Μιχάλης Γκανάς: 5 τραγούδια με στίχους του για τον έρωτα

ΛΙΑ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ
12 ΝΟΕ 2024

«Στον κόσμο του ελληνικού τραγουδιού, οφειλέτης», έγραφε ο Μιχάλης Γκανάς στην αφιέρωση του βιβλίου με τους στίχους του, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μελάνι και πλέον είναι εξαντλημένο. Ο Μιχάλης Γκανάς έφυγε από τη ζωή στα 80 του χρόνια. Κι αν εκείνος ένιωθε «οφειλέτης», εμείς του οφείλουμε πολλά για τους στίχους του για τον έρωτα που μελοποιήθηκαν και όρισαν στιγμές της ζωής μας.

Ο ποιητής και στιχουργός Μιχάλης Γκανάς, γεννήθηκε το 1944 στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας και πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Μεγαλώνοντας σπούδασε στη Νομική Σχολή της Αθήνας, αλλά η λογοτεχνία τον κέρδισε. Βιβλιοπώλης για μια δεκαπενταετία, συνεργάστηκε αργότερα με την κρατική τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος. Από το 1989 έως το 2005 εργάστηκε ως κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρία. Η ποίησή του μελοποιήθηκε από σπουδαίους συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας και ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και έγιναν τραγούδια που θα μας μείνουν αξέχαστα. Έφυγε από τη ζωή τον Νοέμβριο του 2024, σε ηλικία 80 ετών.

Ο Μιχάλης Γκανάς τιμήθηκε με το Β’ Κρατικό Βραβείο ποίησης για το έργο του, Παραλογή, ενώ το 2011 βραβεύτηκα για το σύνολο του ποιητικού του έργου από την Ακαδημία Αθηνών. Εξέδωσε αρκετές ποιητικές συλλογές όπως Ακάθιστος Δείπνος, Μαύρα Λιθάρια, Γυάλινα Γιάννενα, ενώ έγραψε και πεζογραφία.

Eurokinissi

«Δουλειά της ποίησης είναι να στέκει πάνω στις πληγές και να τις ξύνει. Έχει μια παρηγορητική δύναμη. Μια ελευθεριότητα. Μια ασύγκριτη καταφυγή σε ένα άλλο προσωπικό σύμπαν. Γι αυτό: “Να μη κοιτάς, λοιπόν, μα να παρατηρείς. Γιατί η παρατήρηση έχει διάρκεια. Και η διάρκεια είναι πάθος”», έλεγε ο ίδιος σε συνέντευξή του στη Lifo. Κι αυτό έκανε σε όλη τη διάρκεια του έργου του.

Ο Μιχάλης Γκανάς είχε τον τρόπο του να μιλά για τον έρωτα, τη ζωή και την αγάπη, είτε μέσα από τους στίχους του, είτε μέσα από τα ποιήματά του. Ένα από αυτά περιγράφει με τον πιο τρυφερό και ειλικρινή τρόπο τις μακροχρόνιες σχέσεις και ο ίδιος το είχε αφιερώσει στη σύζυγό του, Πόπη, την υπεύθυνη των εκδόσεων Μελάνι που σου ανέφερα στην αρχή του κειμένου.

Το ποίημα αυτό λέγεται Προσωπικό και κυκλοφόρησε στη συλλογή Γυάλινα Γιάννενα κι αν ψάχνεις αυτή την αγάπη που αλλάζει και υπάρχει όταν την επιλέγεις κάθε μέρα μέσα στον χρόνο, παρά την κούραση και την όποια δυσκολία θα ταυτιστείς σε κάθε λέξη.

Επειδή η ζωή μας μοιάζει να φυραίνει
μέρα τη μέρα, δε θα πει πως η ζωή
δεν αξίζει τον κόπο.

Επειδή σ’ αγάπησα και σ’ αγαπώ ακόμη
κι ας μην είναι όπως παλιά,
δε θα πει πως πέθανε η αγάπη,
κουράστηκε ίσως σαν καθετί που ανασαίνει.
Επειδή περνάς δύσκολες μέρες
σκυμμένη σε χαρτιά και γκρεμούς
που δεν κλείνουν, κι εγώ πηδάω
τις νύχτες επί κοντώ λαχανιάζοντας,
δε θα πει πως δεν έχουμε
μοίρα στον ήλιο, έχουμε
τη δική μας μοίρα.

Επειδή πότε είσαι άνθρωπος
και πότε πουλί, φέρνεις στο σπίτι μας
ψωμάκια μικρά της αποδημίας
κι ελπίζουνε τα παιδιά μας
σε καλύτερες μέρες.

Επειδή λες όχι και ναι κι ύστερα όχι
και δεν παραιτείσαι, ντρέπομαι
για τα ίσως, τα μπορεί τα δικά μου,
μα δεν αλλάζω, όπως δεν αλλάζεις κι εσύ,
αν αλλάζαμε θα ’μαστε πάλι
δυο άγνωστοι και θ’ αρχίζαμε
απ’ το άλφα.

Τώρα ξέρουμε πού πονάς
πού σωπαίνω πότε γίνεται παύση,
διακοπή αίματος και κρυώνουν
τα σώματα, ώσπου μυστικό δυναμό
να φορτίσει πάλι τα μέλη
με δύναμη κι έλξη και δέρμα ζεστό.

Επειδή είναι δύσκολο ν’ αγαπάς
και δυσκολότερο ν’ αγαπάς τον ίδιο άνθρωπο
για καιρό, κάνοντας σχέδια και παιδιά
και καβγάδες, εκδρομές, έρωτα, χρέη
κι αρρώστιες, Χριστούγεννα, Κυριακές
και Δευτέρες, νόστιμα φαγητά
και καμένα, θέλοντας ο καθένας
να ’ναι ο άλλος γεφύρι και δέντρο
και πηγή, κατά τις περιστάσεις
ή και όλα μαζί στην ανάγκη,
δε θα πει πως εγώ δεν μπορώ
να γίνω κάτι απ’ αυτά ή και όλα μαζί,
κι αν είναι να περάσω
μια ζωή στη σκλαβιά –έτσι κι αλλιώς–
ας είμαι, λέω, σκλάβος της αγάπης.

Και τώρα που διάβασες τους στίχους του, ήρθε καιρός να πατήσεις play στα παρακάτω τραγούδια του για να τον αποχαιρετήσεις όπως πρέπει, σιγοτραγουδώντας τους στίχους του για τον έρωτα που τους ένιωσες έναν έναν στην ψυχή σου κάθε φορά που ξεκινούσες να νιώθεις τις γνώριμες πεταλούδες στο στομάχι.