5 ελληνικά νησιά με τα πιο ξεχωριστά πασχαλινά έθιμα
- 3 ΜΑΙ 2024
Το Πάσχα αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας και κατ’ επέκταση τα έθιμα που τη συνοδεύουν, ποικίλουν από περιοχή σε περιοχή. Κάθε τόπος τιμά τα δικά του, ξεχωριστά έθιμα, με αυτά των ελληνικών νησιών να παρουσιάζουν μεγάλο (λαογραφικό) ενδιαφέρον. Για τον λόγο αυτό, το συγκεκριμένο άρθρο είναι αφιερωμένο σε 5 ελληνικά νησιά και στα υπέροχα πασχαλινά έθιμά τους που αξίζει να ζήσεις έστω και μια φορά από κοντά.
Ο λόγος, λοιπόν, για ένα συνονθύλευμα από μοναδικά και ιδιαίτερα πασχαλινά έθιμα, που αποτελούν παρακαταθήκη αγαπημένων νησιών των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων, του Ιονίου και των Σποράδων. Έθιμα που προστατεύονται, τηρούνται και διατηρούνται αλλά περνάνε και από γενιά σε γενιά ατόφια, αυθεντικά, ακλόνητα. Ήρθε η ώρα να τα ανακαλύψεις!
Πάτμος
Η Πάτμος, γνωστή και ως Ιερό Νησί ή Νησί της Αποκάλυψης στο οποίο έγραψε την Αποκάλυψη ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής πρόκειται για ένα απόλυτα θρησκευτικό προορισμό, ο οποίος φυσικά δεν θα μπορούσε να μην διατηρεί τα δικά του θρησκευτικά ήθη κι έθιμα. Η ιερή ατμόσφαιρα περιβάλλει το νησί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Να αναφέρουμε πως τα πασχαλινά έθιμα του νησιού των Δωδεκανήσων, συνδέονται στενά με την Καινή Διαθήκη και η Κυριακή των Βαΐων σηματοδοτεί την έναρξή τους. Εκείνη την Κυριακή, κεντήματα σε σχήμα σταυρού ή ψαριού μοιράζονται στους πιστούς. Τη Μεγάλη Πέμπτη, η Τελετή του Νιπτήρος λαμβάνει χώρα στην Πλατεία του Δημαρχείου. Κατά τη διάρκεια της τελετής, γίνεται η αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου.
Ο Ηγούμενος της Μονής της Πάτμου πλένει τα πόδια 12 μοναχών, που αντιστοιχούν στον αριθμό των μαθητών του Ιησού. Την Μεγάλη Παρασκευή, γίνεται το ράντισμα των νοικοκυρών με το ντόπιο ανθόνερο. Τέλος, την Κυριακή του Πάσχα τελείται η Ακολουθία της Αγάπης σε κατανυκτικό κλίμα, υπό το άκουσμα του Ευαγγελίου, το οποίο απαγγέλλεται σε επτά γλώσσες – ανάμεσά τους και τα αρχαία ομηρικά ελληνικά. Στο τέλος της τελετής, ο Ηγούμενος μοιράζει κόκκινα αυγά ανάμεσα στους πιστούς.
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα κάτοικοι και επισκέπτες γιορτάζουν την Ανάσταση στην πλατεία της Σκάλας. Εκεί, ο Δήμος και οι πολιτιστικοί Σύλλογοι του νησιού προσφέρουν δωρεάν ένα πλουσιοπάροχο μπουφέ εμπλουτισμένο με πασχαλιάτικα εδέσματα.
Κύθνος
Το ήσυχo αυτό νησάκι των Κυκλάδων που απέχει μόλις δυο ώρες από την Αθήνα είναι πολλά υποσχόμενο και «εξοπλισμένο» με πασχαλινά έθιμα. Το Μεγάλο Σάββατο, μετά τη Λειτουργία της Ανάστασης, μοιράζεται στους πιστούς το αποκαλούμενο «συγχώριο». Πρόκειται για ψητό κρέας που προσφέρεται εις άφεση αμαρτιών των νεκρών, των οποίων η ψυχή «καθαρίζει».
Τη Δευτέρα του Πάσχα, το παραδοσιακό έθιμο ονόματι Κούνια της Λαμπρής τελείται στην κεντρική πλατεία του νησιού. Εκεί, τοποθετείται μία παραδοσιακή ξυλόγλυπτη κούνια, στην οποία ανεβαίνουν κάτοικοι της περιοχής ή μέλη παραδοσιακών οργανώσεων, φορώντας τις παραδοσιακές τους στολές. Η χρήση της κούνιας από ζευγάρι, δίνει ταυτόχρονα την υπόσχεση ενώπιον του Θεού ότι θα ενωθεί με τα ιερά δεσμά του γάμου.
Έθιμα στα νησιά μας το Πάσχα: Φολέγανδρος
Στη Φολέγανδρο το Πάσχα γιορτάζεται με ανοιχτά σπίτια, έτοιμα να υποδεχθούν και να φιλέψουν τους επισκέπτες τους. Την Κυριακή του Πάσχα, οι δρόμοι και οι πλατείες προετοιμάζονται κατάλληλα, έτσι ώστε να υποδεχθούν την Εικόνα της Παναγίας. Με εναρκτήρια τοποθεσία τον ναό της Παναγίας, η Εικόνα ταξιδεύει σε διάφορα χωριά του νησιού ώστε να φτάσει στο Καραβοστάση, που είναι και ο τελικός της προορισμός.
Οι ντόπιοι των περιοχών, την υποδέχονται και την προσκυνούν σε μία εντυπωσιακή πομπή που συνοδεύεται από ρακή, πασχαλινά εδέσματα και άφθονο κρασί. Η περιφορά της ολοκληρώνεται την Τρίτη του Πάσχα. Καιρού επιτρέποντος, η εικόνα ταξιδεύει με καΐκια ως τους όρμους που περιβάλλουν το όμορφο νησί των Κυκλάδων.
Πάρος
Η Μεγάλη Παρασκευή στο νησί είναι συνυφασμένη με το χωριό Πρόδρομος και την αχνιστή, φρεσκομαγειρεμένη ρεβυθάδα που σερβίρεται στον εν λόγω τόπο. Στα κοντινά χωριά Μάρπησσα, Μάρμαρα αλλά και στα πιο μακρινά Λεύκες και Άσπρο Χωριό, λαμβάνει χώρα η αναβίωση των Παθών του Κυρίου σε ατμόσφαιρα ευδαιμονίας. Η Ανάσταση του Λαζάρου, η Είσοδος στα Ιεροσόλυμα, η Μετάνοια της Μαγδαληνής, ο Μυστικός Δείπνος, η Ανάβαση στον Γολγοθά και η Σταύρωση είναι μερικές από τις σκηνές που ζωντανεύουν από τη νεολαία του νησιού.
Έθιμα στα νησιά μας το Πάσχα: Σκιάθος
Η πρώτη εικόνα που έχουμε σχετικά με τα πασχαλινά έθιμα του νησιού, δίνεται από τον Έλληνα λογοτέχνη Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη στο βιβλίο του η Παιδική Πασχαλιά. Από αυτά, τα πασχαλιάτικα κάλαντα που απαγγέλουν τα παιδιά τη Μεγάλη Πέμπτη, κρατώντας σταυρούς φτιαγμένους από καλάμια και στολισμένους με λουλούδια είναι το πιο ιδιαίτερο.
Τη Μεγάλη Παρασκευή, η Ακολουθία του Επιταφίου ξεκινάει στη 01.00 και η περιφορά της στις 04:00. Η τελευταία ολοκληρώνεται στις 05:30 το ξημέρωμα με την ένθερμη συμμετοχή του πλήθους, παρά την περασμένη ώρα.
Η ολοκλήρωση της περιφοράς, σηματοδοτεί την αναπαράσταση της Καθόδου στον Άδη και ο πρωτοπρεσβύτερος σπρώχνει την πόρτα φωνάζοντας «Άρατε Πύλας». Τη Δευτέρα του Πάσχα και μετά την πρωινή λειτουργία, ιππικοί αγώνες λαμβάνουν χώρα κατά μήκος της λίμνης του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται κοντά στο ομώνυμο ξωκλήσι.
