Πέρασα 100 λεπτά με την Tilda Swinton και ακόμη δεν έχω πιστέψει ότι αυτό συνέβη

Ήταν μπροστά μου η Tilda Swinton, ξυπόλητη, φορώντας ένα καραβόπανο που θυμίζει πατρόν, με το διάφανο δέρμα της, τα σχεδόν εξωγήινα ζυγωματικά της, τα μπλέ παιχνιδιάρικα μάτια της, σαν χάρτινη κούκλα. Δεν μου έχει συμβεί ποτέ να δω ένα πλάσμα και να κρατήσω την ανάσα μου. Μέχρι που είδα την Tilda Swinton να φορά τα κοστούμια από τις εμβληματικές παραστάσεις του Παζολίνι. Να συνομιλεί με ένα παρελθόν που οι αλγόριθμοι δεν θα κατανοήσουν ποτέ

Είναι τόσες πολλές οι θεατρικές παραστάσεις στην Αθήνα που η κοινοτοπία είναι αναπόφευκτη. Δεν υπήρχε τίποτα προβλέψιμο σε αυτό που σκάρωσε η βραβευμένη με Όσκαρ Tilda Swinton και ο ιστορικός μόδας Olivier Saillard σε αυτή την τελετουργική περφόρμανς, με πρωταγωνιστές τα κοστούμια από τις εμβληματικές ταινίες του Παζολίνι: από τις Χίλιες και μία νύχτες ώς το Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα. Κι αφού πέρασα 105 λεπτά σε απόσταση αναπνοής από την γυναίκα με την υπερδύναμη να αλλάζει μορφές, όπως ο χαμαιλέοντας, βάζοντας απλά ένα κοστούμι κομπάρσου, μπορώ με σιγουριά να καταλάβω γιατί μυθοποιούμε κάποια πλάσματα. Είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε όταν κοινωνήσουμε την αύρα τους. 

Η Tilda Swinton δεν χρειάζεται να αποδείξει το ταλέντο, τη γαματοσύνη ή την ανδρόγυνη εξωπραγματική ομορφιά της.

Απλά υπάρχει. Και δίνει ζωή, κυριολεκτικά έχοντας ως καμβά το ανδρόγυνο σώμα της σε μια συλλογή με περισσότερα από 30 κοστούμια και αντικείμενα που σχεδίαζε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 ο Danilo Donati και ετοίμαζε το ατελιέ Farani για τις ταινίες του Ιταλού σκηνοθέτη.

Tο Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι εξερευνά τα κοστούμια που ζωντάνεψαν τις ταινίες του. Από τα θρυλικά έργα του το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (1964), Oι θρύλοι του Καντέρμπουρι (1972) και Χίλιες και μια νύχτες (1974) μέχρι το Salò ή οι 120 μέρες στα Σόδομα (1975), οι ταινίες του Παζολίνι είναι γνωστές για την προκλητική τους όρεξη. Με το στιλ του Danilo Donati, τα κοστούμια —ενδύματα, παλτό και καπέλα— ζωντάνεψαν τις ταινίες με την πλούσια υφή, τον όγκο, το χρώμα και τις διακοσμήσεις τους. Είναι ένα εφήμερο έργο τέχνης από μόνο του. 

Τελετουργικό ντεφιλέ και μαζί, ένας απόλυτα ιδιοσυγκρασιακός φόρος τιμής στον μεγάλο αντικομφορμιστή κινηματογραφιστή, ποιητή και ακτιβιστή Πιερ Πάολο Παζολίνι που δολοφονήθηκε βάναυσα στα 53 του χρόνια το 1975, είναι η πρωτότυπη παράσταση – ζωντανή εγκατάσταση που εμπνεύστηκαν ο επιμελητής μόδας Olivier Saillard και η Βρετανίδα οσκαρική ηθοποιός Tilda Swinton, σταθεροί καλλιτεχνικοί συνεργάτες εδώ και χρόνια.

Η Tilda Swinton κρατά έναν μη ρόλο. Ο ρόλος της είναι ακριβώς η έλλειψη ρόλου, αναδεικνύοντας ένα ορφανό πλέον κοστούμι, χωρισμένο από το σώμα, από τους ηθοποιούς, από τις ταινίες. Είναι ένα ένα σιωπηλό μανεκέν. Λίγα από αυτά τα κοστούμια έχουν εκτεθεί στο παρελθόν και πολλά από αυτά δεν έχουν δει το φως από τότε που γυρίστηκαν οι ταινίες.

Το Embodying Pasolini είναι μια ωδή στο σχέδιο μόδας, μια πραγματική μορφή τέχνης. Πρόκειται για την εξερεύνηση μιας άλλης αξίας των ρούχων, γιατί αυτά τα κομμάτια είναι φτιαγμένα μόνο για μια ταινία. Ο Saillard έμαθε ότι ο Donati έβαφε τα πάντα μόνος του και εφηύρε μηχανές για να πλέκει βρασμένο μαλλί.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ πώς η Tilda Swinton χάιδεψε τρυφερά τη φορεσιά του Ηρώδη από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Τα κοστούμια και τα αντικείμενα της περφόρμανς είναι από μόνα τους έργα τέχνης: από το βιβλικό, εμπνευσμένο από τα καφτάνια των Βεδουίνων και βαμμένο σμαραγδί –σαν από πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου– κοστούμι του Ηρώδη στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο του 1964 έως το χειροποίητο απ’ άκρη σ’ άκρη και διακοσμημένο με φτερά και όστρακα κοστούμι και στέμμα που φορούσε ως Ιοκάστη η Silvana Mangano στον Οιδίποδα Τύραννο του 1967 και από εκεί στα ρούχα και τα αντικείμενα του εξωτικού Χίλιες και μία νύχτες (1974) και του σαρωτικού Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα (1975).

Το κοινό παρακολουθεί σιωπηρά, δεν ακούγεται ούτε ψιθυρός, την Tilda Swinton να δίνει ζωή σε ό,τι ακουμπά. Εκείνη λέει τα απαραίτητα και χαμογελά. Χωρίς να ανοίξει ποτέ διάλογο με το κοινό. Μόνο με τα ρούχα μιλά. Και σταματά το χρόνο. Δεν καταλαβαίνεις ότι πέρασε η ώρα. Και, ναι, ήθελες να περάσεις κι άλλα 100 λεπτά μαζί της.

Πρόκειται για την πέμπτη συνεργασία της Tilda Swinton και του αναγνωρισμένου ιστορικού μόδας Olivier Saillard. Η πρώτη τους σύμπραξη έγινε το 2012 στο Μουσείο της Μόδας του Παρισιού, Palais Galliera, με την ηθοποιό να «ενεργοποιεί» ενδύματα από τη συλλογή ιστορικών κοστουμιών του μουσείου: από βικτωριανές τουαλέτες και ναπολεόντειες στρατιωτικές στολές μέχρι κομμάτια από τους οίκους Chanel, Schiaparelli και Balenciaga. 

Φεύγοντας από τη Στέγη κατανόησα για πρώτη φορά τι σημαίνει η λέξη τεχνούργημα.

Info: Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι: Olivier Saillard & Tilda Swinton

11 – 16.12.2023 | Performance | Στο -1 της Στέγης
Δευτέρα & Παρασκευή στις 20:00 /Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο στις 18:00 & 21:00