Το φαινόμενο “Elena Ferrante”. Η συγγραφέας «φάντασμα» και οι φανατικοί αναγνώστες
- 13 ΣΕΠ 2020
Το βιβλίο “The Lying Life of Adults” είναι το τελευταίο από τα μυθιστορήματα που υπογράφει η Elena Ferrante. Είναι το πρώτο βιβλίο που εκδίδει η Ιταλίδα συγγραφέας – αίνιγμα εδώ και πέντε χρόνια. Το μυθιστόρημα εκδόθηκε την 1η Σεπτεμβρίου και στα αγγλικά και το Netflix ήδη ετοιμάζει μια σειρά βασισμένη σε αυτό. Τυχαίο; Καθόλου. Η Elena Ferrante μπορεί να είναι ψευδώνυμο αλλά η πένα της έχει κερδίσει εκατομμύρια φανατικούς αναγνώστες σε όλο τον κόσμο. Κι αν δεν πιστεύεις εμένα, θα πιστέψεις τους Times που το 2016 την κατέταξαν ανάμεσα στα πιο επιδραστικά πρόσωπα του πλανήτη.
Η τεράστια επιτυχία στη ζωή της Ferrante ήρθε με το βιβλίο «Η υπέροχη φίλη μου» που μεταφέρθηκε σε σειρά από το HBO. Αυτό και τρία ακόμα βιβλία που αποτέλεσαν όλα μαζι το Ναπολιτάνικο κουαρτέτο με ηρωίδες τις φίλες Elena και Lila, προκάλεσαν το φαινόμενο “Ferrante Fever” και έκαναν την Elena Ferrante μία από τις πιο διάσημες συγγραφείς παγκοσμίως.
Όταν το βιβλίο “The Lying Life of Adults” κυκλοφόρησε στην Ιταλία στα τέλη του 2019, πριν ο κορονοϊός αρχίζει να αλλάζει τα δεδομένα της ζωής μας, οι άνθρωποι στήνονταν σε ουρές στα βιβλιοπωλεία από τα μεσάνυχτα της προηγούμενης ημέρας της έκδοσης για να αποκτήσουν ένα αντίτυπο. Το νέο της βιβλίο ξεκινά με ένα ερωτηματικό σε σχέση με το τι είναι αυτό που κάνει μια ιστορία άξια να ειπωθεί. Η ίδια η Ferrante που θέτει το ερώτημα έχει καταφέρει να ξεπεράσει τις προσδοκίες για το πώς είναι οι ιστορίες που μπορούν να πουν οι συγγραφείς (ιδίως οι γυναίκες).
Το Ναπολιτάνικο κουαρτέτο που στην αρχή επρόκειτο να είναι ένα βιβλίο αλλά που στη συνέχεια λόγω της έκτασης που έπαιρνε η Ferrante αποφάσισε να το σπάσει σε διαφορετικούς τόμους ακολουθεί την Lila και την Elena σε 6 δεκαετίες της ζωής τους ξεκινώντας από τα φτωχικά τους χρόνια στη Νάπολη. Ώσπου να εκδοθεί το τελευταίο από τα 4 βιβλία η Elena Ferrante είχε αποκτήσει φανατικό κοινό σε όλο τον κόσμο. Και κοινό ισχυρό. Η Hillary Clinton έλεγε τότε ότι «δεν μπορώ να σταματήσω να διαβάζω ή να σκέφτομαι τα βιβλία της».
Η ανωνυμία για την Elena Ferrante είναι μια συνειδητή απόφαση
Για κάποιους είναι η απόφαση της συγγραφέως να διατηρήσει την ανωνυμία της, που κάνει ακόμα πιο ελκυστικό το έργο της. Τουλάχιστον γνωρίζουμε ότι είναι γυναίκα. Η ίδια έγραφε στους New York Times το 2019. «Εμείς οι γυναίκες έχουμε σπρωχτεί στο περιθώριο, προς την υπακοή, ακόμα και στην λογοτεχνία. Η θηλυκή ιστορία, που λέγεται με ταλέντο, ευρέως και χωρίς διάθεση απολογίας, είναι αυτή που πρέπει να κυριαρχήσει τώρα».
Η Ferrante κράτησε την ανωνυμία της από το 1992 όταν και εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο στα Ιταλικά. Ότι ξέρουμε για εκείνη προέρχεται κυρίως από μία σειρά επιστολών και δοκιμίων της που εκδόθηκαν το 2003 (La Frantumaglia). O James Wood έγραψε τότε στον “The New Yorker”: «Μαθαίνουμε από τις επιστολές ότι μεγάλωσε στη Νάπολη και έχει ζήσει ανά περιόδους εκτός Ιταλίας. Έχει κάνει κλασικές σπουδές. Έχει αναφέρει ότι είναι μητέρα. Επίσης μπορείς να καταλάβεις από συνεντεύξεις της ότι τώρα δεν είναι παντρεμένη. Εκτός από το γράψιμο λέει ότι μελετά, μεταφράζει, διδάσκει».
Τα πιθανά πρόσωπα της συγγραφέως και ο επιμένων σεξισμός
Όταν ένας δημοσιογράφος το 2016 είχε δηλώσει ότι είχε ανακαλύψει την ταυτότητά της, οι fan της υπερασπίστηκαν το δικαίωμα της στην προστασία της ιδιωτικής της ζωής. Ανάμεσα στα πρόσωπα που κατά καιρούς έχει θεωρηθεί πως είναι η Elena Ferrante είναι η καθηγήτρια Marcella Marmo από την Νάπολη (που όμως έχει αρνηθεί ότι είναι η συγγραφέας). Ο δημοσιογράφος που το 2016 δέχτηκε τα πυρά του λογοτεχνικού κόσμου για την αποκάλυψή του, ισχυρίστηκε ότι το όνομα της συγγραφέως είναι Anita Raja. Η Raja είναι μεταφράστρια που ζει στη Ρώμη. Μια ομάδα φγοιτητών το 2017 συμπέρανε ότι ο πραγματικός συγγραφέας πίσω από το ψευδώνυμο Elena Ferrante είναι ο σύζυγος της Anita Raja. Η Elena Ferrante όμως επιμένει ότι είναι γυναίκα, καταδεικνύοντας τον σεξισμό που περιέχουν οι ερωτήσεις για το φύλο της και το στερεότυπο που θέλει τις γυναίκες συγγραφείς αδύναμες. Η ίδια επιμένει και στην ανάγκη της να παραμένει ανώνυμη.
«Πιστεύω ότι τα βιβλία όταν γραφτούν, δεν χρειάζονται τους συγγραφείς της. Αν θέλουν να πουν κάτι, θα βρουν σύντομα τους αναγνώστες τους. Αν όχι, δεν θα τους βρουν», έχει πει η ίδια η Elena Ferrante. Η συγγραφέας που τελικά αυτό που έχει κάνει πραγματικότητα είναι το να γράφει να εκδίδει και να προωθεί τα βιβλία της με τους δικούς της όρους. Και να αποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν όρια στο τι μπορεί να καταφέρει κανείς ούτε κανόνες στον τρόπο που πρέπει να εκμεταλλευτεί το ταλέντο του.
The Lying Life of Adults
Στο νέο της βιβλίο “The Lying Life of Adults” η Elena Ferrante καταπιάνεται με θέματα που της είναι γνώριμα: Εφηβεία, σχέση μητέρας με κόρη, σεξουαλικός προσανατολισμός, έντονες φιλίες. Ακολουθεί ένα κορίτσι τη Giovanna από τα 12 ως τα 16 της χρόνια, καθώς έρχεται αντιμέτωπη με έναν ενήλικο κόσμο που δείχνει εξολοκλήρου βασισμένος στην απάτη.
Ξεκινά με την ηρωίδα να κρυφακούει τους γονείς της, σε μια συζήτηση στην οποία πιστεύει ότι ο πατέρας της συγκρίνει με την αδερφή της Vittoria και την χαρακτηρίζει άσχημη. Η Νάπολη παίζει και πάλι σημαντικό ρόλο καθώς η Giovanna μεγαλώνει προσπαθώντας να βγάλει άκρη με τα ψέμματα των γονιών της και ανακαλύπτοντας όλο και περισσότερα επίπεδα στην πόλη.
Τα ψέματα που λέμε στον εαυτό μας και τους άλλους είναι στο επίκεντρο. Μια γυναίκα που ψάχνει τον εαυτό της και την ιστορία της. Μια ιστορία όχι απαραίτητα ωραία ή εύκολη, αλλά μία όπως όλες οι άλλες, που πρέπει να ειπωθεί.