Hedy Lamarr: η γυναίκα που ήταν τόσο διαφορετική για να είναι “άλλη” μία σταρ του Hollywood

Η φράση αυτή θα μπορούσε να έχει ειπωθεί από τον Alexander Graham Bell, τον Alan Turing, τον Robert Oppenheimer ή οποιονδήποτε εφευρέτη που έζησε την ανάπτυξη της 7ης Τέχνης. Ωστόσο, η φράση αυτή ανήκει στην ηθοποιό Hedy Lamarr, η οποία μέχρι σήμερα είναι περισσότερο γνωστή για το υποκριτικό της ταλέντο και την αλαβάστρινη ομορφιά της. Λίγος κόσμος γνωρίζει την καθοριστικής σημασίας συμβολή της στη σύγχρονη τεχνολογία κι ακόμα λιγότερος τις λεπτομέρειες της συναρπαστικής ζωής της.

Η Hedy Lamarr γεννήθηκε Hedwig Eva Maria Kiesler τον Νοέμβριο του 1914 στη Βιέννη. Η οικογένειά της ήταν εβραϊκής καταγωγής. Με πατέρα τραπεζικό σε υψηλή θέση και μητέρα πιανίστρια, μεγάλωσε σε μια εύπορη οικογένεια της Αυστροουγγαρίας του Μεσοπολέμου. Στα τέλη της δεκαετίας του ’20 είχε ήδη ξεκινήσει να ασχολείται με την υποκριτική, όταν την ανακάλυψε ο παραγωγός Max Reindhardt. Ασχολήθηκε αρχικά με το θέατρο στο Βερολίνο και κατόπιν επέστρεψε στη Βιέννη, όπου άνθιζε η ευρωπαϊκή κινηματογραφική παραγωγή. Στα 18 της πρωταγωνίστησε σε μια τολμηρή για την εποχή παραγωγή, την τσέχικη ταινία Ecstasy, όπου σε μια σκηνή σεξ δείχνει το πρόσωπό της σε ώρα οργασμού.

Η ιδέα της Lamarr για την εναλλαγή συχνοτήτων αποτέλεσε τη βάση για τη μοντέρνα τεχνολογία της διασποράς φάσματος. Αυτή η τεχνολογία χρησιμοποιείται σήμερα σε πολλές καθημερινές συσκευές, όπως τα ασύρματα τηλέφωνα και πάνω της βασίζεται η τεχνολογία GP, Bluetooth και WiFi.

Η Lamarr παντρεύτηκε για πρώτη φορά στα 18 της, έναν Αυστριακό κατασκευαστή και έμπορο όπλων, ο οποίος συγκαταλεγόταν στους πλουσιότερους επιχειρηματίες της χώρας. Είχαν μεγάλη διαφορά ηλικίας και ο γάμος τους κράτησε λίγα μόλις χρόνια, κυρίως επειδή ο ίδιος ήταν εξαιρετικά παρεμβατικός στην επαγγελματική της ζωή και προσπαθούσε διαρκώς να την αποτρέψει από την ενασχόληση με την υποκριτική. Ο ίδιος, παρότι εβραϊκής καταγωγής, είχε στενές σχέσεις με το ιταλικό φασιστικό καθεστώς και τον ίδιο τον Μουσολίνι. Η σχέση τους ήταν ιδιαίτερα στενάχωρη, όμως, πάντα ενυπάρχει το καλό μέσα στο άσχημο κι έτσι η Lamarr είχε την πρώτη της επαφή με την επιστήμη και την τεχνολογία στις επαγγελματικές συναντήσεις όπου συνόδευε τον σύζυγό της. Ο γάμος διαλύθηκε με εντυπωσιακό τρόπο. Σύμφωνα, πάντα, με την αυτοβιογραφία της, η Lamarr μεταμφιέστηκε σε υπηρέτρια και έτσι κατάφερε να διαφύγει στο Παρίσι.

Το 1937 γνωρίστηκε στη Γαλλία με τον συνιδρυτή της Metro-Goldwyn-Mayer Louis B. Mayer κι εκείνος την έπεισε να αλλάξει το όνομά της και να τον ακολουθήσει στο Χόλιγουντ. Η καριέρα της στην άλλη άκρη του Ατλαντικού θα ξεκινούσε γρήγορα με την ταινία Algiers. Ο Mayer ήθελε να την προωθήσει ως “την πιο όμορφη γυναίκα του κόσμου”, με σκοπό να δημιουργήσει μια νέα Greta Garbo. Η έντονη μελαχρινή ομορφιά της άνοιξε γρήγορα το δρόμο για μεγάλες χολιγουντιανές παραγωγές, στις οποίες συχνά υποδυόταν τη γυναίκα – δηλητήριο, της οποίας ο ρόλος ήταν να αποπλανεί τους άντρες. Πρωταγωνίστησε γρήγορα στο πλευρό μεγάλων ηθοποιών όπως ο Clark Gable και ο Spencer Tracy. Το υποκριτικό της ταλέντο δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλο, όμως δεν της δόθηκε σχεδόν ποτέ η ευκαιρία να παίξει κάτι διαφορετικό από τη μοιραία γυναίκα, με αποτέλεσμα να παγιώσει μια μανιέρα εξαιτίας της οποίας η καριέρα της άρχισε σχετικά γρήγορα να χάνει έδαφος.

Ο δεύτερος γάμος με τον σεναριογράφο και παραγωγό Gene Markey ήρθε το 1939. Μαζί του απέκτησε ένα παιδί, χώρισαν όμως μέσα σε δυο χρόνια. Η Lamarr παράλληλα με την υποκριτική είχε αρχίσει να ασχολείται και με τις εφευρέσεις, οι οποίες, ειδικά μεσούντος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μπορούσαν να είναι καθοριστικές για την έκβασή του. 

© Getty Images / Ideal Image

Χωρίς να έχει σπουδάσει τίποτα σχετικό, δούλεψε μαζί με τον συνθέτη της avant garde George Antheil και μαζί εφηύραν μια συσκευή αναπήδησης συχνοτήτων. Η εφεύρεση ονομάστηκε Secret Communication System και η λειτουργία της αποσκοπούσε στην εναλλαγή σήματος ανάμεσα σε 88 συχνότητες. Με τον τρόπο αυτό, εφόσον η εφεύρεση χρησιμοποιείτο από τον αμερικανικό στρατό, οι τηλεκατευθυνόμενες τορπίλες του θα αποκρύπτονταν εύκολα από τα εχθρικά ραντάρ. Για τη συγκεκριμένη εφεύρεση το Αμερικανικό Γραφείο Πατεντών χορήγησε το 1942 δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, ωστόσο η τεχνολογία αυτή δεν χρησιμοποιήθηκε πριν το 1962, οπότε και η πατέντα είχε λήξει, με αποτέλεσμα κανείς από τους συνεφευρέτες να μην λάβει ποτέ σχετική αμοιβή.

Η ιδέα της Lamarr για την εναλλαγή συχνοτήτων αποτέλεσε τη βάση για τη μοντέρνα τεχνολογία της διασποράς φάσματος. Αυτή η τεχνολογία χρησιμοποιείται σήμερα σε πολλές καθημερινές συσκευές, όπως τα ασύρματα τηλέφωνα και πάνω της βασίζεται η τεχνολογία GP, Bluetooth και WiFi.

Στη Lamarr αποδίδεται ακόμα μια εφεύρεση και μια αποτυχημένη προσπάθεια εφεύρεσης. Η πρώτη αφορούσε μια βελτιωμένη εκδοχή λειτουργίας των φαναριών και η δεύτερη ήταν μια μικρή ταμπλέτα η οποία θα έμπαινε σε νερό και θα το μετέτρεπε σε σόδα.

Ο τρίτος γάμος της έγινε με τον βρετανό ηθοποιό John Loder, με τον οποίο απέκτησε δυο παιδιά. Ανάμεσα στον τρίτο και τέταρτο γάμο της πρωταγωνίστησε στην πιο επιτυχημένη ταινία του 1949, Samson and Delilah, όπου έπαιξε στο πλευρό του κλασικού cloack-and-dagger ηθοποιού, Victor Mature. Δυο χρόνια μετά, ένας κωμικός ρόλος στην ταινία My Favorite Spy δεν κατάφερε να δώσει μια διαφορετική κατεύθυνση στην καριέρα της. Έτσι, ενώ τη δεκαετία του ’40 πρωταγωνίστησε σε 18 φιλμ, τη δεκαετία του ’50 πραγματοποίησε πολύ λιγότερες συνεργασίες με κινηματογραφικά studios.

Η Hedy Lamarr κατόρθωσε να καταρρίψει το στερεότυπο που ήθελε τη γυναίκα ηθοποιό της εποχής της να είναι πρωτίστως όμορφη και δευτερευόντως οτιδήποτε άλλο.

Σύμφωνα με το βιογράφο της Richard Rhodes, η ομορφιά της Lamarr ήταν ταυτόχρονα το χρυσό εισιτήριο στο Χόλιγουντ και η ταφόπλακα της υποκριτικής της καριέρας. “H Hedy δεν έπινε. Δεν της άρεσε να διασκεδάζει σε πάρτι. Η δική της εκδοχή μιας όμορφης βραδιάς ήταν ένα ήσυχο δείπνο παρέα με έξυπνους φίλους με τους οποίους μπορούσε να συζητήσει έξυπνες ιδέες”. Ο Rhodes υποστηρίζει ότι στράφηκε στις εφευρέσεις διότι έπληττε τρομερά με τους ρόλους που της έδιναν. Είχε δημιουργήσει στο σπίτι της έναν χώρο όπου εργαζόταν πάνω στις ιδέες της, καθώς το μόττο της ήταν ότι πρέπει πάντα να προσπαθείς να βελτιώσεις τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν πολλοί συνάδελφοί της δεν έκαναν καν τον κόπο να ενημερωθούν για τις εχθροπραξίες του Άξονα, η ίδια ένιωσε υποχρεωμένη να βοηθήσει με τον δικό τρόπο της τους Συμμάχους. Η εφεύρεσή της δεν εφαρμόστηκε άμεσα λόγω της εσωστρεφούς πολιτικής που τηρούσε το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό στην αξιοποίηση εφευρέσεων ιδιωτών. Όταν, δεκαετίες μετά, στα 90s, η Lamarr έμαθε ότι θα βραβευτεί για τη συνεισφορά της στη σύγχρονη τεχνολογία, απάντησε “Επιτέλους, ήταν η ώρα”.

Η Lamarr έλαβε την αμερικανική υπηκοότητα το 1953. Ο πρώτος σύζυγός της την είχε εξαναγκάσει να βαπτιστεί καθολική, όμως στα έγγραφα για τη λήψη της υπηκοότητας δήλωσε ότι ήταν εβραϊκού γένους. Η αυτοβιογραφία της εκδόθηκε το 1966 και είχε τίτλο Ecstasy and Me. Αργότερα δήλωσε ότι είχε χρησιμοποιήσει κάποιον ghost writer και ότι ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου ήταν προϊόν φαντασίας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα φαντασίας μέσα από το βιβλίο αφορά στον τρόπο με τον οποίο ξέφυγε από τον πρώτο της άντρα. Η ίδια υποτίθεται πως κρύφτηκε σε έναν οίκο ανοχής και, μόλις ο σύζυγός της το ανακάλυψε και τον επισκέφθηκε, εκείνη αναγκάστηκε να κάνει σεξ με έναν άγνωστο άντρα για να μην την ανακαλύψει. Για διάφορα τέτοια περιστατικά που συγκαταλέγονται στο εν λόγω σύγγραμμα, η Lamarr μήνυσε τον εκδότη της.

Η δεκαετία του ’70 βρήκε τη Lamarr χωρισμένη από τον πέμπτο της σύζυγο. Αρκετές προτάσεις για ταινίες έφταναν στο γραμματοκιβώτιό της, η ίδια όμως δεν έβρισκε ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε καμία από αυτές. Το 1981 αποφάσισε να αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή και έτσι μετακόμισε στο Μαϊάμι. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα πέρασε κοντά στη θάλασσα. Οι πλαστικές την είχαν παραμορφώσει. Σύμφωνα με τον γιο της Anthony Loder, η ίδια ήταν στα υπνωτικά χάπια και ζούσε πικραμένη, καθώς είχε απομακρυνθεί πλήρως από τον υιοθετημένο της γιο, James Lamarr Loder, με τον οποίο δεν μιλούσαν από όταν εκείνος ήταν 12 ετών και μέχρι τα βαθιά της γεράματα.  Έφυγε από τη ζωή τον Ιανουάριο του 2000.

Η Hedy Lamarr κατόρθωσε να καταρρίψει το στερεότυπο που ήθελε τη γυναίκα ηθοποιό της εποχής της να είναι πρωτίστως όμορφη και δευτερευόντως οτιδήποτε άλλο. Αγάπησε εξίσου την τέχνη και την επιστήμη και έμαθε να μην απορρίπτει τίποτα στη ζωή, εκτός από τη βαρεμάρα. «Μπορώ να συγχωρήσω τα πάντα, εκτός από τη βαρεμάρα». Ήθελε να κάνει τον κόσμο καλύτερο, το προσπάθησε και τα κατάφερε.

Κεντρική Φωτογραφία: © Getty Images / Ideal Image