μπορεί να έχουν πρόβλημα στην καριέρα τους, κάνει και τις ίδιες να αμφιβάλλουν και να φοβούνται, καθώς δεν βρίσκουν υποστήριξη. Το τελευταίο, ενισχύεται και από το γεγονός, ότι συχνά ο θύτης, είναι ή ο εργοδότης, ή ο προϊστάμενος και έτσι δεν ξέρουν πού να απευθυνθούν.
Στους λόγους της υποαναφοράς του φαινομένου της σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία, έρχεται να προστεθεί και το γεγονός ότι οι σεξουαλικά παρενοχλητικές συμπεριφορές συνήθως συμβαίνουν ιδιωτικά χωρίς παρουσία τρίτων, κάτι που δυσκολεύει την προσκόμιση αποδεικτικών στοιχείων και μαρτύρων, ενώ ακόμα και αν υπάρχουν μάρτυρες δύσκολα καταθέτουν, αν συνεχίζουν να εργάζονται στον χώρο εργασίας.
Κανένας χώρος εργασίας δεν είναι ασφαλής με τον κίνδυνο για σεξουαλική παρενόχληση
Αν και αυτονόητο θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι κανένας χώρος εργασίας δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής, εκτός εάν είναι απαλλαγμένος από οποιαδήποτε είδους εργασιάκη βία. Και αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο δεν μπορεί να παραμεριστεί πλέον.
Το πιο σημαντικό που μπορούμε να κάνουμε, σε ατομικό επίπεδο προκειμένου να στηρίξουμε ένα θύμα σεξουαλικής παρενόχληση, είναι να ακούσουμε την εμπειρία του και να το βοηθήσουμε να ακουστεί.
Η εκπαίδευση σε αποδεκτές και μη αποδεκτές συμπεριφορές, η δημιουργία μιας πολιτικής σεξουαλικής παρενόχλησης σε συνεργασία με συμβούλους HR και η διεξαγωγή συνεντεύξεων, είναι μερικά μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν για να μετριαστεί η σεξουαλική παρενόχληση σε κάθε χώρο εργασίας. Τέλος, η αναθεώρηση πολιτικών και διαδικασιών για τον εντοπισμό κενών, η θέσπιση λογοδοσίας, η ανάπτυξη μιας κατάλληλης διαδικασίας καταγγελίας και η πίεση για μια ευρύτερη πολιτισμική αλλαγή στον οργανισμό μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του ζητήματος κατά μέτωπο.
Να θυμάσαι ότι η υποστήριξή σου μπορεί να είναι ένα πολυπόθητο χέρι βοήθειας για τα θύματα παρενόχλησης. Είναι επίσης μια ευπρόσδεκτη προσθήκη σε χώρους όπου οι γυναίκες αγωνίζονται μόνες τους για μεγάλο χρονικό διάστημα.
* Η έρευνα, βασίστηκε στη μέθοδο των ατομικών συνεντεύξεων και στη διοργάνωση μίας ομάδας εστίασης με πληροφορητές/τριες – κλειδιά. Στο πρώτο στάδιο της έρευνας πραγματοποιήθηκαν δέκα ατομικές συνεντεύξεις διαδικτυακά από 17 Οκτωβρίου έως 3 Δεκεμβρίου 2023, με πληροφορήτριες/πληροφορητές-κλειδιά από διάφορες οργανώσεις-φορείς, ΜΚΟ, συνδικαλιστικούς φορείς και επαγγελματίες που ασχολούνται με το ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία. Στο δεύτερο στάδιο της έρευνας, οργανώθηκε μία εστιασμένη ομάδα συζήτησης, το δεύτερο δεκαήμερο του Δεκέμβρη, με νομικούς, που είτε μέσω του φορέα τους είτε μέσα από την επαγγελματική τους πορεία ήρθαν σε επαφή με γυναίκες που ζήτησαν νομική συμβουλή ή εκπροσώπηση για την αντιμετώπιση σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία.
