Milan Kundera: 15 ατάκες ενός σπουδαίου μυαλού
- 12 ΙΟΥΛ 2023
Σε ηλικία 94 ετών έφυγε από τη ζωή ο Milan Kundera, όπως μετέδωσε η τσέχικη δημόσια τηλεόραση. Ο Milan Kundera γεννήθηκε στην πόλη της Τσεχίας, Μπρνο, αλλά μετανάστευσε στη Γαλλία το 1975, εξοστρακισμένος επί της ουσίας αφού επέκρινε τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία το 1968. Τα βιβλία του όπως Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι, Το βιβλίο του Γέλιου και της Λήθης και Το αστείο τον έκαναν διάσημο σε όλο τον κόσμο.
O ίδιος αντιμετώπιζε τον εαυτό του ως Γάλλο συγγραφέα και το έργο του ως δείγμα της γαλλικής λογοτεχνίας. Πώς αλλιώς, άλλωστε αφού ο Milan Kundera ανέκτησε την Τσέχικη υπηκοότητά του μόλις το 2019, αφού το 1979 του την είχαν αφαιρέσει; Βραβεύτηκε το 1985 με το Jerusalem Prize, το 1987 με το Αυστριακό Κρατικό Βραβείο Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας, το 2000 με το Herder Prize και το 2021 απέκτησε τον τιμητικό τίτλο Golden Order of Merit από τη Σλοβενία.
Εκτός απο συγγραφέας ήταν και μουσικός, έχοντας διδαχθεί πιάνο από τον πατέρα του και σπουδάζοντας μουσικολογία και σύνθεση. Ωστόσο ο λόγος ήταν αυτός που τον κέρδισε και εκείνος που μετέδωσε τις ιδέες του σε όλο τον κόσμο.
Ο Milan Kundera καταπιάστηκε με φιλοσοφικά ζητήματα και ερωτήματα στα έργα του. Ο ίδιος θεωρούσε μεγαλύτερες επιρροές του τους συγγραφείς της Αναγέννησης, και ίσως ακόμα πιο πολύ το έργο και τη γραφή του Miguel de Cervantes, του συγγραφέα του πάντα ονειροπόλου Δον Κιχώτη. Ξεκίνησε να γράφει στα τσέχικα αλλά από το 1993 και μετά έγραψε όλα του τα βιβλία στα γαλλικά. Τα βιβλία, οι ιδέες του και οι ατάκες του για τη ζωή, τον έρωτα, τον άνθρωπο και το μέλλον του ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο.
Μερικές από τις πιο σημαντικές φράσεις που μας έχει κληροδοτήσει αυτό το σπουδαίο μυαλό που αποχώρησε από τον κόσμο στα 94 του χρόνια θα δεις παρακάτω.
«Δύο άνθρωποι ερωτευμένοι, μόνοι, απομονωμένοι από τον κόσμο, αυτό είναι όμορφο».
«Δεν μπορείς να μετρήσεις την αμοιβαία τρυφερότητα δύο ανθρώπων μετρώντας τον αριθμό των λέξεων που ανταλλάζουν».
«Όποιος θέλει διαρκώς να “εξυψωθεί” πρέπει να περιμένει ότι μια μέρα θα τον πιάσει ίλιγγος. Ο ίλιγγος είναι άλλο πράγμα από τον φόβο μην πέσουμε. Είναι η φωνή του κενού κάτω από εμάς που μας τραβάει και μας καταπίνει, η επιθυμία μας να πέσουμε που μετά την πολεμάμε με τρόμο».
«Όταν η καρδιά μιλάει, το μυαλό το βρίσκει ακατάλληλο να φέρει αντιρρήσεις».
«Τα σκυλιά είναι ο σύνδεσμός μας με τον παράδεισο. Δεν ξέρουν το κακό ή τη ζήλια ή την δυσαρέσκεια. Το να κάθεσαι με έναν σκύλο στην πλαγιά ενός λόφου ένα υπέροχο απόγευμα είναι σαν να είσαι πίσω στην Εδέμ, που το να κάνεις τίποτα δεν ήταν βαρετό, ήταν ειρήνη».
«Η αγάπη είναι η λαχτάρα για το μισό του εαυτού μας που χάσαμε».
«Δεν υπάρχει τίποτα πιο βαρύ από τη συμπόνια. Κανενός ο δικός του πόνος δεν ζυγίζει τόσο πολύ όσο ο πόνος που νιώθει μαζί με κάποιον, για κάποιον, ένας πόνος που ενισχύεται από την φαντασία και επιτείνεται από εκατοντάδες αντίλαλους».
«Η ελληνική λέξη για την επιστροφή είναι νόστος. Το άλγος σημαίνει “να υποφέρεις”. Οπότε η νοσταλγία είναι το βάσανο που προκαλείται από μία ασίγαστη λαχτάρα να επιστρέψεις».
«Η ηλιθιότητα των ανθρώπων προέρχεται από το ότι έχουν μία απάντηση για όλα. Η σοφία του μυθιστορήματος έρχεται από το ότι έχει μία ερώτηση για τα πάντα».
«Το πρώτο βήμα για να αφανίσεις τον άνθρωπο είναι να σβήσεις τη μνήμη του. Να καταστρέψεις τα βιβλία του, την κουλτούρα του, την ιστορία του. Μετά βάλε κάποιον να γράψει νέα βιβλία, να κατασκευάσει μία νέα κουλτούρα, να εφεύρει μία νέα ιστορία. Πριν περάσει πολύς καιρός αυτό το έθνος θα ξεχάσει τι υπήρξε και τι ήταν. Η μάχη του ανθρώπου κατά της εξουσίας είναι η μάχη της μνήμης κατά της λήθης».
«Το χειρότερο πράγμα δεν είναι ότι ο κόσμος δεν είναι ελεύθερο μέρος, αλλά ότι οι άνθρωποι έχουν ξεμάθει την ελευθερία τους»
«Ο μόνος λόγος που οι άνθρωποι θέλουν να ελέγξουν το μέλλον είναι για να αλλάξουν το παρελθόν».
«Η ομορφιά είναι μία επανάσταση κατά του χρόνου».
«Το “Σκέφτομαι άρα υπάρχω” είναι η δήλωση ενός διανοοούμενου που υποτιμά τους πονόδοντους».
«Δεν υπάρχει τελειότητα, μόνο ζωή».
