12 ταινίες για το Ολοκαύτωμα πέρα από τη «Λίστα του Σίντλερ»

Στα αρχικά στοιχεία που συνθέτουν το Ολοκαύτωμα, είναι το πογκρόμ της Νύχτας των Κρυστάλλων και το Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4, τα οποία οδήγησαν στα τάγματα θανάτου και στα στρατόπεδα εξόντωσης. Μια μαζική και κεντρικά οργανωμένη προσπάθεια για την εξόντωση κάθε μέλους των κοινοτήτων, που αποτελούσαν στόχο των Ναζί.  Μια έκρηξη μίσους και βαρβαρότητας, η «Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος»,  άφησε πίσω της σχεδόν έξι εκατομμύρια Εβραίους νεκρούς.

Το συλλογικό τραύμα του Ολοκαυτώματος, έχει απασχολήσει πληθώρα δημιουργών, τόσο στη λογοτεχνία, όσο και στον κινηματογράφο. Οι σκηνοθέτες μιλούν με τις ταινίες τους για το Ολοκαύτωμα, άλλοτε τεκμηριώνοντας και διερευνώντας την ιστορική πλευρά του πιο σκοτεινού κεφαλαίου της ανθρώπινης ιστορίας και άλλοτε δημιουργώντας εναλλακτικές πραγματικότητες, στρέφοντας τον φακό τους στην άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος. Την πίστη στο πραγματικό μεγαλείο του ανθρώπινου είδους.

Από τη φρίκη των Ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης και τον ζωντανό εφιάλτη που έζησαν εκατομμύρια Εβραίοι, μέχρι τον αγώνα για απονομή δικαιοσύνης και την προσαρμογή στην πραγματικότητα της επόμενης μέρας, οι ήρωες των παρακάτω ταινιών, γίνονται τα κινηματογραφικά σύμβολα για τη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.

Sophie’s Choice (1982)

Το Sophie’s Choice είναι μια δραματική ταινία του 1982 σε σκηνοθεσία και σενάριο του Alan J. Pakula, προσαρμοσμένη από το ομώνυμο μυθιστόρημα του William Styron. Στην ταινία πρωταγωνιστεί η Meryl Streep ως Zofia “Sophie” Zawistowski, μια Πολωνή μετανάστρια στην Αμερική, με ένα σκοτεινό μυστικό από το παρελθόν της, που μοιράζεται ένα διαμέρισμα στο Μπρούκλιν με τον εραστή της Nathan, τον οποίο υποδύεται ο Kevin Kline στην πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση και τον νεαρό συγγραφέα Stingo (Peter MacNicol). Η ταινία έλαβε 5 υποψηφιότητες στα 55ά Όσκαρ και χάρισε στην Streep το βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου, για τη σπαραχτική της ερμηνεία.

Life is Beautiful (1997)

Κατά την κυκλοφορία του, το Life is Beautiful συζητήθηκε έντονα επειδή είχε το θράσος να χρησιμοποιήσει χιούμορ για να μιλήσει για το Ολοκαύτωμα. Αλλά, το χιούμορ ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίο ο πρωταγωνιστής της ταινίας, ένας Ιταλός εβραϊκής καταγωγής σερβιτόρος, αντιμετώπιζε πάντα στη ζωή. Ακόμα και όταν βρίσκεται σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης μαζί με την οικογένεια του, αντλεί δύναμη μέσα από αυτό. Ο πρωταγωνιστής, σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας, Roberto Benigni, δημιουργεί την πιο γλυκιά ταινία που μπορείς να παρακολουθήσεις για το δράμα του Ολοκαυτώματος. Από την αρχή μέχρι το τέλος, μια ωδή στη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος.

The Pianist (2003)

Η προσαρμογή του Χόλιγουντ στην αυτοβιογραφία του Wladyslaw Szpilman, The Pianist: The Extraordinary True Story of One Man’s Survival in Warsaw, 1939-1945, ήταν μια ταινία, που κέρδισε τρία Όσκαρ. Η ιστορία, είναι μια τραγική αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο για το πώς η Βαρσοβία αλλάζει σταδιακά στην αρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Szpilman, τον οποίο υποδύεται ο Adrien Brody, αναγκάζεται να μείνει στο γκέτο της Βαρσοβίας και χωρίζεται από την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Reinhard. Η ταινία χάρισε στον Roman Polanksi το μοναδικό του Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας. Το The Pianist αντέχει στη δοκιμασία του χρόνου ως μια εξαιρετική ταινία για την ειλικρινή και οδυνηρή ανθρώπινη απεικόνιση της ζωής υπό καταπίεση και χρησιμεύει ως μια βάναυση υπενθύμιση για το πόσο γρήγορα μπορεί να αφαιρεθεί η ελευθερία.

Fateless (2007)

Το Fateless είναι ένα σπάνιο παράδειγμα ουγγρικής ταινίας που σημείωσε διεθνή επιτυχία. Το 1944, ο 14χρονος Ούγγρος Εβραίος Gyorgy Koves εγκαταλείπει το σχολείο για να φροντίσει την οικογένειά του όταν ο πατέρας του εκτοπίζεται από τους Ναζί σε ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Λίγο αργότερα, ο Gyorgy συλλαμβάνεται κατά τη διάρκεια μιας αστυνομικής επιδρομής και στέλνεται στο Άουσβιτς. Λέγοντας ψέματα για την ηλικία του για να γλιτώσει από τους θαλάμους αερίων, ο Gyorgy μαθαίνει από τον βετεράνο κρατούμενο Bandi Citrom πώς να επιβιώνει καθώς τον στέλνουν από το ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης στο άλλο.

The Reader (2008)

Ο Ralph Fiennes και η Kate Winslet πρωταγωνιστούν σε αυτή τη γερμανοαμερικανική ταινία σε σκηνοθεσία Stephen Daldry, η οποία είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Bernhard Schlink. Στην μεταπολεμική Γερμανία, o 15χρονος Michael (David Kross) ερωτεύεται την κατά πολύ μεγαλύτερη του Hanna (Kate Winslet), η οποία όμως ξαφνικά εξαφανίζεται. Οκτώ χρόνια μετά, ο Michael, νεαρός φοιτητής πια, θα αναγνωρίσει τη Hanna ως κατηγορούμενη για εγκλήματα πολέμου. To The Reader δεν αφορά πραγματικά το Ολοκαύτωμα, αλλά μιλά για τη γενιά που μεγάλωσε στη σκιά του. Είναι μια τραγική ιστορία λύτρωσης και νεανικής αγάπης.

The Lady in Number 6: Music Saved My Life (2013)

Στην ταινία The Lady in Number 6 η 109 ετών Aliza Sommer-Herz, η γηραιότερη επιζήσασα του Ολοκαυτώματος στον κόσμο, αφηγείται την ιστορία του πώς η μουσική της έσωσε τη ζωή: Τόσο κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Theresienstadt όσο και τα χρόνια μετά. Η Aliza πέθανε στο Λονδίνο στις 23 Φεβρουαρίου 2014, σε ηλικία 110 ετών μια εβδομάδα πριν το ντοκιμαντέρ κερδίσει το Όσκαρ Καλύτερου ντοκιμαντέρ μικρού μήκους.

Ida (2013)

Μια πολωνική ταινία για μια νεαρή καλόγρια, η οποία μαθαίνει ότι είναι κόρη Εβραίων που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Η ταινία του σκηνοθέτη Pawel Pawlikowski, κατάφερε δίκαια να κερδίσει το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 2015. Είναι σίγουρα μια ταινία που αξίζει να δεις, αλλά μπορεί επίσης να είναι δύσκολο να την εκτιμήσεις σωστά λόγω του τρόπου με τον οποίο σχηματοποιεί τη μνήμη.

Labyrinth of Lies (2015)

Η μεταπολεμική Γερμανία δικάζει για πρώτη φορά το ναζιστικό παρελθόν της στην εντυπωσιακή δημιουργία του Giulio Ricciarelli, Labyrinth of Lies. Ένα γερμανικό ιστορικό δράμα εποχής, που μας επιστρέφει στην υποκρισία της μεταπολεμικής Γερμανίας. Στη Φρανκφούρτη του 1958, ένας φιλόδοξος νεαρός εισαγγελέας και ένας δημοσιογράφος, προσπαθούν να αποκαλύψουν και να φέρουν μπροστά στη δικαιοσύνη ναζί εγκληματίες που παραμένουν ασύλληπτοι. Τόσο η κοινή γνώμη όσο και ο Τύπος, όμως, θεωρούν πως οι κατηγορίες είναι προϊόν αντεθνικής προπαγάνδας.

Son of Saul (2015)

Το ουγγρικό δράμα Son of Saul, αφηγείται την τραγική ιστορία του Saul Auslander, ενός Εβραίου τρόφιμου του Άουσβιτς, που αναγκάστηκε να εργαστεί στο Sonderkommando, καίγοντας τα πτώματα των δολοφονημένων συγκρατούμενων. Η ιστορία βασίζεται σε πραγματικές μαρτυρίες μελών του Sonderkommando, μεταφέροντας στους θεατές την φρίκη του Ολοκαυτώματος. Ο Auslander, τον οποίο υποδύεται ο Ούγγρος ποιητής Géza Röhrig, σταδιακά τρελαίνεται, καθώς παίρνει εντολή να αποτεφρώσει το πτώμα ενός αγοριού, που πιστεύει ότι είναι γιος του. Σε σκηνοθεσία László Nemes, η ταινία έχει κερδίσει την αναγνώριση των κριτικών και πολλά βραβεία, συμπεριλαμβανομένης της Χρυσής Σφαίρας για την Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία.

Woman in Gold (2015)

60 χρόνια μετά τη φυγή της από τη Βιέννη, η Maria Altmann (Helen Mirren), μια ηλικιωμένη Εβραία γυναίκα, προσπαθεί να διεκδικήσει εκ νέου τα οικογενειακά της κειμήλια που κατασχέθηκαν από τους Ναζί. Ανάμεσά τους είναι ένα διάσημο πορτρέτο της αγαπημένης θείας της Μαρίας Αντέλ: Το Πορτρέτο της Αντέλ Μπλοχ-Μπάουερ Ι του Gustav Klimt. Με τη βοήθεια του νεαρού δικηγόρου Randy Schoeberg (Ryan Reynolds), η Maria Altmann ξεκινά μια μακρά δικαστική μάχη για να ανακτήσει αυτόν τον πίνακα και πολλούς άλλους, ενώ η Αυστρία τους θεωρεί εθνικούς θησαυρούς.

Denial (2016)

Αυτό το βρετανοαμερικανικό δικαστικό δράμα, επικεντρώνεται στην εκπληκτική αληθινή ιστορία της υπόθεσης Irving v Penguin Books Ltd. Στην ταινία πρωταγωνιστεί μια υπέροχη Rachel Weisz που υποδύεται την Deborah E. Lipstadt, μια Αμερικανίδα καθηγήτρια των σπουδών του Ολοκαυτώματος, η οποία κατηγορείται και αργότερα μηνύεται από τον David Irving, έναν μελετητή της Ναζιστικής Γερμανίας. Η Lipstadt κατεβαίνει σε δικαστική μάχη υπέρ της ιστορικής αλήθειας, με αντίπαλο τον Irving, ο οποίος την κατηγορεί για λιβέλους, όταν αυτός αμφισβητεί την ύπαρξη του Ολοκαυτώματος. Το βάρος της απόδειξης πέφτει πάνω στην Lipstadt, η οποία μαζί με τη νομική της ομάδα, καλείται να αποδείξει οριστικά ότι το Ολοκαύτωμα συνέβη.

Zone of Interest (2023)

Ο Jonathan Glazer πέρασε σχεδόν 10 χρόνια δημιουργώντας την ταινία Ζώνη Ενδιαφέροντος ένας ουδέτερος όρος που οι Ναζί χρησιμοποιούσαν για να περιγράψουν την περιοχή γύρω από ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Η ταινία κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο του Φεστιβάλ των Καννών, ενώ διεκδικεί (δικαίως) και 5 βραβεία Όσκαρ. Μια νέα κινηματογραφική οπτική στο Ολοκαύτωμα, που αξίζει να παρακολουθήσεις.