10 λόγοι που μας λείπει ο Freddie Mercury

Γεννημένος στη Ζανζιβάρη της Τανζανίας το 1946 στις 5 Σεπτεμβρίου, πέθανε στο Λονδίνο στις 24 Νοεμβρίου του 1991 από βρογχοπνευμονία, ως αποτέλεσμα του AIDS, με το οποίο είχε διαγνωστεί τέσσερα χρόνια πριν. Τα 45 γεμάτα χρόνια ζωής του πάνω στη γη, μάς έδωσαν 10 λόγους για να μας λείπει για πάντα.

Η φωνή του

Μεγαλώνοντας στην Ινδία, όπου η οικογένειά του μετακόμισε λίγο μετά τη γέννησή του, έκανε μαθήματα πιάνου. Η έκταση της φωνής του στο κλειδί του σολ και το κλειδί του φα ήταν εφάμιλλη του εύρους δεκάδων μουσικών οργάνων. Κάλυπτε τέσσερις (!) ολόκληρες οκτάβες. Εκ φύσης ήταν βαρύτονος, “έπαιζε”, όμως, με την τονικότητα όποτε και όπως ήθελε, φτάνοντας με χαρακτηριστική ευκολία σε νότες που μπορούν να “πιάσουν” μόνο οι σοπράνο.

Προσάρμοζε την άρθρωσή του όπως έπρεπε, σε κάθε λέξη κάθε κομματιού, “πατώντας” πάντα στο ρυθμό, με μια εκφραστικότητα που αφαιρούσε κάθε τυπικό – τεχνικό στοιχείο από την ερμηνεία του, αφήνοντας τη χροιά του να επιβληθεί μαγικά στην κάθε μελωδία. Κι όλα αυτά, χωρίς ποτέ να έχει κάνει μαθήματα φωνητικής.

Η βιρτουοζιτέ του

Τα μαθήματα πιάνου στην Ινδία διήρκησαν μέχρι να κλείσει τα 9 του. Ξεκίνησε να μαθαίνει κιθάρα πολλά χρόνια μετά, όταν ενηλικιώθηκε και μετακόμισε στην Αγγλία. Έχοντας έμφυτο ταλέντο στο πιάνο, επικεντρώθηκε σ’ αυτό και τα keybords. Έπαιζε στα κομμάτια των Queen, τόσο στο στούντιο, όσο και στα λάιβ.

Ωστόσο, ο ίδιος δε θεωρούσε ότι ήταν βιρτουόζος, παραγνωρίζοντας ότι, ενώ είχε διδαχθεί για ελάχιστα χρόνια πιάνο, η κάθε περφόρμανς του ήταν επαγγελματική.

Και πάνω απ’ όλα, είχε “ψυχή” και δεν επρόκειτο για μια απλή μηχανική και άρτια εκτέλεση. Με την πάροδο των χρόνων απέφευγε να παίζει ο ίδιος στα λάιβ του, τόσο γιατί φοβόταν μην κάνει κάποιο λάθος (ιδίως στο “Bohemian Rhapsody”), όσο γιατί ήθελε να είναι ελεύθερος να κινείται πάνω στη σκηνή.

Το στιλ του

Έβαλε τη δική του σφραγίδα στο γκλαμ ροκ. Μεγάλα εντυπωσιακά πριντς, δερμάτινα παντελόνια, perfectos, σατέν κολλητές φόρμες, bespoke κοστούμια αρλεκίνου με μπαλαρίνες, γούνες και λεπτές αλυσίδες εναλλάσσονταν στην γκαρνταρόμπα του, καθιστώντας μοναδική την κάθε δημόσια εμφάνισή του. Κανείς δε θα ξεχάσει το κίτρινο δερμάτινο σακάκι του με τις πολλαπλές αγκράφες, με το οποίο είχε εμφανιστεί σε πολλές συναυλίες, άλλοτε με λευκά τισέρτ και παντελόνια με ρίγες στο πλάι, άλλοτε με κίτρινα αθλητικά τισέρτ μάρκας “Champion”.

Η αδύνατη σιλουέτα του τού έδινε τη δυνατότητα να μπορεί να “παίζει” με την εμφάνισή του, διοχετεύοντας όλη τη θεατρικότητά του πάνω στη σκηνή. Το flamboyant βγάζει νόημα λίγες φορές. Ο Μέρκιουρι ήταν μια από αυτές.

Εκτός σκηνής προτιμούσε συχνά τον συνδυασμό στενό τζιν – αθλητικό μπλουζάκι με τιράντες, ενώ είχε μεγάλη αδυναμία στα τισέρτ με καρτούν και super heroes. Η χαρακτηριστική κουπ των μαλλιών του με τη φράντζα και τον σβέρκο των αρχών των 70s αντικαταστάθηκε σχετικά γρήγορα με το κοντό κόψιμο και αργότερα με το ακόμα πιο κοντό κόψιμο.

Τα περσικά του γονίδια (η καταγωγή της ινδικής φυλετικής ομάδας των γονιών του ήταν από το Ιράν) τού είχαν χαρίσει δυο μεγάλα εκφραστικά μάτια και τεράστια χείλη. Το πάντα περιποιημένο μουστάκι του τόνιζε περαιτέρω το απροσδιόριστα εξωτικό στοιχείο του προσώπου του. 

Η εκρηκτικότητά του στη σκηνή

Η παρουσία του στις λάιβ εμφανίσεις δεν ήταν απλά θεατρική. Σκέτη θεατρικότητα μπορεί, θεωρητικά, να παρουσιάσει καθένας μας. Ο ίδιος εναπόθετε την ψυχή του στη χούφτα και του τελευταίου θεατή της συναυλίας του. Έτρεχε πέρα – δώθε, χοροπηδούσε, έπαιζε πιάνο όρθιος, ζούσε τα κομμάτια του, στράγγιζε κάθε νότα πάνω στη σκηνή, αγκαλιάζοντας το μικρόφωνο κι εκτοξεύοντας παντού την ενέργειά του.

Οι μουσικές συνθέσεις του

Οι μεγαλύτερες επιτυχίες των Queen οφείλονται στις μουσικές συνθέσεις του Μέρκιουρι και ιδίως στην ικανότητά του να συνδυάζει διαφορετικά είδη μουσικής σε κάθε κομμάτι, με τρόπο ώστε η μελωδία να κυριεύει ταυτόχρονα το μυαλό και το σώμα του ακροατή. Η εμμονή στη χορωδιακή ερμηνεία πολλών κομματιών και από τα τέσσερα μέλη της μπάντας προήλθε από την επιρροή των γκόσπελ στον Μέρκιουρι και, μέσω των συνθέσεών του, ταίριαξε ιδανικά με τα υπόλοιπα είδη της μουσικής του, όπως το χαρντ ροκ, η ροκαμπίλι και η ντίσκο. Η δε “‘τεχνική” της μουσικής γραφής του συνίστατο κυρίως στη σύλληψη της μελωδίας και την αναπαραγωγή της στο πιάνο ή την κιθάρα, χωρίς να είναι απαραίτητη η χρήση της παρτιτούρας.

Η ποίηση

Οι στίχοι του ήταν απλοί. Χρησιμοποιούσε καθημερινές λέξεις που ομοιοκαταληκτούσαν, επιμένοντας στην κλασική νόρμα των ροκ και ποπ κομματιών της εποχής. Αυτή η λιτή λεκτική δημιουργία μπορούσε να απογειώσει τις μελωδίες του Μέρκιουρι, αποδεικνύοντας για ακόμα μια φορά ότι η μεγαλόσχημη στιχουργική συχνά είναι περιττή για την παραγωγή ενός μεγαλειώδους μουσικού κομματιού.

Η απαγόρευση προβολής του “I Want To Break Free” από το αμερικανικό MTV

Το διάσημο κομμάτι του μπασίστα των Queen Τζον Ντίκον κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1984. Το διάσημο βίντεο κλιπ δείχνει όλα τα μέλη της μπάντας ντυμένα γυναίκες. Ο ερμηνευτής Μέρκιουρι, χωρίς να έχει ξυρίσει το μουστάκι φυσικά, φοράει φουντωντή μαύρη περούκα, μεγάλα φούξια πλαστικά σκουλαρίκια, ροζ τοπ και μίνι. Και σκουπίζει ένα σαλόνι στο οποίο φαίνεται να έχει εκραγεί μια ροζ καραμελένια βόμβα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν έπιασαν το αστείο: το βίντεο έμοιαζε βγαλμένο από μια σαπουνόπερα, έστω σε meta επίπεδο και καταδείκνυε τον σεξουαλικό προσανατολισμό του Μέρκιουρι, τον οποίο ο ίδιος ποτέ δεν έκρυψε. Τελικά η απαγόρευση δημόσιας προβολής του βίντεο κλιπ ήρθη το 1991. Ήταν μεγάλη τιμή για έναν δημιουργό να “φάει τηλεοπτική πόρτα” σε αυτό το καλλιτεχνικό επίπεδο από το τότε δήθεν προοδευτικό κανάλι μιας κατάφωρα συντηρητικής κοινωνίας.

Το Bohemian Rhapsody

Έχουν γραφτεί χιλιάδες λέξεις για το συγκεκριμένο κομμάτι, που κυκλοφόρησε το 1975 και συνδυάζει την όπερα με τη σόλο κιθάρα και όλο μαζί με το χαρντ ροκ και ποιος ξέρει τι άλλο από αυτά είχε στον τεράστιο μουσικό του εγκέφαλο ο Μέρκιουρι. Άλλοι έχουν πει ότι το τραγούδι γράφτηκε απλώς για να συνδυαστούν τα πιο πάνω μουσικά είδη, που δεν είχαν ταιριάξει μέχρι τότε στη φαντασία κανενός δημιουργού. Άλλοι είπαν ότι σηματοδότησε τη δημόσια παραδοχή της ομοφυλοφιλίας του Μέρκιουρι, μετά τον χωρισμό του από την Μαίρη Ώστιν και τη συνακόλουθη αλλαγή του τρόπου ζωής του.

Freddie Mercury και η Mary Austin

Κάποιοι το θεώρησαν προφητικό, στα σημεία όπου μιλάει για τον θάνατο. Ο Μέρκιουρι είχε δηλώσει κατά καιρούς διάφορα πράγματα. Το βασικότερο, είχε πει, ήταν να αντιληφθούμε μόνοι μας τι θέλουμε να σημαίνουν οι στίχοι του κομματιού. Ποιος δημιουργός αφήνει τέτοια περιθώρια στο κοινό του, αρνούμενος να καθορίσει την ταυτότητα ενός τραγουδιού που είναι ένα από τα σημαντικότερα που έχουν γραφτεί ποτέ; Μάλλον κανείς. Εκτός του Μέρκιουρι.

Η συνεργασία με τη Μονσερά Καμπαγιέ και τον Μάικλ Τζάκσον

Το 1988 ο Μέρκιουρι είχε ήδη διαγνωστεί με AIDS. Το γνώριζαν τα μέλη της μπάντας, η πρώην σύντροφός του και καλύτερή του φίλη Μαίρη Ώστιν, ο σύντροφός του Τζιμ Χάττον και ορισμένα ακόμα άτομα του στενού του περιβάλλοντος.

O Freddie Mercury και ο Jim Hutton

Αποφάσισε να συνεργαστεί με την διάσημη σοπράνο Μονσερά Καμπαγιέ στο δεύτερο προσωπικό του άλμπουμ, με τίτλο “Barcelona”. Το αποτέλεσμα ήταν μια εκρηκτική φωνητική ακολουθία, όπως χαρακτηριστικά φαίνεται στο βίντεο.

Δυστυχώς η συνεργασία του με τον Μάικλ Τζάκσον, νωρίτερα, το 1981, δεν είχε αποφέρει καρπούς. Ο κιθαρίστας των Queen Μπράιαν Μέι είχε ανακοινώσει ότι τα ηχογραφημένα ντουέτα των δυο καλλιτεχνών θα κυκλοφορούσαν πέρυσι το φθινόπωρο. Τελικά κυκλοφόρησε ένα μόνο ντουέτο, φέτος στις 10 Νοεμβρίου, το οποίο περιλαμβάνεται στο άλμπουμ της μπάντας “Queen Forever”.

Ο χαρακτήρας του

Όσο εξωστρεφής κι αν φαινόταν ο Μέρκιουρι, στην πραγματικότητα υπήρξε ένας πολύ μετρημένος και μοναχικός άνθρωπος. Η γυναίκα που παρέμεινε στη ζωή του και μετά τον χωρισμό τους, η Μαίρη Ώστιν, δεν αντικαταστάθηκε από κανέναν σύντροφό του. Υπήρξαν πάντα πολύ κοντά και ο ένας φρόντιζε τον άλλο. Η Μαίρη κληρονόμησε και το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του.

Ο Μέρκιουρι σπάνια έδινε συνεντεύξεις. Δεν υπήρξε ποτέ “loud” στην προσωπική του ζωή.

 Εξέφραζε τις σεξουαλικές του προτιμήσεις ανοιχτά, αλλά επέλεγε να μη μιλάει δημόσια για τα προσωπικά του ζητήματα.

Ακόμα και η επίσημη ανακοίνωση ότι έπασχε από AIDS έγινε μια μέρα πριν τον θάνατό του. Δεν έδινε λογαριασμό σε κανέναν, παρά μόνο στον εαυτό του. Ίσως, καμιά φορά, και στις αγαπημένες του γάτες. Εξάλλου, γιατί να κάνει κάτι τέτοιο; Όπως είχε πει και ο ίδιος, “Δε θα γίνω ροκ σταρ. Θα γίνω θρύλος”

Επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά. Τελικά έγινε θρύλος. Ήταν μια “αληθινή ζωή” θρύλου, “κι όχι απλά μια φαντασία”, όπως λέει ο πρώτος στίχος του “Bohemian Rhapsody”.