Prima Facie: Είδα τη Λένα Παπαληγούρα να βιάζεται, να καταγγέλλει και να βρίσκει το σύστημα απέναντί της. Και υποκλίθηκα
- 26 ΦΕΒ 2025
Στη Λένα Παπαληγούρα πάνε πολύ οι μονόλογοι. Αν έχεις δει το έπος της Κατερίνας, το υποψιαζόσουν ήδη, αλλά μόλις βρεθείς στο Θέατρο Πορεία για να δεις τον συγκλονιστικό μονόλογο της Suzie Miller, Prima Facie, επιβεβαιώνεσαι περίτρανα. Η Λένα Παπαληγούρα γίνεται επί σκηνής η μάχιμη δικηγόρος Tessa Ensler, μία γυναίκα εθισμένη στη νίκη, μία γυναίκα που «τρέχει» με την αδρεναλίνη μίας δικηγόρου του ποινικού, που έχει μάθει να πιστεύει βαθιά στη δικαιοσύνη ώσπου χρειάζεται με τον δύσκολο τρόπο να ανακαλύψει ότι αυτό το σύστημα στο οποίο πίστεψε φτιάχτηκε για να επανατραυματίζει τα θύματα. Διόλου τυχαία το Prima Facie (ο τίτλος του είναι νομικός όρος και σημαίνει «εκ πρώτης όψεως») ξεκίνησε ως μία παράσταση που έπαιζε Δευτέρα και Τρίτη και πλέον παίζεται από το Σάββατο μέχρι και την Τρίτη κάθε εβδομάδας. Είναι ένα έργο που μόλις το δεις θα το προτείνεις σίγουρα και σε κάποιον/α ακόμα. Κι αυτό είναι μάλλον ο ορισμός της επιτυχίας.
Το έργο Prima Facie το έγραψε η Αυστραλή συγγραφέας και για 15 χρόνια νομικός Suzie Miller. Στην παράσταση που σκηνοθετεί ο Γιώργος Οικονόμου στο Θέατρο Πορεία παρακολουθούμε τη Λένα Παπαληγούρα να μεταμορφώνεται σε Tessa Ensler και να μας παίρνει από το χέρι για να μας διηγηθεί την ιστορία της που ξεκινά με την αδρεναλίνη της εξέτασης ενός μάρτυρα σε μία δίκη όπου εκείνη υποστηρίζει κάποιον κατηγορείται, ως τη δική της «ανάκριση» ως θύμα βιασμού από το δικαστήριο.
Στην παράσταση Prima Facie βλέπεις στην πράξη πώς το θέατρο και η τέχνη μπορούν να συμβάλλουν σε αλλαγές που η κοινωνία έχεις ανάγκη. Γραμμένο το 2019 το έργο άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης αντιμετωπίζει τη σεξουαλική κακοποίηση στη Βρετανία τουλάχιστον. Αφού είδε την παράσταση ένας ανώτερος δικαστής συμπεριέλαβε ατάκες του έργου στις οδηγίες που δίνουν οι δικαστές στους ενόρκους για το πώς να δικάσουν υποθέσεις βιασμού, που με έναν τρόπο συνοψίζονται στο ότι επειδή κάποιος δεν θυμάται κάτι στην παραμικρή του λεπτομέρεια δεν σημαίνει ότι λέει ψέματα. Μία ακόμα δικαστής αφού είδε την παράσταση άλλαξε το πρωτόκολλο στη Βόρειο Ιρλανδία ώστε οι δικαστές πλέον να βλέπουν μαγνητοσκοπημένη την παράσταση Prima Facie στο πλαίσιο της εκπαίδευσής τους. Ξέρεις γιατί; Γιατί όταν βλέπεις ότι κάτι είναι φανερά λάθος, δεν μπορείς να το ξεδείς. Κι η τέχνη έχει τη δύναμη να σού δείχνει τα κακώς κείμενα.
Ελίνα Γιουνανλή
Η Λένα Παπαληγούρα αναλαμβάνει τον ερμηνευτικό άθλο να μάς δείξει την πορεία μίας γυναίκας από τη στιγμή που προσπαθεί να χωρέσει σε ένα περιβάλλον που καλλιεργεί τον ανταγωνισμό ήδη από την περίοδο των σπουδών της, που φτάνει να νιώθει ότι ανήκει σε αυτόν κι ότι κρατά το μέλλον της στα χέρια της, μέχρι τη βίαιη αποστέρηση του ελέγχου της ζωής και του σώματός της και τις συνέπειες αυτής της πράξης στην ύπαρξή της. Αυτό το μέλλον που ένιωθε ότι έχει κατακτήσει της το στερεί ένας άνθρωπος χωρίς τη συναίνεσή της.
Τι έχει η Tessa απέναντι σε αυτό που της συνέβη; Τη θέληση να εμπιστευτεί τη δικαιοσύνη. Τη θέληση να ακολουθήσει τις διαδικασίες, τη θέληση παρά την αυτοαμφισβήτηση για όσα της έχουν συμβεί να καταγγείλει αυτό που της συνέβη με έναν άντρα με τον οποίο είχε βγει ραντεβού, είχε κάνει προηγουμένως συναινετικό σεξ, αλλά καθώς ήταν μεθυσμένη τη βίασε, παρά τις εκκλήσεις της να μην το κάνει.
Η Tessa Ensler ξέρει τη διαδικασία και την ακολουθεί. Ακούει τα «πού να μπλέξεις;», ακούει και τα «είσαι σίγουρη;», ακούει να τη σφυροκοπούν με ερωτήσεις, να την κρίνουν, να μιλούν γι’ αυτήν, να της ζητούν να αποδείξει ότι δεν ήθελε να της συμβεί ο βιασμός της. Η Tessa Ensler ακούει μάλλον όλα όσα ακούνε τα θύματα σεξουαλικών εγκλημάτων που αποφασίζουν να μιλήσουν κι έρχονται αντιμέτωπα με ένα σύστημα που έχει φτιαχτεί εδώ και αιώνες από άντρες για άντρες.
Η ζωή της Tessa χωρίζεται σε πριν και μετά. Γίνεται από άλογο κούρσας κυνηγημένο άλογο, από ανακριτής ανακρινόμενη, από συνήγορος υπεράσπισης θύμα. Η Λένα Παπαληγούρα δίνει μία συγκλονιστική ερμηνεία στη σκηνή και ο Γιώργος Οικονόμου σκηνοθετεί μία παράσταση όπου κυριαρχεί η λιτότητα και η αμεσότητα γιατί το μήνυμα είναι τόσο δυνατό που δεν χρειάζεται οτιδήποτε παραπάνω από τις συναισθηματικές εναλλαγές και το ταλέντο της ηθοποιού για να περάσει στο κοινό. Ο Λουκάς Παλετσάκης δημιουργεί καίρια video projections, η Αλεξάνδρα Κατερινοπούλου υπογραμμίζει την ιστορία με τη μουσική της, ενώ τα σκηνικά και τα κουστούμια του Πάρι Μέξη συνέβαλαν στην απλότητα που θέλει ένα τόσο δυνατό έργο για να αναδειχθεί. Οι φωτισμοί του Γιάννη Δρακουλαράκου έπαιξαν κι εκείνοι σημαντικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα.
Η Λένα Παπαληγούρα βρίσκεται μόνη στη σκηνή, αγωνίζεται και εκτίθεται όπως ακριβώς και η ηρωίδα της κι είναι αυτή η μοναξιά κι οι εμπειρίες και τα συναισθήματα του γυναικείου βιώματος που τελικά κάνει την ιστορία που μάς λέει δικιά μας, ιστορία κάθε γυναίκες.
«Κοίταξε δεξιά σου, κοίταξε στα αριστερά σου. 1 στις 3» λέει σε κάποιο σημείο η Tessa της Λένας Παπαληγούρα και αναφέρεται στις στατιστικές για τα θύματα σεξουαλικής βίας στην Ευρώπη. 1 στις 3. Από αυτές πόσες τελικά καταγγέλλουν αυτό που τους συνέβη; Η παράσταση Prima Facie για μένα ήταν μία υπενθύμιση ευγνωμοσύνης για τις γυναίκες που μιλούν και αγωνίζονται τελικά όχι μόνο για τον εαυτό τους και τη δική τους δικαίωση, αλλά και για τις υπόλοιπες 1 στις 3 που δεν μίλησαν.
Τάσος Βρεττός
Η παράσταση Prima Facie μού θύμισε ότι ακόμα και σήμερα, στην εποχή που το «είμαστε μαζί σας» μπορεί να ειπώνεται με κάποια «άγνοια κινδύνου» και με κάποιον ανάλαφρο αυθορμητισμό, ίσως κανείς μας δεν μπορεί να κατανοήσει τη δύναμη που θέλει το να πλοηγηθείς στην απόλυτη μοναξιά του ταξιδιού για τη δικαίωση. Στην απόλυτη μοναξιά που φέρεις όταν αντί για θύμα αντιμετωπίζεσαι ως θύτης.
Η παράσταση Prima Facie πρώτα απ’ όλα είναι μία μεγάλη υπόκλιση στη δύναμη των γυναικών. Αυτή που επιστρατεύουν καθημερινά για να «κολυμπάνε κόντρα στο ρεύμα» του πατριαρχικού συστήματος που τις θέλει έξυπνες, δυνατές και ικανές αρκεί να μην το ενοχλήσουν και να μην του δημιουργήσουν προβλήματα. Αυτή που επιστρατεύουν και για να σταθούν στη σκηνή και να συνεπάρουν το κοινό τόσο λέγοντας μία ιστορία που αυτή τελικά γίνεται μία αλήθεια που ξεπερνά την όποια σύμβαση της ψευδαίσθησης που χαρακτηρίζει στο θέατρο.
Κοίτα δεξιά σου. Κοίτα αριστερά σου. Ο κόσμος είναι γεμάτος με Tessa, που θα ήθελαν να είμαστε δίπλα τους. Ο κόσμος είναι γεμάτος Suzie Miller, έτοιμες να μοιραστούν τις ιστορίες μας στη σύγχρονη εποχή. Γυναίκες που γράφουν για γυναίκες και επιτρέπουν, επιτέλους, τη δική μας ματιά να γίνει φανερή, το δικό μας βίωμα να αποκαλυφθεί. Ο κόσμος είναι γεμάτος με υπερταλαντούχες Λένες που αξίζουν το χειροκρότημά μας.
Αν ψάχνεις την επόμενη παράσταση που θα σε μαγέψει και θα σε αιχμαλωτίσει από την πρώτη ως την τελευταία ανάσα, τότε ξέρεις πού να πας.
Info:“Prima Facie”, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00, Σάββατο και Κυριακή στις 21:15 στο Θέατρο Πορεία.
Διάρκεια: 90 λεπτά χωρίς διάλειμμα.
Τη Δευτέρα 3/3, την Τρίτη 4/3 και την Τρίτη 1/4, η παράσταση θα παιχτεί με αγγλικούς υπέρτιτλους.
Εισιτήρια εδώ.
