5 must read βιβλία που αποδομούν την «αγία ελληνική οικογένεια»
- 17 ΦΕΒ 2024
«Τα προβλήματα της “αγίας ελληνικής οικογένειας” ξεκινούν από την υποβάθμιση της γυναίκας», έλεγε κάποτε ο διάσημος ψυχίατρος Ματθαίος Γιωσαφάτ. Η οικογένεια για την ιερότητα της οποίας λέγονται τόσα αυτό το διάστημα, με αφορμή το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και την τεκνοθεσία, δεν είναι και τόσο «αγία» και μπορείς να το δεις και σε μερικά από τα πιο ωραία βιβλία της ελληνικής λογοτεχνίας. Αυτή την εβδομάδα στις προτάσεις μου βρίσκεις 5 must read βιβλία που αποδομούν την «αγία ελληνική οικογένεια».
5 βιβλία που μιλούν για όσα μπαίνουν κάτω από το χαλί, όσα γίνονται πίσω από κλειστές πόρτες, όσα μυστικά φυλάγονται για να μην «χαλάσει» η έξω εικόνα της για τις ζωές που ορίστηκαν με βάση τις επιθυμίες εκείνων που είχαν θέση εξουσίας σε αυτές. 5 βιβλία που αποδομούν την «αγία ελληνική οικογένεια» και τον κόσμο της που καμιά φορά δεν είναι καθόλου αγγελικά πλασμένος.
Το τρίτο στεφάνι
Η Νίνα και η Εκάβη μιλούν για τη δική τους ζωή και τη βασανισμένη ιστορία της Ελλάδας μέσα από το μοναδικό αυτό μυθιστόρημα του Κώστα Ταχτσή. Το βιβλίο που δεν υποδέχτηκαν καλά οι κριτικοί, όταν πρωτοκυκλοφόρησε με το αυθόρμητο αφηγηματικό είδος του και την απλή του γλώσσα, είναι το ξεμασκάρεμα της ελληνικής οικογένειας, αφαιρεί τα φτιασίδια της και την «ιερότητά» της και τη δείχνει όπως είναι.
«Δε μπορώ, όχι, δε μπορώ να την υποφέρω πια!… Τι πληγή είν’ αυτή που μου ’στειλες, θε μου; Τι αμαρτίες έχω κάνει για να με τιμωρείς τόσο σκληρά; Ως πότε θα την έχω στην καμπούρα μου; Ως πότε θα ’μαι υποχρεωμένη να την ανέχομαι, να βλέπω τη μούρη της, ν’ ακούω τη φωνή της, ως πότε; Δε θα βρεθεί επιτέλους κανένας στραβός χριστιανός να την πάρει, ν’ απαλλαγώ απ’ αυτό το έκτρωμα της φύσεως, που μ’ άφησε ο πατέρας της για να μ’ εκδικηθεί – που χαΐρι και προκοπή να μη δουν εκείνοι που δε μ’ άφησαν να κάνω την έκτρωση!…», λέει η Νίνα στο απόσπασμα που φιλοξενείται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.
Μικρά Αγγλία
Στη Μικρά Αγγλία, της μοναδικής Ιωάννας Καρυστιάνη, 2 αδερφές τελικά καταστρέφονται με τους γάμους που η υπολογίστρια μητέρα τους κανόνισε απορρίπτοντας προξενιά και δεχόμενη άλλα, για το «καλό τους».
«H ιστορία διαθέτει ναυτικό φυλλάδιο και ταξιδεύει επί μία εικοσαετία μεταφέροντας θαλασσοφαγωμένους άντρες και θαλασσοφαγωμένες γυναίκες στους μεγάλους ή ασήμαντους πλόες της ζωής, από τη Σουραμπάγια στα βυσσινοχώραφα της Άνδρου, από τα τζενεραλάδικα και τα υπερωκεάνια στη χρυσαφένια αμμουδιά του Nειμποριού και στις ασκήσεις μελαγχολίας μιας παρέας κοριτσιών, από ένα ντοματοπίλαφο στο Mπουένος Άιρες στις πιστές λαρδομούνες που κρέμονται από το στόμα της Mούραινας κι από τις συμμαχικές νηοπομπές κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου στη Pίβα και στο λευκό διώροφο των Σαλταφέρων με το τσιγκούνικο ταβάνι, που σαν απλωμένο τουλπάνι έσταζε τους ήχους τού απάνω σπιτιού και μαζί τους ήχους του έρωτα στο πανομοιότυπο κάτω σπίτι, 24 λεπτές κυπαρισσοσανίδες που ρήμαξαν ζωές», αναφέρει η περίληψη του βιβλίου.
Σκισμένο Ψαθάκι
Στο Σκισμένο Ψαθάκι, η αφήγηση της Αλκυόνης Παπαδάκη περιστρέφεται γύρω από μια βαθιά δυσλειτουργική οικογένεια, αποτυπώνοντας με λυρισμό σχέσεις και καταστάσεις που φαντάζουν ακραίες κι όμως υπάρχουν παντού γύρω μας, φωτίζοντας τις πιο αγνές αλλά και τις πιο σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ένα μικρό ψαροκάικο είναι η ζωή μου. Ένα μικρό, φθαρμένο ψαροκάικο που έχει σμαραγδιά φεγγάρια στο κατάρτι του κι έναν ξεσκούφωτο ήλιο αληταρά για τιμονιέρη. Ένα ψαροκάικο δίχως ρότα.
«Πού πάμε, καπετάνιο;» με ρωτάει ο τιμονιέρης και μου κλείνει το μάτι.
«Όπου πάν’ τα κύματα!» λέω επίσημα εγώ.
Και τα σμαραγδιά φεγγάρια που είναι στο κατάρτι σκάνε σαν ρόδια στην κουβέρτα.
Κι ο ξεσκούφωτος ήλιος ο αληταράς παρατάει το τιμόνι του και χορεύει.
Και η νύχτα γεμίζει χιλιάδες ήλιους αληταράδες. Και η ψυχή μου γεμίζει νύχτες πολύχρωμες. Γεμίζει σμαραγδιά φεγγάρια και θαλασσινά πουλιά. Πού να χωρέσουν μέσα μου όλ’ αυτά; Πού να στριμωχτούν, πανάθεμά τα; Πάντως, αυτό που έχω σίγουρα καταλάβει είναι πως δεν μου πάει η κουστουμιά του κανονικού ανθρώπου. Σαν κλόουν γίνομαι κάθε φορά που προσπαθώ να τη φορέσω.
Πέντε στάσεις
Ο Μάκης Τσίτας μάς χαρίζει τον μονόλογο μιας γυναίκας απ’ την επαρχία, που έζησε 30 χρόνια στη Θεσσαλονίκη κινούμενη με ασφάλεια στη διαδρομή των 5 στάσεων του λεωφορείου, από το σπίτι στη δουλειά και πάλι πίσω. Μια ιστορία δοσμένη με συμπόνια και αγάπη, για τις αμέτρητες γυναίκες που έζησαν και ζουν με γνώμονα την ιερή αίσθηση του καθήκοντος, πληρώνοντας συνειδητά το όποιο τίμημα.
Για γυναίκες εγκλωβισμένες στην έννοια της «αγίας ελληνικής οικογένειας» που η κοινωνία τις φόρτωσε με δεκάδες νουθεσίες να υπηρεττούν αγόγγυστα, δηλαδή.
Η Τασούλα είχε όλους τους δρόμους ανοιχτούς μπροστά της, αλλά τους έκοψε ο Θεόφιλος με τον έρωτά του. Κι όμως, εκείνη βρήκε παράδρομους: σπούδασε, δούλεψε, μεγάλωσε δύο υπέροχα παιδιά. Στην ουσία, μόνη της. Ο Θεόφιλος πάντα απών στα σημαντικά και πάντα απάνθρωπος απέναντι σε όλους. Άραγε να έφταιγε γι’ αυτό το τρομερό μυστικό του;
Η Τασούλα πέρασε των παθών της τον τάραχο, μα κρατήθηκε όρθια. Προχώρησε με κουράγιο, πείσμα, αλλά και με τη διαρκή έγνοια για το «τι θα πει ο κόσμος». Κι ενώ θα μπορούσε να έχει μια καλύτερη ζωή, τη στερήθηκε.
Η αγάπη άργησε μια μέρα
Πόση ελευθερία μπορούσε να υπάρξει για ένα κορίτσι που ερωτεύεται και ονειροπολεί πριν από μισό αιώνα και βάλε στην Ελλάδα; Πόση ελευθερία μπορούσε να υπάρξει όταν το παν για μία γυναίκα και για όλη της την οικογένεια ήταν η «τιμή» της, δηλαδή η παρθενιά της; Η Λιλή Ζωγράφου μέσα από την ιστορία της Ερατώς μάς έδειξε πόση βία μπορεί να ασκηθεί για την υπεράσπιση μίας «τιμής» που μπορεί να κάνει άτιμα τέρατα ένα σωρό ανθρώπους. Μας έδειξε παράλληλα και πως αν έχεις γευθεί έστω και λίγο αυτή την ελευθερία του έρωτα, δεν μπορείς να συμβιβαστείς με τίποτα λιγότερο. Πόσο μάλλον με τις επιταγές μίας οικογένειας που ακόμα κι αν πιστεύει ότι τα έχει όλα, δεν έχει στάλα αγάπης.
Μια παλιομοδίτικη ιστορία που ξετυλίγεται σαν μαγευτικό παραμύθι, χάρη στην ομορφιά και τη λαχτάρα των νεαρών ηρωίδων που αντιστέκονται στον αμείλικτο χρόνο, περιμένοντας καρτερικά την προσγείωση του μεγάλου έρωτα. Γιατί υπήρχε μια εποχή που η αγάπη αργούσε να ’ρθει.
Αντίθετα με τη νεαρή ηρωίδα που, έρμαιο του παρορμητικού της ενστίκτου, παραδίδεται σ’ έναν άγγελο που την περιμένει στο υπόγειο του σπιτιού της. Και τολμά να ζήσει συναρπαστικές περιπέτειες για να εξελιχθεί εν αγνοία της σε κατακτήτρια της πιο ουσιαστικής ελευθερίας. Γιατί η ελευθερία και τότε, πριν 50 χρόνια, και πάντοτε προκύπτει, όχι από συλλόγους και κραυγαλέα μανιφέστα, αλλά από την ατομική συνειδητοποίηση, που διαλέγει τελικά το προσωπικό ήθος, αγνοώντας τους περιορισμούς των έξωθεν απαγορεύσεων.
