Coloring books: Η νέα τάση που διώχνει το στρες

Το «φαινόμενο» ξεκίνησε το 2011, όταν ένας μικρός εκδοτικός οίκος στη Μεγάλη Βρετανία εξέδωσε το πρώτο βιβλίο της διάσημης – πλέον – ζωγράφου Johanna Basford. Η ζωγράφος αρχικά είχε σχεδιάσει ένα περίπλοκο βιβλίο ζωγραφικής με θέμα το γνωστό παραμύθι “Ο Μυστικός Κήπος”, το οποίο προοριζόταν για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. Στο μεταξύ, όμως, πολλοί ενήλικες ξεκίνησαν να αγοράζουν το βιβλίο για δική τους χρήση. Σύντομα οι πωλήσεις του ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο αντίτυπα στη Γαλλία και τα τρία εκατομμύρια στην Κίνα. Πολλοί εκδοτικοί οίκοι ξεκίνησαν να εκδίδουν τα δικά τους βιβλία ζωγραφικής, αρχικά με θέματα από τη φύση (δάση, ωκεανοί, κ.λπ.) και στη συνέχεια με θέματα από δημοφιλείς σειρές (Sherlock, Mad Men), παραμύθια (Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων), καθώς και βιβλία (Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών). Πλέον υπάρχουν διαθέσιμα δεκάδες τέτοια βιβλία, με θέματα για κάθε γούστο.

Πώς εξηγείται, λοιπόν, το hype της «ζωγραφικής για ενήλικες»;

Ας ξεκινήσουμε από την επιστημονική εξήγηση.

Η ζωγραφική διώχνει το στρες, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες από τους επιστήμονες της ψυχικής υγείας ως μέσο χαλάρωσης των ασθενών.

 Για παράδειγμα, ο Καρλ Γιουνγκ έδινε στους ασθενείς του να ζωγραφίζουν ινδικά σύμβολα Mandala, τα οποία αποτελούνται κυρίως από ομόκεντρους κύκλους και άλλα συμμετρικά σχέδια. Η ζωγραφική τέτοιων “εύκολων” σχημάτων συντελεί στην επίτευξη ψυχικής ηρεμίας, “αδειάζοντας” το μυαλό από στρεσσογόνες σκέψεις για αρκετό χρονικό διάστημα. Έτσι, ένας ψυχικά ασθενής που πάσχει από έντονο στρες, μπορεί να κάνει το πρώτο βήμα στη μακρά διαδικασία της θεραπείας του, μειώνοντας δραστικά τις αγχωτικές σκέψεις.

Η ζωγραφική των συγκεκριμένων βιβλίων, όπου τα σχέδια είναι ήδη έτοιμα, απαιτεί την ενεργοποίηση της λογικής και της δημιουργικότητας. Με την επιλογή των χρωμάτων και των επιμέρους τρόπων ζωγραφικής ανάλογα με το κάθε σχήμα, ενεργοποιούνται τα αντίστοιχα τμήματα των ημισφαιρίων του εγκεφάλου, που ελέγχουν τα χρώματα και την αντίληψη των σχημάτων. Έτσι, καλλιεργείται η λεπτή κινητικότητα των άνω άκρων και βελτιώνεται συνολικά η όραση του ατόμου.

Επιπλέον, η συγκέντρωση πάνω σε ένα σχήμα ή σε μια εικόνα, με σκοπό τον χρωματισμό της, έχει παρόμοια αποτελέσματα με τον διαλογισμό.

Βέβαια, οι επιστημονικές εξηγήσεις πίσω από τη μόδα των «βιβλίων δραστηριοτήτων» δεν αποτελούν συνήθως τους πρωταρχικούς λόγους για τους οποίους κάποιος θα βγει από ένα βιβλιοπωλείο έχοντας αγοράσει ξυλομπογιές, αποφασισμένος να ζωγραφίσει ξανά μετά από 20, 30, 40 και πλέον χρόνια.

Ο βασικός λόγος για τον οποίο κάποιος ενήλικος θα μπει στη διαδικασία της ζωγραφικής ανάγεται συχνά στο αισθητικό αποτέλεσμα που προσφέρουν τα συγκεκριμένα βιβλία. Το σχέδιο μπορεί να είναι έτοιμο, όμως το «γέμισμα», η επιλογή και ο συνδυασμός των χρωμάτων γίνεται με βάση το προσωπικό γούστο καθενός. Είναι μια απλή μορφή τέχνης, την οποία μπορεί να πραγματώσει ο οποιοσδήποτε, έστω κι αν από άποψης σχεδίου δε μπορεί να τραβήξει μια ευθεία γραμμή. Ειδικά για την περίπτωση των ανθρώπων που απασχολούνται σε εργασίες που δε σχετίζονται με τον χώρο της τέχνης, τα βιβλία ζωγραφικής είναι ένας εύκολος και δημιουργικός τρόπος για να προσθέσουν λίγη τέχνη στην πιο «τεχνοκρατική» καθημερινότητά τους.

Στο πλαίσιο αυτό, τα βιβλία ζωγραφικής μας βοηθούν να θυμηθούμε την παιδική μας ηλικία και, βέβαια, να μας ταξιδέψουν, έστω για μικρό χρονικό διάστημα, σε κόσμους βγαλμένους από τα όνειρα εκείνης της ηλικίας.

Επιπλέον, η δραστηριότητα της ζωγραφικής αποτελεί εξαιρετικά βολικό side-project για όσους θέλουν να απασχολούν τα χέρια τους και ένα τμήμα από τη φαντασία τους, την ώρα που κάνουν άλλες δραστηριότητες, όπως π.χ. ακούν podcasts ή e-books.

Από την προσωπική μου, μικρή εμπειρία με τα βιβλία δραστηριοτήτων, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι, ακόμα και μηχανικά να ασχοληθεί κανείς με ένα σχέδιο, το τελικό αποτέλεσμα αντικατοπτρίζει πάντα προσωπικά στοιχεία. Το μυαλό, κατά τη διάρκεια της ζωγραφικής, εκπαιδεύεται ώστε να επικεντρώνεται σε κάθε στιγμή χωριστά. Συνολικά είναι μια πολύ χαλαρωτική και απολαυστική δραστηριότητα που δεν έχει και δεν πρέπει να έχει ηλικιακούς περιορισμούς. Προφανώς και το trend καθαυτό θα «ξεφουσκώσει» κάποια στιγμή.

Αξίζει, όμως, η ζωγραφική να γίνει ξανά μέρος της ζωής μας, έστω κι αν η «μισή» δουλειά έχει γίνει ήδη από έναν άλλο ζωγράφο.