Όταν ο Χάρρυ Κλυνν έπαιζε σε διαφημίσεις για να κάνει “ανταρτοπόλεμο”
- 21 ΜΑΙ 2018
Η δεκαετία του 80' στην Ελλάδα ήταν όπως όλες (στην Ελλάδα), μία εποχή με ιδιαιτερότητες. Πάμε πάλι. 'Ηταν μια εποχή με ειδικές ανάγκες. Σαν ένας δρόμος σκεπασμένος με πολλές στρώσεις αλλαγής, αλλά κι αμέτρητες λακκούβες καθωσπρεπισμού. Μια από τις πολλές της ιδιαιτερότητες, μία αντίθεση όχι της πρώτης γραμμής, αλλά σίγουρα χαρακτηριστική ήταν το γεγονός πως ο πιο επιτυχημένος Έλληνας κωμικός της εποχής, ο πιο «εμπορικός», δηλαδή εκείνος που αγαπούσε πιο πολύ ο κόσμος, ήταν κι ο πιο βαθιά αντισυμβατικός. Το 2018 αυτό δεν είναι κάτι συγκλονιστικά περίεργο, αφού τα κανάλια της επικοινωνίας των καλλιτεχνών με το κοινό είναι τόσα πολλά και η ανοχή στη λογοκρισία, μικρή. Κανείς δεν μπορεί να εξαφανίσει από τον χάρτη κανέναν. Στις αρχές του '80 όμως, όταν ένας καλλιτέχνης ασκούσε έντονη κριτική στην κυβέρνηση, «ενοχλούσε» και άρα ήταν ανεπιθύμητος, δεν μπορούσε να βγει να τα «χώσει» στο κανάλι του στο youtube. Ο Χάρρυ Κλυνν δε γινόταν να έχει blog. Είχε μία καλύτερη ιδέα.
Ο Βασίλης Τριανταφυλλίδης επέλεξε το ψευδώνυμο Χάρρυ Κλυνν γιατί ήταν αντίθετο από τον σκληροτράχηλο Dirty Harry του Clint Eastwood, ο οποίος έκανε θραύση εκείνη την εποχή. Ο ηθοποιός είχε επιστρέψει από την Αμερική και τον Καναδά το 1974 και μέχρι τις αρχές του 80′ είχε δείξει την έντονα σατιρική, αντισυστημική του διάθεση μέσα από τις ζωντανές παραστάσεις που έδινε. Το 1981 επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ ήταν ήδη persona non grata, ένας καλλιτέχνης με χιούμορ καταγγελτικό που «έπρεπε» να αποκλειστεί από τα κρατικά Μέσα Ενημέρωσης. Η μόνη του επικοινωνία με το κοινό ήταν μέσα από παραστάσεις που έδινε στην επαρχία. Λίγο πριν τον ολοκληρωτικό αποκλεισμό του λοιπόν, πήρε την απόφαση να αξιοποιήσει τη δύναμη των διαφημίσεων και να αποκτήσει το δικό του τηλεοπτικό βήμα ώστε να περάσει τα μηνύματα που ήθελε μ’ έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Σε σύντομο χρόνο έγινε ο απόλυτος πρωταγωνιστής της τηλεοπτικής ρεκλάμας.
«Πιστεύω ότι χρησιμοποίησα τη διαφήμιση, δεν με χρησιμοποίησε εκείνη. Άσκησα έναν ιδεολογικό και σημειολογικό ανταρτοπόλεμο μέσα από τα διαφημιστικά σποτ των 25 δευτερολέπτων», είχε πει
Κάθε φορά που μια διαφήμιση του Χάρρυ Κλυνν έπαιζε στη μικρή οθόνη, μια μικρή ρωγμή σχηματιζόταν στον καθωσπρεπισμό της εποχής. Άλλαξε την πορεία τους, τις αντιμετώπισε σαν μανιφέστο, τους έδωσε μια άλλη ουσία, επέβαλλε το δικό του, προσωπικό στιλ. Ήταν ένας ethic comedian, μια υποκατηγορία κωμικού που εκείνη την εποχή είχε κάνει την εμφάνισή του στην Αμερική κι εκείνος έφερε πρώτος στην Ελλάδα. «Είμαι από αυτούς που έφεραν και εδραίωσαν το είδος του stand-up comedy στην Ελλάδα. Το ονομάζαμε ‘θέατρο των φτωχών’. Δεν είμαστε ούτε ατακαδόροι ούτε διασκεδαστές», είχε αναφέρει στη συνέντευξή του στο Oneman.
Μία από τις πρώτες διαφημίσεις που έκανε ο Χάρρυ Κλυνν, ήταν αυτή της «Σερενάτας», στην οποία επιστράτευσε και τον Τραμπάκουλα, την πιο αξέχαστη περσόνα του. Ο τρόπος του ήταν μοναδικός. Κάθε διαφήμιση με τον Χάρρυ Κλυνν είχε αναπόφευκτα χώρο μόνο για εκείνον και κυρίως για τους ήρωές του. Και κάπως έτσι, ο αντισυστημικός σατιρικός κωμικός εισέβαλε στα σπίτια των ανθρώπων στο διάλειμμα για διαφημίσεις, χωρίς να μπορεί κανένας να τον εμποδίζει. Οι κανόνες της διαφήμισης ήταν πάντα πιο ανεξάρτητοι. Πούλαγαν, έφερναν λεφτά, άρα κανείς δεν μπορούσε να τις «κόψει» απλά σηκώνοντας ένα τηλέφωνο.
«Αν χρησιμοποιήσω το καλαμπούρι ή την μίμηση, το χρησιμοποιώ σαν γέφυρα για να δώσω μια ανάσα στο άλλο για να μπορέσω να περάσω στο επόμενο θέμα, το οποίο στην ουσία είναι οδυνηρό, όπως οδυνηρές είναι και οι διαφημίσεις που κάνω» είχε πει σε συνέντευξή του.
Ο Χάρρυ Κλυνν έπαιζε όλους τους ρόλους μόνος του. Ήταν σαφώς ένας μεγάλος showman, εισήγαγε την κουλτούρα του cult. Κι όταν δεν έπαιζε σε διαφημίσεις, τις σατίριζε έντονα. Αυτά δεν γίνονται σήμερα, δεν γίνονταν ποτέ χωρίς εκείνον.
Θεωρούσε πως η διαφήμιση ήταν μορφή τέχνης; Ναι. «Αν πριν από 20 χρόνια κάποιος έλεγε ότι ο Φελίνι θα έκανε διαφημίσεις θα τον έλεγαν τρελό. Πιστεύω ότι αν ζούσε ο Μικελάντζελο σήμερα, θα μπορούσε να είχε σχεδιάσει ένα πακέτο τσιγάρα».
Ήταν μια καυστική διαφημιστική καρικατούρα, όπως στη διαφήμιση του παγωτού Texas της ΑΓΝΟ το 1986 που υποδύεται το νονό της νύχτας αλλά και τη μαμά του. Από ‘κει βγήκε η ατάκα «Μιχαλάκη, όχι στα βαθιά παιδί μου». Μία από τις πολλές του.
Οι ατάκες του ήταν εκείνα τα λαϊκά τσιτάτα που είχαν τη δυναμική να γίνονται αυτομάτως σλόγκαν «Φουντούνια σαλάμ, φουντούνια μαλέκομ, φουντούνια φατάχ, φαντούνια ουλάχατα, ουλάχατα». Ο Χάρρυ Κλυνν ήταν παντού, κέρδιζε τον «πόλεμο». Κανείς δεν κατάφερε να τον φιμώσει. Απλά τον ανάγκασε να βρει έναν άλλο τρόπο πιο σημειολογικό, λιγότερο φανερό, ο οποίος μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να μην έγινε αμέσως αντιληπτός από το κοινό, αλλά σίγουρα το εκπαίδευσε στη διαφορετικότητα. Ο Χάρρυ Κλυνν είχε εμπιστοσύνη στην κρίση και την αντίληψη των τηλεθεατών. Ίσως περισσότερο απ’ όσο έπρεπε.
