Ασεξουαλικότητα: Πόσο σύνηθες και πόσο ok είναι να μην βρίσκεις ενδιαφέρον στο σεξ
- 6 ΑΠΡ 2024
Φέτος η 6η Απριλίου συμπίπτει με την 3η Διεθνή Ημέρα Ασεξουαλικότητας. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της πρωτοβουλίας αυτής, ο στόχος της ημέρας είναι η προώθηση, ο εορτασμός, η εκπαίδευση και η αλληλεγγύη, για όλους όσοι ταυτίζονται με το ασεξουαλικό φάσμα.
Κάνοντας μια μικρή έρευνα γύρω από την ασεξουαλικότητα και τον κόσμο της, έπεσα πάνω σε μια συζήτηση στο reddit, όπου ένας χρήστης αναρωτήθηκε πόσοι asexuals ή aromantic υπάρχουν στην πλατφόρμα. «Δεν νομίζω να έχω γνωρίσει ποτέ κάποιον που να ήξερα πως είναι asexual ή και aromantic πέρα από τις κοινότητες εδώ στο reddit, άρα ήμουν περίεργος με το πόσοι Έλληνες που είναι εδώ ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Aroaces unite?», ρωτούσε μερικούς μήνες πριν ο εν λόγω χρήστης. Aroaces είναι η συντομογραφία των aromantic asexuals, δηλαδή τα άτομα που δεν νιώθουν ρομαντική έλξη και σεξουαλική έλξη.
Δεδομένου ότι η ασεξουαλικότητα ορίζεται ως έλλειψη ενδιαφέροντος για το σεξ, έχει αμφισβητηθεί πολλάκις ως κομμάτι της σεξουαλικής ταυτότητας. Η ασεξουαλικότητα όμως, αν και δεν υπήρχε τότε ο όρος αυτός, εντοπίζεται σαν χαρακτηριστικό σε πολλούς χαρακτήρες πολύ πριν διερευνηθεί το φάσμα της σεξουαλικότητας γενικά, και της συγκεκριμένης ταυτότητας ειδικά. Για παράδειγμα, ο μυθολογικός Ιππόλυτος ήταν απόλυτα αφιερωμένος στη θεά Άρτεμη, η οποία και απαγόρευε κάθε σεξουαλική πράξη και τιμωρούσε τους αντιφρονούντες και παραβάτες των κανόνων της. Στη σύγχρονη μυθοπλασία, ασέξουαλ χαρακτήρες έχουν πρωταγωνιστήσει σε πολλές σειρές, όπως ο Todd Chavez στο BoJack Horseman, ο Lord Varys στο Game of Thrones, αλλά και ο Σπύρος του Γιώργου Καπουτζίδη στο δικό μας Παρά 5.
Τι είναι τελικά η ασεξουαλικότητα και πόσο ok είναι να είσαι ασέξουαλ; Μίλησα με την Αγγελική Τζάνου, Ψυχολόγο και Ψυχοθεραπεύτρια, για να μου λύσει μερικές απορίες.
Τι είναι η ασεξουαλικότητα;
Ας σκεφτούμε αρχικά την Asexual Pride Flag. Έχει μαύρη, γκρι, άσπρη και μωβ λωρίδες. Το μωβ χρώμα συμβολίζει την κοινότητα, το λευκό τους μη-ασεξουαλικούς συμμάχους και συντρόφους, το γκρι την demisexuality (σπάνια σεξουαλική επιθυμία) και την grey-asexuality (ενδέχεται να παρουσιάσει σεξουαλική επιθυμία με ένα άτομο που έχουν ήδη μία στενή σχέση) και τέλος, το μαύρο την ασεξουαλικότητα.
Αναφερόμαστε λοιπόν σε ένα φάσμα σεξουαλικότητας όπου το σεξ (φιλοσοφικά ή/και πρακτικά) έχει ελάχιστο ή καθόλου ενδιαφέρον. Και καθώς αυτός είναι ένας πολύ γενικός ορισμός και όπως στα πάντα, ειδικά σχετικά με την σεξουαλικότητα, δεν γίνεται να είμαστε σφιχτοί και απόλυτοι, πολωμένοι ανάμεσα στο άσπρο και το μαύρο, είναι σημαντικό να γίνουμε πιο αναλυτικοί. Θέλοντας να δώσω μία πιο ολόκληρη εικόνα, προτείνω να εστιάσουμε την προσοχή μας στο ότι υπάρχουν άτομα που είναι ασέξουαλ δεν έχουν το σεξ ως στοιχείο των σχέσεών τους, άλλοι ασέξουαλ όμως, έχουν σεξουαλική ζωή. Αντίστοιχα, ορισμένοι ασέξουαλ δεν έχουν ενδιαφέρον ερωτικό οπότε και δεν κάνουν ερωτικές σχέσεις, όμως μπορεί άλλοι να έχουν σχέσεις πλατωνικές.
Ποια είναι τα πιο κοινά χαρακτηριστικά ενός ασέξουαλ;
Το κοινό χαρακτηριστικό είναι η μηδαμινή ή μηδενική σεξουαλική έλξη. Κατά τα άλλα, όπως όλοι ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό μας προσανατολισμό, μπορούν να έχουν όσο και όπως θέλουν ρομαντικές σκέψεις και σχέσεις, σωματική εγγύτητα, σεξουαλική επαφή.
Με τα λόγια της Julie Sondra Decker, ακτιβίστρια και συγγραφέας του The Invisible Orientation: An Introduction to Asexuality: «Η ασεξουαλικότητα δεν είναι μπέρδεμα. Δεν είναι αρρώστια. Δεν είναι αυτομάτως σημάδι τραύματος. Δεν είναι συμπεριφορά. Δεν είναι αποτέλεσμα απόφασης. Δεν είναι όρκος αγνότητας ή έκφραση ότι “σώζουμε τον εαυτό μας”. Δεν είμαστε εξ ορισμού θρησκευόμενοι. Δεν αποκαλούμε τον εαυτό μας ασεξουαλικό ως δήλωση αγνότητας ή ηθικής υπεροχής. Δεν είμαστε αμοιβάδες ή φυτά. Δεν είμαστε αυτόματα σε σύγχυση ως προς το φύλο, δεν είμαστε κατά των ομοφυλόφιλων, των στρέιτ, των σεξουαλικών προσανατολισμών, των γυναικών, των ανδρών, του οποιουδήποτε φύλου ή του σεξ. Δεν σημαίνει αυτομάτως πως περνάμε μια φάση, πως ακολουθούμε μια τάση ή πως επαναστατούμε. Δεν μας καθορίζει η σεμνοτυφία. Δεν αποκαλούμε τους εαυτούς μας ασεξουαλικούς επειδή δεν καταφέραμε να βρούμε τον κατάλληλο σύντροφο. Δεν φοβόμαστε απαραίτητα την οικειότητα. Και δεν ζητάμε από κανέναν να μας “φτιάξει“.»
Είναι πολύ σημαντικό να γίνει σαφές πως η ασεξουαλικότητα είναι σεξουαλικός προσανατολισμός, άρα έτσι γεννιέται κανείς. Δεν είναι μια ψυχική ή σωματική ασθένεια και δεν συνοδεύεται από λίστα συμπτωμάτων και αιτιών. Η ασεξουαλικότητα αρχικά ήταν άγνωστη και έπειτα είχε και δυστυχώς, έχει ακόμη, το στίγμα του «προβλήματος». Υπάρχουν «προβλήματα» που είναι συναισθηματικές/κοινωνικές/σεξουαλικές/οργανικές συνθήκες, τα οποία αρκετοί συνδέουν ή/και μπερδεύουν με την ασεξουαλικότητα.
Μία ενδεικτική λίστα με συνθήκες που μπορούν να κάνουν το άτομο να βιώνει τη σεξουαλικότητά του με δυσφορία, αλλά αυτά τα άτομα δεν είναι ασεξουαλικά:
● Η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία λόγω ορμονικών διαταραχών/ασθένειας/άλλων παραγόντων
● Ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης
● Η σεξουαλική αποχή για θρησκευτικούς λόγους
● Η σεξουαλική αποστροφή
● Μια σεξουαλική δυσλειτουργία όπως η στυτική δυσλειτουργία που μπορεί να κάνει το άτομο να αποφεύγει το σεξ
● Φοβίες σχετικές με την οικειότητα και την δέσμευση
Πόσα ασέξουαλ άτομα υπάρχουν;
Γνωρίζουμε ότι το 1-4% του γενικού πληθυσμού είναι ασέξουαλ. Επίσης, το 2015 και από έρευνα που έχει διεξαχθεί στην Αγγλία, φάνηκε πως ασέξουαλ δήλωσε το 1% των συμμετεχόντων και από αυτούς οι γυναίκες είναι στο 2% ενώ οι άντρες στο 0%. Δυστυχώς, τα στοιχεία που έχουμε στατιστικά για τους ασέξουαλ είναι πολύ περιορισμένα. Η αύξηση στο πλήθος των ασέξουαλ υποθέτουμε πως είναι πλασματική, καθώς δεν αυξήθηκαν τα άτομα στην πραγματικότητα, αλλά απέκτησαν χώρο, ενημέρωση και αποδοχή. Επίσης, δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με την ηλικία συνειδητοποίησης, πρόκειται όμως για μία πολύ προσωπική και εσωτερική διαδικασία για την οποία δεν χρειάζεται να συζητούν τα άτομα, ανεξάρτητα με τη σεξουαλική τους έκφραση.
Πώς λειτουργεί μια σχέση με ασέξουαλ σύντροφο;
Οι σχέσεις, ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό των συντρόφων, χρειάζεται να διέπονται από ποιότητες όπως η αμοιβαιότητα, ο σεβασμός, η συμπερίληψη και η υποστήριξη. Είναι σημαντικό λοιπόν να υπάρχει χώρος για τις επιθυμίες και τις ανάγκες και των δύο συντρόφων, με σεβασμό στη διαφορετικότητα.
Σε μία σχέση λοιπόν, όπου ο ένας από τους δύο είναι ασέξουαλ, είναι ακρογωνιαίος λίθος η άμεση και ειλικρινής επικοινωνία των σκέψεων, των επιθυμιών και των αναγκών αναφορικά με το σεξ, την σεξουαλική έκφραση, την σωματική επαφή και κάθε τι άλλο που σας βρίσκει να είστε σε διαφορετικά μήκη κύματος. Για να βρίσκεστε σε μία σχέση, κάπως φτάσατε εκεί! Συνεπώς, εκτός του σεξ, έχετε ποιότητες που σας είναι ελκυστικές και θαυμαστές στον σύντροφό σας. Έχοντας αυτές ως βάση και με μέσο την ανοιχτή επικοινωνία, μπορείτε να βρείτε τον τρόπο που σας ταιριάζει για να είστε και οι δύο ικανοποιημένοι και ευχαριστημένοι.
Χρειάζεται να δει κανείς ψυχολόγο για την ασεξουαλικότητα;
Ξεκινά κανείς ψυχοθεραπεία για οποιοδήποτε θέμα τον απασχολεί και του προκαλεί προβληματισμό, ανησυχία, δυσφορία κι άλλα αντίστοιχα δύσκολα αισθήματα. Αν λοιπόν η σεξουαλικότητα και η έκφρασή της προκαλεί δυσκολία σε κάποιο άτομο, θα μπορούσε να απευθυνθεί σε κάποιον ψυχοθεραπευτή που έχει και την αντίστοιχη κατάρτιση. Σε κάθε περίπτωση όμως, η επίγνωση της ασεξουαλικότητας δεν είναι λόγος να πάει κανείς στην ψυχοθεραπεία αν ο στόχος είναι «να γίνει καλά/κανονικός/ή/ό». Τα δυσφορικά συναισθήματα που ενδεχομένως βιώνει κανείς λόγω αυτής της συνειδητοποίησης, είναι κάτι στο οποίο μπορεί να βοηθήσει ένας εκπαιδευμένος ψυχοθεραπευτής.
Η σεξουαλικότητά μας εκφράζεται με τρόπο που δεν ελέγχουμε, δεν ορίζουμε και αυτό είναι εντελώς οκ, καθώς είναι ανθρώπινο.
Είναι πολύ υποστηρικτικό να έχω αναγνωρίσει και αποδεχτεί αυτό που με εκφράζει, ώστε να μην περιορίζομαι και να μην διατρέχω τον κίνδυνο να με τραυματίσω με τις επιλογές μου, όταν αυτές είναι ενάντια στις επιθυμίες μου. Αν αυτό που επιθυμώ με κάνει να μην ανήκω στους «πολλούς», είναι πιθανό να με κάνει να αισθάνομαι δυσφορία, ντροπή, αμηχανία, θυμό, απόγνωση και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα.
Σε αυτό, η ψυχοθεραπεία είναι η σχέση υποστήριξης στο ταξίδι προς την γνωριμία με τον εαυτό μας, την βαθύτερη κατανόησή του και την αποδοχή του με στόχο να ζούμε ποιοτικά, ελεύθερα και απολαυστικά. Κάποιες φορές είναι περισσότερο τρομακτικές οι υποθέσεις από την πραγματικότητα. Για αυτό, προτείνω όλοι να ενημερωνόμαστε και να έχουμε πληροφορίες από ειδικούς.
Αγγελική Τζάνου
Ψυχολόγος – Gestalt & Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια
