Ο χορός επιστρέφει στο Ηρώδειο: 5 παραστάσεις σταθμοί στην ιστορία του Φεστιβάλ Αθηνών

Αν αγαπάς τον χορό στην Ελλάδα, ξέρεις ότι το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου είναι ο θεσμός ο οποίος σύστησε στο κοινό μερικά λαμπρά μυαλά του χορού, σώματα που με την κίνησή τους τον άλλαξαν, ανθρώπους που το όνομά τους έγινε συνώνυμο του. Και οι συστάσεις γίνονταν διαχρονικά στο Ηρώδειο. Φέτος ο χορός επιστρέφει στο Ηρώδειο για να συγκινήσει με τη μουσική και την κίνηση των σωμάτων τους θεατές που θα ανέβουν τα σκαλιά του και θα βρουν τη θέση τους σε αυτό. Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου θα κάνει αυτό που κάνει πάντα όταν μιλάμε για χορό και Ηρώδειο: Μία παράσταση σταθμό.

Σου μιλώ φυσικά για την παράσταση Exit Above – after the tempest που θα παρουσιαστεί στο Ηρώδειο την Τρίτη 25 Ιουνίου 2024 στις 21.00, από την ομάδα Rosas της σπουδαίας Άννε Τερέζα Ντε Κέιρμασκερ. Θα σου εξηγήσω γιατί αυτή είναι μία ακόμα παράσταση σταθμός που δεν πρέπει να χάσεις παρακάτω.

Προς το παρόν θα σε πάρω μαζί μου σε ένα ταξίδι στον χρόνο για να μιλήσουμε για 4 ακόμα παραστάσεις σταθμό στο χορευτικό γίγνεσθαι στην Ελλάδα, που το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου έφερε με μοναδική διορατικότητα στο Ηρώδειο. Ετοιμάσου να γυρίσουμε πίσω στον χρόνο και να ταξιδέψουμε από το 1963 ως το σήμερα.

1963: Το ζευγάρι Μαργκότ Φοντέιν – Ρούντολφ Νουρέγιεφ κάτω από την Ακρόπολη

Μία από τις πρώτες ιστορικές στιγμές του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου σε ό,τι αφορά την παρουσία του στον χορό, ήταν η έλευση του διάσημου χορευτικού ζευγαριού Μαργκότ Φοντέιν και Ρούντολφ Νουρέγιεφ στο Ηρώδειο το 1963.

To 1966 επέστρεψαν για να παρουσιάσουν Ρωμαίο και Ιουλιέτα στο Ηρώδειο. / Aristotle Saris/AP Images

Εκείνος όρισε εκ νέου τις παραμέτρους της τεχνικής για τους άνδρες χορευτές, με τα άλματά του, την ταχύτητά του, τον τρόπο που χόρευε με την εξίσου μοναδική παρτενέρ του και τον τρόπο που μαζί ερμήνευαν με πάθος τους ρόλους τους. Η στιγμή που παρουσιάζονται στο ελληνικό κοινό είναι μαγική. Εξίσου μαγική ήταν και για τους ίδιους η παρουσία τους στο Ηρώδειο.

«Όταν δεν χόρευα, σήκωνα τα μάτια ψηλά και αντίκριζα τον Παρθενώνα», είχε πει η Μαργκότ Φοντέιν, όπως γράφει ο Αλέξης Κωστάλας σε λεύκωμα του Φεστιβάλ Αθηνών για τα 50 χρόνια της διοργάνωσης. Το Ηρώδειο είναι χώρος μυσταγωγίας τόσο για όσους κοιτάζουν τη σκηνή όσο και για όσους βαδίζουν, χορεύουν, ερμηνεύουν πάνω της.

1978: Η Ζουζού Νικολούδη με το μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Χορός δεν γινόταν μόνο έξω από τα σύνορα της Ελλάδας. Το Λύκειο Ελληνίδων αλλά και το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου είχαν παρουσία στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Αδιαμφισβήτητα όμως πρωτοπόρος της πρώτης γενιάς του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα ήταν η Ζουζού Νικολούδη και η ομάδα Χορικά που είχε συστήσει.

Το 1978 τα Χορικά δεν υπήρχαν πια, είχαν διαλυθεί χρόνια πριν λόγω οικονομικών προβλημάτων. Η Ζουζού Νικολούδη όμως, συνέπραξε με το μπαλέτο της ΕΛΣ και γέμισε το Ηρώδειο συναίσθημα.

1987: Η εποχή της Πίνα Μπάους ξημερώνει

Το καλοκαίρι του 1987 αποτελεί σταθμό στην ιστορία του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου σε σχέση με τον σύγχρονο χορό. Τότε ήταν που ήρθε στη χώρα μας το Χοροθέατρο του Βούπερταλ, με επικεφαλής την Πίνα Μπάους. Στην πρώτη της επαφή με το ελληνικό κοινό, η γυναίκα που έγινε συνώνυμο του σύγχρονου χορού παρουσιάζει το έργο Καφέ Muller και έκτοτε παρασύρει γενιές και γενιές ανθρώπων που βρίσκουν στον χορό την τέλεια έκφραση της ψυχής τους, στον ρυθμό που εκείνη όρισε να έχουν τα κορμιά που ανήκουν στην ομάδα της.

Το Ηρώδειο βλέπει πρώτη φορά κάτι τέτοιο. Δεν υπήρχε προηγούμενο. «Το καινούργιο στην τέχνη κατοικεί στη ζωή», έλεγε. Κι αυτό το καινούργιο εκμαίευε από τη ζωή και το έφερνε στη σκηνή η Πίνα Μπάους.

2015: Η τελευταία υπόκλιση της Σιλβί Γκιλέμ στο Ηρώδειο

«Η τεχνική αρτιότητα είναι ανεπαρκής. Είναι ορφανή χωρίς την πραγματική ψυχή του χορευτή», είχε πει κάποτε η Σιλβί Γκιλέμ, που σταμάτησε να χορεύει στα 50 της χρόνια κι ανάμεσα στους σταθμούς που αποφάσισε να υποκλιθεί για τελευταία φορά με το έργο της, Life in progress ήταν και το Ηρώδειο. Το καλοκαίρι του 2016 είδαμε μπροστά μας έναν ζωντανό θρύλο που αποχαιρετούσε αυτό που την έκανε πιο πολύ ευτυχισμένη, τον χορό.

Η λέξη εξέλιξη, όρισε τη ζωή της Σιλβί Γκιλέμ ως χορεύτριας, καθώς δεν έπαψε ποτέ να εξερευνά τα όρια του σώματός της, της ευλιγισίας της ισορροπίας. Έγινε σύγχρονος σκηνικός μύθος με τον τρόπο που χόρευε κι αυτόν τον τρόπο είχαμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε χειροκροτώντας τη για τελευταία φορά του 2016.

2024: Ο χορός επιστρέφει στο Ηρώδειο με την Άννε Τερέζα Ντε Κέιρσμακερ

Η Άννε Τερέζα Ντε Κέιρσμακερ σπούδασε στη σχολή ενός ακόμα αγαπημένου διαχρονικά του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, του Μωρίς Μπεζάρ (σχολή Mudra), σπούδασε επίσης στο Tisch κι έπειτα άρχισε να δημιουργεί ταράζοντας τα νερά του σύγχρονου χορού. Η ομάδα Rosas δημιουργήθηκε το 1983 και με αυτή επιστρέφει αυτό το καλοκαίρι στο Ηρώδειο, με το νέο της έργο Exit Above- after the tempest. Το έργο της έχει ήδη αποθεωθεί σε φεστιβάλ της Ευρώπης (Αβινιόν, Βιέννη, Ρώμη) όπου έχει παρουσιαστεί.

Πρόκειται για μια χορογραφία για 13 περφόρμερ με ζωντανή μουσική, όπου η οικεία σε όλους μας πράξη του βαδίσματος συναντά τα μπλουζ. Το έργο φωτίζει τον τρόπο που τα μπλουζ «δημιουργούν» την κοινότητα, την αίσθηση του «μαζί», σε μια απαιτητική χορογραφία που κατακλύζει βαθμιαία τη σκηνή με την εκρηκτική της ενέργεια.

Η Ντε Κέιρσμακερ επιστρατεύει εδώ τον μάγο του ήχου Ζαν-Μαρί Άερτς, τη σαγηνευτική ερμηνεία της Μέσκερεμ Μέις, ανερχόμενης Φλαμανδής τραγουδοποιού αιθιοπικής καταγωγής, και τον κιθαρίστα Κάρλος Γκάρμπιν. Η Άννε Τερέζα Ντε Κέιρσμακερ, άλλωστε, εστιάζει πάντα στη σχέση μεταξύ χορού και μουσικής.

Γεωμετρικό, επαναληπτικό, μινιμαλιστικό, αυτό είναι το στιλ των χορογραφιών της. Κι αυτό είναι που την έχει ξεχωρίσει στη θάλασσα του σύγχρονου χορού. Στα 62 χρόνια θα έρθει αυτό το καλοκαίρι για να μεταδσώσει για μία ακόμα τη ζωντάνια που προκύπτει από την αέναη (μερικές φορές αδιόρατη) κίνηση από τη σκηνή στο κοινό. Εμπνευσμένη από την πιο μαγική ιστορία του Σαίξπηρ, την Τρικυμία και τους ήχους των μπλουζ, η Άννε Τερέζα Ντε Κέιρσμακερ δημιούργησε μία παράσταση που θα μας μείνει αξέχαστη.

«Η Τρικυμία ξεκινά με την καταιγίδα και το σκάφος που καταστρέφει το νερό και η φωτιά. Τα μπλουζ έχουν τις ρίζες τους στο δέλτα του Μισισιπί. Μιλούν για την θλίψη και τη χαρά σε προσωπικό επίπεδο, αλλά επιπλέον μιλούν για τις πλυμμήρες και την επίδραση της φύσης στη ζωή των ανθρώπων», θα πει σε συνέντευξή της η Άννε Τερέζα Ντε Κέιρσμακερ. Θα πει επίσης ότι παρά την επιτυχία της «η δουλειά δεν τελειώνει ποτέ». Κι αυτό είναι το κλειδί για να φέρνει πάντα κάτι νέο μπροστά στα μάτια μας.

Εσύ, θα χάσεις την ευκαιρία να γίνεις κοινωνός του ταλέντου της;

Η Άννε Τερέζα Ντε Κέιρσμακερ (πρώτη από δεξιά) με συντελεστές της παράστασης. / @Anne-Van-Aerschot

Info: EXIT ABOVE – after the tempest, Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, 25/06/2024 στις 21:00. Εισιτήρια εδώ.

Συντελεστές

Χορογραφία Anne Teresa De Keersmaeker

Συνδημιουργία και ερμηνεία Abigail Aleksander, Jean Pierre Buré, Lav Crnčević, José Paulo dos Santos, Rafa Galdino, Carlos Garbin, Nina Godderis, Solal Mariotte, Meskerem Mees, Mariana Miranda, Ariadna Navarrete Valverde, Cintia Sebők, Jacob Storer • Μουσική Meskerem Mees, Jean-Marie Aerts, Carlos Garbin

Μουσικοί επί σκηνής Meskerem Mees, Carlos Garbin

Σκηνογράφος Michel François

Σχεδιασμός φωτισμών Max Adams

Κοστούμια Aouatif Boulaich

Κείμενο και στίχοι Meskerem Mees, Wannes Gyselinck

Δραματουργία Wannes Gyselinck

Διευθυντές πρόβας Cynthia Loemij, Clinton Stringer

Παραγωγή Rosas

Συμπαραγωγή Concertgebouw Brugge (Βέλγιο), De Munt / La Monnaie (Βέλγιο), Internationaal Theater Amsterdam (Ολλανδία), Le théâtre Garonne (Γαλλία), GIE FONDOC OCCITANIE (Le Parvis Tarbes, Scène nationale ALBI Tarn, Le Cratère Alès, Scène nationale Grand Narbonne, Théâtre Garonne)

Με την υποστήριξη του Dance Reflections by Van Cleef & Arpels

Η παραγωγή πραγματοποιείται με τη στήριξη του Tax Shelter της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης του Βελγίου, σε συνεργασία με το Casa Kafka Pictures

Η ομάδα Rosas υποστηρίζεται από τη Φλαμανδική Κοινότητα και την Επιτροπή Φλαμανδικής Κοινότητας (VGC)