Σπατάλη τροφίμων: Το μέγεθος του προβλήματος και 7 tips για να τη μειώσεις
- 4 ΣΕΠ 2022
Το ποσοστό των τροφίμων που καταλήγουν στα σκουπίδια σε παγκόσμιο επίπεδο, κυμαίνεται μεταξύ του 33-50% του παγκόσμιου αποθέματος τροφών που παράγονται και δεν καταναλώνονται ποτέ. Οι ΗΠΑ έχουν την πρωτιά στη λίστα με τις χώρες που σπαταλάνε τα περισσότερα τρόφιμα, τα τελευταία χρόνια. Το 30-40% της παγκόσμιας σπατάλης, τους ανήκει. Αυτό το ποσοστό, αντιπροσωπεύει το 1,3% του συνολικού ΑΕΠ.
Μιλώντας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά στην σπατάλη τροφίμων. Ακολουθούν η Μάλτα, η Ουγγαρία και το Λουξεμβούργο. Σύμφωνα και με έρευνα του Οργανισμού Περιβάλλοντος του ΟΗΕ, η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με την υψηλότερη κατά κεφαλήν ετήσια σπατάλη τροφίμων, συγκεκριμένα με 142 κιλά, όταν ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 74 κιλά.
Στο μεταξύ, εκατομμύρια άνθρωποι κοιμούνται με άδειο στομάχι κάθε βράδυ. 1 στους 9 ανθρώπους στον πλανήτη λιμοκτονούν ή υποσιτίζονται. Τα τρόφιμα που δεν καταναλώθηκαν και άρα κατέληξαν στα σκουπίδια και τις χωματερές, θα μπορούσαν να σιτίσουν οικογένειες και ανθρώπους που το έχουν πραγματικά ανάγκη.
Σπατάλη τροφίμων: Το μέγεθος της οικολογικής καταστροφής
Πέρα από το ηθικό της υπόθεσης, φυσικά, η σπατάλη τροφίμων είναι εξαιρετικά καταστροφική και επιβλαβής για το περιβάλλον. Σκέψου μόνο ότι χρειάζεται ένα τεράστιο κομμάτι γης (το οποίο σε πολλές περιπτώσεις έχει αποψιλωθεί) για να καλλιεργηθεί κάθε χρόνο η τροφή που τελικά δεν καταναλώθηκε ποτέ. Αυτό με τη σειρά του, μεταφράζεται σε άσκοπη εργασία και επεξεργασία τροφής, άσκοπες μεταφορές, αχρείαστη παραγωγή ενέργειας και κατανάλωση νερού. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τρόφιμα που καταλήγουν στα σκουπίδια, αντιπροσωπεύουν το 25% της συνολικής κατανάλωσης γλυκού νερού παγκοσμίως.
Συμπερασματικά, χάνονται άδικα όλοι οι πόροι που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή της τροφής που δεν καταναλώθηκε. Επίσης, όταν τα απόβλητά της καταλήγουν στους χώρους υγειονομικής ταφής (εκεί όπου καταλήγει η συντριπτική τους πλειονότητα), αποσυντίθεται χωρίς την ύπαρξη οξυγόνου. Αυτό δημιουργεί μεθάνιο, το οποίο είναι 23 φορές πιο θανατηφόρο από το διοξείδιο του άνθρακα.
Τα 2 βασικά είδη σπατάλης τροφίμων
Υπάρχουν 2 βασικά είδη σπατάλης τροφίμων. Η απώλεια τροφής και η σπατάλη τροφής. Η απώλεια τροφής, που είναι και η μεγαλύτερη κατηγορία, περιλαμβάνει κάθε βρώσιμο τρόφιμο που δεν καταναλώθηκε σε οποιοδήποτε στάδιο. Εκτός από τα τρόφιμα που δεν αξιοποιήθηκαν σε σπίτια και καταστήματα, αυτό το στάδιο περιλαμβάνει καλλιέργειες που έμειναν στο χωράφι, τρόφιμα που χάλασαν κατά τη μεταφορά τους και κάθε άλλο τρόφιμο που τελικά δεν παρέλαβε ένα κατάστημα. Ορισμένη ποσότητα τροφής, λοιπόν, χάνεται σχεδόν σε κάθε στάδιο της παραγωγής της.
Η σπατάλη τροφίμων περιγράφει ένα παρακλάδι της απώλειας τροφής. Η Υπηρεσία Οικονομικής Έρευνας (ERS) του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA), την ορίζει ως «τρόφιμα που απορρίπτονται από τους λιανοπωλητές και απορρίμματα φαγητών από τα πιάτα των καταναλωτών». Τα υπολείμματα φαγητού περιλαμβάνουν τα μισοφαγωμένα γεύματα, τα υπολείμματα φαγητού από την προετοιμασία ενός γεύματος καθώς και τα υγρά (π.χ. γάλα, χυμοί, τηγανισμένο λάδι) που απορρίπτονται στον νεροχύτη.
Οι αιτίες της σπατάλης τροφίμων
Οι λόγοι που οδηγούν στην σπατάλη τροφίμων, ποικίλουν. Οι κακές καιρικές συνθήκες, τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας τους, η απόσυρση παρτίδας προβληματικών προϊόντων, η ασύδοτη παραγωγή και οι αστάθεια των αγορών βρίσκονται ανάμεσα στους γενικότερους λόγους. Όπως είναι λογικό, τους περισσότερους από αυτούς, δεν μπορούμε να τους ελέγξουμε αλλά ούτε και να τους αποτρέψουμε. Ωστόσο, μερίδιο ευθύνης υπάρχει και σε εμάς, που δρούμε ως μεμονωμένα άτομα και καταναλωτές. Η υπάρχουσα, καταναλωτική κουλτούρα, η έλλειψη ευαισθητοποίησης και η ανεπαρκής πληροφόρηση, εντείνουν με τη σειρά τους την έκταση του προβλήματος.
Τα παρακάτω tips, λοιπόν, θα σε βοηθήσουν (όσο είναι εφικτό) να μην είσαι μέρος του γενικότερου προβλήματος.
Ψώνισε μόνο όσα χρειάζεσαι
Δεν είναι καθόλου περίεργο να σε πιάσει καταναλωτική μανία, καθώς κόβεις βόλτες στους χώρους του σούπερ μάρκετ. Το πλήθος προϊόντων σε παρακινεί να αγοράσεις όλο και περισσότερα, καθώς το καλάθι σου γεμίζει με αχρείαστα πράγματα, καθώς ψάχνεις αυτά που όντως έχεις ανάγκη στους διαδρόμους. Καλό είναι, λοιπόν, να έχεις μια λίστα αγορών μαζί σου, σε συνδυασμό με την απαραίτητη δόση αυτοσυγκράτησης. Καλύτερα μετρημένα ψώνια που δεν θα πάνε χαμένα, παρά περισσότερα που θα καταλήξουν στα σκουπίδια (και τα χρήματά σου θα έχουν πάει χαμένα).
Υπολόγισε τις ποσότητες που μαγειρεύεις
Κάπου εδώ, καλό είναι να μπει ένα τέλος στη μαγειρική «με το μάτι». Καλύτερα οι μερίδες που μαγειρεύεις να είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα του στομαχιού σου, παρά να μαγειρεύεις περίσσεια ποσότητα που κατά πάσα πιθανότητα θα μείνει για λίγες μέρες στο ψυγείο, μέσα σε τάπερ, πριν καταλήξει στα σκουπίδια. Σκέτη σπατάλη τροφίμων. Θα σου πάρει λίγο χρόνο, αλλά με τον καιρό μπορείς να βρεις τις σωστές ποσότητες για εσένα.
Κατάψυξη τροφίμων που δεν θα καταναλωθούν άμεσα
Και τώρα περνάμε στο Plan B: Στην περίπτωση, λοιπόν, που αγόρασες παραπάνω τρόφιμα ή μαγείρεψες επιπλέον ποσότητα φαγητού από αυτή που μπορείς να καταναλώσεις (ως μονάδα ή ως μέλος μιας οικογένειας) στο άμεσο μέλλον, απλά τα βάζεις στην κατάψυξη. Με αυτόν τον τρόπο, έχεις το κεφάλι σου ήσυχο πως αυτές οι τροφές δεν χρειάζεται να καταναλωθούν άμεσα ή απλά να καταλήξουν στον κάδο απορριμμάτων.
Στην κατάψυξη μπορείς να τοποθετήσεις εκτός από πρώτες ύλες (πχ. αλλαντικά, κρέας, πουλερικά, τυριά) μερικώς έτοιμα (πχ. μπισκότα, ζυμαρικά φούρνου, ντολμαδάκια, μπιφτέκια, κεφτεδάκια) και πλήρως μαγειρεμένα φαγητά (πχ. ζεστές σάλτσες, σούπες, Μαγειρευτά κρέατα και πουλερικά.
Δεν πειράζει να φας ό,τι περίσσεψε και την επόμενη μέρα
Αρκετοί γύρω μας (μεταξύ των οποίων και φίλοι σου ή και εσύ ακόμα) δεν τρώνε το φαγητό της προηγούμενης μέρας. Καλό είναι, λοιπόν, να (τους) μεταφέρουμε τα λόγια του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) που αναφέρει ότι το σωστά τυλιγμένο και μαγειρεμένο φαγητό διατηρείται στο ψυγείο έως και 4 μέρες -στις περισσότερες περιπτώσεις.
Η έκφραση «θα μου το πακετάρετε για σπίτι;», δεν είναι ντροπή
Πόσες φορές έχεις παραγγείλει μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού με τους φίλους σου, από εκείνη που χωράει πραγματικά το στομάχι σας; Εκτός, βέβαια, από το γεγονός πως παραγγείλατε φαγητό για 15 άτομα, ενώ ήσασταν μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού, υπάρχει και η περίπτωση απλά να φούσκωσες γρήγορα και η μισή μερίδα έμεινε στο πιάτο σου. Πακετάκι για το σπίτι είναι η λύση και καμία ντροπή δεν υπάρχει σε αυτό. Εξάλλου μην ξεχνάς ότι πλήρωσες. Δεν πήγες να φας τσάμπα.
Δημιουργικό μαγείρεμα με όσα περίσσεψαν
Με ένα γρήγορο search στο διαδίκτυο μπορείς να βρεις νοστιμότατες συνταγές με leftovers από οτιδήποτε έχει περισσέψει στον πάγκο της κουζίνας ή στο ψυγείο σου. Με φαντασία και δημιουργικότητα, μπορείς να συνθέσεις τα πιο νόστιμα πιάτα, από τα πιο απλά υλικά.
Κάνε κομποστοποίηση- ο ορισμός του zero waste
Πρόκειται για μια πρακτική όχι και τόσο διαδεδομένη στην Ελλάδα. Είτε γιατί υποτιμάται, είτε γιατί θεωρείται δύσκολα υλοποιήσιμη. Ωστόσο, καλό είναι να γνωρίζεις πως δεν χρειάζεσαι ειδικό κάδο κομποστοποίησης, ούτε και ειδικό μέρος. Το παρακάτω βιντεάκι θα σε πείσει να δημιουργήσεις το δικό σου φυσικό λίπασμα -το λεγόμενο κομπόστ- από υπολείμματα τροφίμων, από αύριο κιόλας!
Εκτός από αποφάγια, στον κάδο μπορείς να προσθέσεις φυτικά υπολείμματα και οργανικά απόβλητα. Μέσω της κομποστοποίησης, όλα τα παραπάνω μετατρέπονται σταδιακά σε μια πλούσια, σκούρα ουσία με μεγάλη θρεπτική αξία για τα φυτά σου.
Στα θετικά να προσθέσω πως η κομποστοποίηση, ως μέθοδος ανακύκλωσης, συμβάλει εκτός από την ποιότητα και τη θρέψη του εδάφους, στη προστασία των διαθέσιμων υδάτων και στη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Έχει υπολογιστεί, επίσης, ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν. Επομένως, την επόμενη φορά που θα πετάξεις αποφάγια ή οτιδήποτε οργανικό, ξανασκέψου το.
Αντίο σπατάλη τροφίμων!
