Η Κλέλια Ρένεση ξεσπά για το εμπάργκο στους Ρώσους καλλιτέχνες
- 2 ΜΑΡ 2022
Την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου, το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακοίνωσε ότι η υπουργός Λίνα Μενδώνη, έδωσε οδηγίες ώστε «να ανασταλεί οποιαδήποτε υλοποίηση, συνεργασία, προγραμματισμός ή συζήτηση εκδηλώσεων με ρωσικούς, πολιτιστικούς οργανισμούς». Στην ανακοίνωση, που δεν συνοδεύτηκε από καμία εξήγηση, και που δημοσιεύτηκε μέσω Facebook, το υπουργείο ενημέρωνε το κοινό για την ακύρωση δύο εκδηλώσεων που θα λάμβαναν χώρα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (To Gala Όπερας της Dinara Alieva και του Δημήτρη Πλατανιά και τη μετάδοση της παράστασης Η Λίμνη των Κύκνων των Μπαλέτων Bolshoi). Η απόφαση αυτή έφερε έναν καταιγισμό αρνητικών σχολίων στα social media. Η Κλέλια Ρένεση ήταν ανάμεσα στα πρόσωπα που αντέδρασαν στο εμπάργκο στους Ρώσους καλλιτέχνες, χωρίς, ωστόσο, να αναφερθεί στην ανάρτησή της, στην απόφαση του υπουργείου ή στη Λίνα Μενδώνη.
Οι αντιδράσεις στα social media ήταν θυελλώδεις. Μιλούσαν για την τέχνη που ενώνει και χαρακτήριζαν την απόφαση της υπουργού Πολιτισμού τουλάχιστον υπερβολική, αν όχι βαθιά σκοταδιστική. Το κύμα των ακυρώσεων εκδηλώσεων ή της απομάκρυνσης Ρώσων καλλιτεχνών από συνεργασίες, καθώς ο πόλεμος συνεχίζει να μαίνεται στην Ουκρανία δεν είναι αυστηρά ελληνική υπόθεση. Η Κλέλια Ρένεση τοποθετήθηκε για την αντιμετώπιση του ρωσικού πολιτισμού από τους υπόλοιπους πολιτισμούς του κόσμου, μέσα από τον λογαριαμό της στο Instagram. Στα λόγια της, για μία ακόμα φορά θα βρεις σκέψεις που ίσως έκανες κι εσύ.
Η ηθοποιός έθεσε και πάλι τις πιο ουσιαστικές απορίες
«Αυτό με την “πολιτισμική” εξαφάνιση οποιουδήποτε Ρώσου δημιουργού, μου θυμίζει σεκλεντιασμένη ανόητη κορασίδα που ο καλός της την παράτησε στα κρύα του λουτρού κι αυτή τον διαγράφει από τα social, σβήνει την επαφή στο τηλέφωνο, παίρνει τις φιλενάδες της και τις διατάζει να τον διαγράψουν κι αυτές κτλ.», έγραψε η Κλέλια Ρένεση πριν αναρωτηθεί: «Πατάτε καλά μωρέ;».
«Συγχέετε τα εγκλήματα των πολιτικών με τις καλλιτεχνικές δημιουργίες ενός ολόκληρου λαού; Παγκόσμια αριστουργήματα μπαίνουν στη μαύρη λίστα για να κάνετε “ντα” το alter ego σας; Το μόνο σίγουρο είναι ότι μέρα με τη μέρα μοιάζετε περισσότερο στο τέρας που πάτε να τιμωρήσετε», έγραψε στη συνέχεια η Κλέλια Ρένεση. Κι αυτά τα λόγια, οι απορίες της, είναι σκέψεις που πέρασαν κι από το δικό μου μυαλό, που αγαπά την τέχνη, την έχει ανάγκη. Που βρίσκει τόσα νοήματα στους Ρώσους συγγραφείς, που τα βράδια αποκοιμιέται ακούγοντας Prokofiev.
Στην αυστηρά ελληνική πλευρά της υπόθεσης αυτού του εμπάργκο, δεν απαγορεύτηκε κανένα έργο ακόμα, ευτυχώς. Γιατί στο Ζάγκρεμπ έγινε κι αυτό, αφού η εκεί φιλαρμονική ορχήστρα «έκοψε» δύο έργα του Pyotr Ilyich Tchaikovsky (ο οποίος είχε καταγωγή όχι μόνο από τη Ρωσία, αλλά κι από τη σημερινή Ουκρανία), από συναυλία της, ως συμπαράσταση (;) στον λαό της Ουκρανίας.
Πώς θα αντιδρούσαμε αν καμία τέτοια απόφαση δεν είχε παρθεί πουθενά στον κόσμο;
Αποφασίστηκε όμως όντως η αναστολή συνεργασίων με ρωσικούς πολιτιστικούς οργανισμούς. Αναρωτιέμαι όμως αν υπάρχει το ενδεχόμενο να αντιδρούσαμε περισσότερο αν καμία από τις αποφάσεις αυτές δεν είχε παρθεί πουθενά στον κόσμο.
Αν η Eurovision δεν είχε αποφασίσει να μην επιτρέψει τη συμμετοχή της Ρωσίας, ή αν ο τελικός του Champions League δεν είχε μεταφερθεί από τη Ρωσία, τι θα λεγαμε; Δεν θα μιλούσαμε για έλλειψη καταδίκης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία μέσα από κινήσεις συμβολικές; Αν συνέχιζαν όλα τα θέατρα του κόσμου να συνεργάζονται με την Κρατική Ακαδημία Χορογραφίας της Μόσχας, ή αλλιώς το μπαλέτο Bolshoi, την ίδια στιγμή που η διευθύντρια Κρατικού Θεάτρου της Μόσχας παραιτήθηκε από τη θέση της αποκαλώντας τον Putin «δολοφόνο» και δεν δέχτηκε να πληρώνεται από αυτόν, δεν θα ήταν κι αυτό άλλη μία αφορμή για άσκηση κριτικής εκ μέρους μας;
Τα έργα και ο ρωσικός πολιτισμός είναι το μόνο βέβαιο ότι θα αντέξουν στον χρόνο γιατί είναι αριστουργήματα. Ο ρωσικός αποκλεισμός -ακόμα κι αν επηρεάζει και το πολιτιστικό επίπεδο- είναι πολιτικός, δεν αφορά ούτε την καλλιτεχνική αξία των έργων ούτε τη συνεισφορά τους στον παγκόσμιο πολιτισμό, ή τουλάχιστον αυτό θέλω να πιστεύω. Κι ίσως θα έπρεπε ο πολιτισμός να αποτελεί μία εξαίρεση σε αυτό το εμπάργκο, μιας κι είναι αυτός που απομακρύνει τους ανθρώπους από τέτοιου είδους αγριότητες, τους εκπολιτίζει. Ωστόσο, στην πραγματικότητα που ζούμε, μοιάζει να είναι ένας ακόμα καθολικός μοχλός πίεσης, (που καμιά φορά μάλιστα δεν προκύπτει εξαιτίας μίας πολιτιστικής απόφασης), προκειμένου να σταματήσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Στην περίπτωση του υπουργείου Πολιτισμού της δικής μας χώρας, η μία εκ των δύο εκδηλώσεων είχε ήδη ακυρωθεί πριν ακόμα βγει η ανακοίνωση, που ίσως προσπάθησε με έναν τρόπο να μεταφράσει σε «ισχυρή πολιτική απόφαση» πράγματα ήδη τετελεσμένα. Το gala όπερας της Dinara Alieva είχε ακυρωθεί από την ίδια. «Λόγω του κινδύνου να προκληθούν -εξαιτίας της επικαιρότητας – ταξιδιωτικές δυσχέρειες στις μετακινήσεις από και προς τη Μόσχα, ζήτησε την αναβολή της εκδήλωσης και την κατανόηση του κοινού», αναφέρει η σελίδα του Μεγάρου Μουσικής.
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τη Biennalle στη Βενετία, όπου το ρωσικό περίπτερο δεν θα στηθεί, αφού οι καλλιτέχνες από τη Ρωσία από μόνοι τους αποφάσισαν να μην παρευρεθούν τονίζοντας ότι δεν μπορεί να υπάρχει χώρος για την τέχνη όταν οι πολίτες της Ουκρανίας κρύβονται σε καταφύγια και οι Ρώσοι πολίτες συλλαμβάνονται σε πορείες διαμαρτυρίας. Επιπλέον προβλήματα δημιουργεί και το οικονομικό εμπάργκο στη Ρωσία και στους ίδιους τους καλλιτέχνες που θέλουν να ταξιδέψουν, να εργαστούν και να πληρωθούν γι’ αυτό σε άλλες χώρες.
Κλέλια Ρένεση: «Η τέχνη της Ρωσίας δεν θα εξατμιστεί»
«Η τέχνη της Ρωσίας δεν θα εξατμιστεί. Έχει καλλιτεχνική πορεία αιώνων και μόνο που προσπαθείτε τον αφανισμό αυτού του προσώπου της δείχνει ποιοι είστε», έγραψε η Κλέλια Ρένεση και στην περίπτωση της φιλαρμονικής του Ζάγκρεμπ κι αυτής της τόσο αψυχολόγητης κίνησης δεν θα μπορούσα να συμφωνώ περισσότερο. Δεν θα μπορούσα να συμφωνώ περισσότερο αν η πρόθεση όλων αυτών των ακυρώσεων και των αναβολών είχε σκοπό να πλήξει τη ρωσική τέχνη ή να φτωχοποιήσει τους καλλιτέχνες της. Υπό αυτό το πρίσμα, η Κλέλια Ρένεση τα είπε όλα για μία ακόμα φορά.
Οι ιθύνοντες του πολιτισμού έχουν μία επιπλέον ευθύνη τις μέρες αυτές και στην περίπτωση της ανακοίνωσης του υπουργείου Πολιτισμού κι Αθλητισμού, η ευθύνη αυτή πήγε περίπατο μέσα από τη συντομία της ανακοίνωσής του και μέσα από την «υποτίμηση» μίας τέτοιας σοβαρής εξέλιξης, αφού βγήκε μόνο στο Facebook λες κι αυτό είναι το επισημότερο των εργαλείων επικοινωνίας ενός υπουργείου. Έχουν την ευθύνη να μην κινούνται διχαστικά, αλλά ενωτικά. Να μην παρουσιάζουν τις αποφάσεις τους τιμωρητικά, αλλά εξηγώντας τι συμβαίνει και πώς οδηγήθηκαν σε αυτές. Να μην μας αφήνουν με την εντύπωση ότι απαγορεύτηκε ξαφνικά ο Tchaikovsky.
Να μας αποδεικνύουν ότι δεν «γίνονται το τέρας» που πολεμούν, όπως πολύ σωστά έγραψε η Κλέλια Ρένεση. Να μας τονίζουν ότι η τέχνη ενώνει ακόμα κι αν η καταδίκη του πολέμου, απαιτεί κάποιες πρακτικές αποφάσεις που την επηρεάζουν. Να μας θυμίζουν ότι οι θηριωδίες μία κυβέρνησης δεν έχουν να κάνουν με την αξία της τέχνης των λαών, εξηγώντας μας γιατί ίσως πρέπει αυτή η τέχνη να μπει για λίγο «στον πάγο».
