Μπονσάι: Πώς να δημιουργήσεις το δικό σου από την αρχή

ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
10 ΣΕΠ 2022

Η λέξη Bonsai προέρχεται από τις λέξεις bon που σημαίνει γλάστρα και sai που σημαίνει δέντρο. Πρόκειται για μικροσκοπικά δέντρα, τα οποία δεν αναπτύχθηκαν όπως αυτά που όλοι γνωρίζουμε, αλλά μέσω διάφορων, καλλιεργητικών μεθόδων και παρεμβάσεων, παρέμειναν μικρά σε διαστάσεις. Μιλάμε, ουσιαστικά, για δέντρα-μινιατούρες. Δέντρα-νάνους. Μία ζωντανή μορφή τέχνης.

Αυτή η αρχαία τέχνη της καλλιέργειας δέντρων μπονσάι, λοιπόν, μετράει αιώνες ύπαρξης. Οι πρώτες αναφορές εντοπίζονται ήδη από την εποχή της Δυναστείας των Χαν στην Κίνα. Και παρόλο που πολλοί είναι αυτοί που συνδέουν την εν λόγω καλλιεργητική τεχνική φυτών με την ιαπωνική κουλτούρα, στην πραγματικότητα οι ρίζες της ξεκινούν από την Κίνα και τη θρησκεία του Βουδισμού. Αυτή η μορφή τέχνης αντανακλά τη φιλοσοφία του Ζεν αναφορικά με τη φύση, τα στοιχεία της και τις αλλαγές που συμβαίνουν σε αυτή.

Και εδώ που τα λέμε, πρέπει να το παραδεχτείς. Σίγουρα έχει τύχει να ενθουσιαστείς με ένα μπονσάι που είδες στη βιτρίνα ενός μαγαζιού. Βέβαια μόλις έμαθες το ύψος της τιμής, ο ενθουσιασμός σου μετατράπηκε σε άδειο πορτοφόλι. Αν σου έλεγα, λοιπόν, ότι μπορείς να δημιουργήσεις το δικό σου μπονσάι από την αρχή; Θα με πίστευες; Μάλλον όχι.

Κι όμως. Όσο δύσκολο κι αν ακούγεται το να δημιουργήσεις ένα δικό σου μπονσάι, τόσο εύκολο είναι στην πράξη. Δεν χρειάζεται να είσαι επιδέξιος κηπουρός ή να έχεις ειδικευτεί πάνω στην εν λόγω κηπευτική τεχνική για να τα καταφέρεις. Αρκεί να ακολουθήσεις τα παρακάτω βήματα.

Δημιουργία μπονσάι: Τι φυτά να επιλέξεις

Μικρά δέντρα με ξυλώδες στέλεχος.
Σπόροι.
Κιτ μπονσάι: Έτοιμα κιτ που περιέχουν τους κατάλληλους σπόρους.
Αειθαλή, φυλλοβόλα δέντρα και θάμνοι.
Εποχιακά φυτά που ανθίζουν.

Πώς να κάνεις τη σωστή επιλογή

Τα μπονσάι χωρίζονται σε εσωτερικού και εξωτερικού χώρου και το καθένα προσαρμόζεται στις συνθήκες του. Επομένως, μην επιχειρήσεις να μεταφέρεις αυτό που έχεις στον κήπο, στην τραπεζαρία του σαλονιού και το αντίστροφο. Το πρώτο πράγμα, λοιπόν, που πρέπει να κάνεις πριν ξεκινήσεις το οτιδήποτε, είναι να βρεις το είδος δέντρου που ταιριάζει καλύτερα στις κλιματικές συνθήκες της περιοχής σου και το μέρος που θέλεις να το τοποθετήσεις.

Αν ενδιαφέρεσαι περισσότερο για ένα δέντρο εξωτερικού χώρου, είναι προτιμότερο και σίγουρα πιο ασφαλές, να επιλέξεις ένα γηγενές δέντρο. Λάβε υπόψιν ότι ακόμη και τα αυτόχθονα δέντρα στην περιοχή σου, ενδέχεται να απαιτούν κάποια πρόσθετη προστασία από το κρύο του χειμώνα.

Τα τροπικά φυτά είναι ιδανικά για να εξασκήσεις τη συγκεκριμένη τέχνη, καθώς μπορούν να επιβιώσουν στο κλίμα που επικρατεί στο εσωτερικό του σπιτιού σου. Tip γα αρχάριους: Ο φίκος είναι από τα πιο εύκολα πολυετή δέντρα που μπορεί να μετατραπεί σε μπονσάι.

Τα γενικότερα tips που πρέπει να γνωρίζεις πριν μυηθείς στην τέχνη του μπονσάι

Ποιότητα χώματος

Το χώμα που θα χρησιμοποιήσεις για να φυτέψεις και στη συνέχεια να συντηρήσεις το μπονσάι σου, παίζει καθοριστικό ρόλο. Τα περισσότερα χώματα για μπονσάι περιέχουν έναν συνδυασμό Akadama (σκληρός άργιλος), ελαφρόπετρας, πέτρας από λάβα και χώμα.

Γενικότερα, υπάρχουν άπειροι συνδυασμοί συστατικών που περιέχει ένα σακί με χώμα. Επομένως, θα πρέπει να πειραματιστείς, ώστε να καταλάβεις ποιο ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες του δέντρου που θα μετατρέψεις σε μπονσάι. Επίσης, να θυμάσαι πως ένα καλό μείγμα χώματος για μπονσάι εξασφαλίζει καλή αποστράγγιση. Κάτι που ισχύει και για όλα τα υπόλοιπα φυτά.

Χρόνος που χρειάζεται για να δημιουργηθεί ένα μπονσάι

Μπονσάι=υπομονή. Ίσως χρειαστεί από 4 έως 6 μήνες για να δημιουργήσεις ένα μπονσάι με αξιοπρεπή εμφάνιση.

Η διαδικασία δημιουργίας μπονσάι

Βήμα 1: Προετοιμάζεις τη μπάλα από ρίζες

Η μάζα της ρίζας πρέπει να μειωθεί. Αφαιρείς το φυτό από τη γλάστρα του και κόβεις τα 2/3 της ρίζας.
Αφαιρείς το επιπλέον χώμα για να βρεις όλες τις ρίζες του φυτού.
Με ένα μπουκάλι, ψεκάζεις όλες τις ρίζες με νερό.
Όταν οι ρίζες είναι πρόσφατα κομμένες, το φυτό θα πρέπει να κρατηθεί μακριά από τον ήλιο για να αναρρώσει.

Βήμα 2: Βάζεις τη μπάλα από ρίζες μέσα σε μια επίπεδη γλάστρα

Αφαιρείς τα νεκρά κλαδιά από το φυτό.
Αφαιρείς τυχόν νεκρές ρίζες καθώς και τις μεγάλες ρίζες.
Τοποθετείς το φυτό μέσα σε μία επίπεδη γλάστρα και ρίχνεις χώμα γύρω από τις ρίζες.
Προηγουμένως, φρόντισε να έχεις καλύψει το κάτω μέρος της γλάστρας με χαλίκι ή βρύα.
Ποτίζεις.

Βήμα 3: Ξεκινάς να διαμορφώνεις το δεντράκι σου

Μια άλλη σημαντική τεχνική για τη διαμόρφωση μπονσάι είναι η καλωδίωση.

Σε αυτό το σημείο, αποφασίζεις ποια κλαδιά θες να αναπτυχθούν περισσότερο.
Για να επιτύχεις το επιθυμητό σχήμα, τυλίγεις το σύρμα σφιχτά γύρω τους, αλλά όχι τόσο σφιχτά που να εμποδίζεται η ανάπτυξή τους. Το σύρμα σε βοηθάει να οδηγήσεις το κλαδί να αναπτυχθεί προς την κατεύθυνση και το σχήμα που θέλεις.
Extra tips:

Μερικά φυτά, όπως για παράδειγμα η κρασούλα, έχουν πολύ μαλακά κλαδιά για να δεθούν με σύρμα και για τον λόγο αυτό, θα πρέπει απλά να κλαδεύονται.
Όταν το κλαδί έχει μεγαλώσει αρκετά ώστε να μπορεί να διατηρήσει χωρίς κάποια παρέμβαση το σχήμα του, αφαιρείς το σύρμα.
Το κλάδεμα είναι το Α και το Ω για να διαμορφώσεις σωστά το μπονσάι. Ο στόχος είναι η δημιουργία ενός δέντρου-μινιατούρας, όπως αυτά που υπάρχουν σε κανονικό μέγεθος, στο φυσικό τους περιβάλλον.

Τα μετά της φύτευσης

Αφού φυτέψεις το μπονσάι σου, από εδώ και στο εξής πρέπει να το φροντίζεις λίγο διαφορετικά απ’ ότι συνήθιζες με τα υπόλοιπα φυτά εσωτερικού χώρου. Παρόλο που το κάθε είδος δέντρου έχει τις δικές του απαιτήσεις, υπάρχουν ορισμένοι βασικοί κανόνες.

Πότισμα

Το πόσο και με ποια συχνότητα πρέπει να ποτίζεις το μπονσάι, εξαρτάται από ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, όπως π.χ. το είδος του δέντρου, το μέγεθος της γλάστρας, το μίγμα εδάφους και το κλίμα.

Σε γενικές γραμμές, πάντως, ποτέ μην ποτίζεις το μπονσάι με πρόγραμμα. Μπορεί να ξέρεις πχ. ότι κάθε Σάββατο, η αρέκα που έχεις στο υπνοδωμάτιό σου θέλει νερό, όμως αυτός ο προγραμματισμός δεν λειτουργεί για τα ευαίσθητα μπονσάι. Τα ποτίζεις μόνο όταν το χώμα τους είναι ελαφρώς (όχι εντελώς) στεγνό. Τα πράγματα βέβαια αλλάζουν όταν ο καιρός είναι ζεστός. Το πότισμα πρέπει να είναι συχνότερο, δεδομένου και του συρρικνωμένου ριζικού του συστήματος.

Λίπανση

Κατά κανόνα, τα περισσότερα δέντρα μπονσάι πρέπει να δέχονται λίπασμα καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάπτυξής τους (αρχές άνοιξης έως μέσα φθινοπώρου). Ωστόσο, οι ανάγκες λίπανσης μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο του δέντρου με το οποίο «δουλεύεις». Μια επίσκεψη στο τοπικό φυτώριο θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη.

Μεταφύτευση

Τα περισσότερα νεαρά δέντρα μπονσάι μεταφυτεύονται κάθε 2 χρόνια, ενώ τα πιο ώριμα μπορούν να βρίσκονται στην ίδια γλάστρα για έως και 5 χρόνια. Εάν δεις ότι οι ρίζες του φυτού εξέχουν από τη γλάστρα ή έχουν σχηματίσει κύκλο στο κάτω μέρος της, τότε η μεταφύτευση είναι αναγκαία.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ