Svetlana Alexievich: Ποια είναι η γυναίκα που κέρδισε το νόμπελ λογοτεχνίας

Πρόκειται για την 14η γυναίκα που καταφέρνει να κρατήσει στα χέρια της αυτή την τιμητική διάκριση. Η προηγούμενη νικήτρια ήταν η Alice Munro το 2013 ενώ η πρώτη γυναίκα που το κέρδισε ήταν η Selma Ottilia Lovisa Lagerlof το 1909.

Η Alexievich είναι η συγγραφέας συνταρακτικών βιβλίων για την πυρηνική καταστροφή του Τσερνόμπιλ, τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, απαγορευμένων στη χώρα της που δεν της συγχωρεί τη σύνθεση του πορτρέτου του ανίκανου για την ελευθερία “homo sovieticus”.

Το έργο της, βασίζεται στη σύνθεση υπομονετικά συγκεντρωμένων μαρτυριών και έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και εκδοθεί σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η ζωή της

Η Svetlana Alexievich γεννήθηκε στην δυτική Ουκρανία το 1948. Αποφοίτησε τη σχολή Δημοσιογραφίας του Πανεπιστήμιου του Μινσκ και τη δεκαετία του ’70 εργάστηκε στην εφημερίδα Selskaia Gazeta.

Τότε ξεκίνησε να μαγνητοφωνεί μαρτυρίες γυναικών που είχαν πολεμήσει κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με βάση αυτές θα γράψει το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο “Ο Πόλεμος δεν έχει Πρόσωπο Γυναίκας”.

“Ολα όσα ξέραμε για τον πόλεμο τα είχαν διηγηθεί άνδρες…Γιατί οι γυναίκες που έχουν τόσο καλά κρατήσει τη θέση τους σε αυτόν τον ανδρικό κόσμο δεν έχουν πει ποτέ τη δική τους ιστορία, δεν έχουν εκφράσει τα λόγια και τα συναισθήματά τους;΄” αναρωτιόταν τότε.

Το βιβλίο επικρίθηκε διότι “διέλυε την ηρωική εικόνα της σοβιετικής γυναίκας”, δεν εκδόθηκε παρά το 1985 κατά την εποχή της Περεστρόικα και την έκανε αμέσως γνωστή στη Σοβιετική Ενωση και στο εξωτερικό.

 Από το αρχείο της S. Alexievitch – εμφανίζεται στη μέση

Έκτοτε, η Svetlana Alexievich χρησιμοποίησε τον ίδιο τρόπο για τη συγγραφή των μυθιστορημάτων της που ανήκουν στην τεκμηριωτική πεζογραφία, συλλέγοντας επί χρόνια μαρτυρίες ανθρώπων που είχαν ζήσει συγκλονιστικές εμπειρίες, είτε επρόκειτο για σοβιετικούς στρατιώτες που επέστρεφαν από το Αφγανιστάν (Μολυβένιοι Στρατιώτες ) ή ανθρώπους που είχαν κάνει απόπειρες αυτοκτονίας (Γοητευμένοι από τον Θάνατο).

“Ζούμε μαζί θύτες και θύματα. Τους θύτες δύσκολα τους βρίσκουμε. Τα θύματα, είναι η κοινωνία μας, είναι πάρα πολλά”, λέει η Svetlana Alexievich στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Επί τo έργoν

Μετά την πυρηνική καταστροφή του Τσερνόμπιλ το 1986, εργάζεται για περισσότερα από δέκα χρόνια για το “Τσερνόμπιλ: Ενα Χρονικό του Μέλλοντος”, ένα συγκλονιστικό βιβλίο που βασίζεται στις μαρτυρίες των χιλιάδων ανθρώπων που εργάστηκαν μετά την τραγωδία για τη διευθέτηση του χώρου και το σφράγισμα του πυρηνικού σταθμού.

Το βιβλίο αυτό είναι απαγορευμένο στη Λευκορωσία, μία από τις περισσότερο πληγείσες χώρες, όπου το θέμα αποτελεί ταμπού.

Τα βιβλία της είναι απόντα από τα ράφια των βιβλιοπωλείων της Λευκορωσίας, διότι “δεν αρέσουν” στον Alexander Lukashenko.

“Ζούμε σε δικτατορία, αντιφρονούντες είναι στις φυλακές, η κοινωνία φοβάται και ταυτόχρονα είναι μία χυδαία καταναλωτική κοινωνία, οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική. Είναι μια κακή εποχή”, έλεγε η Svetlana Alexievich το 2013 στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

 Παραλαμβάνοντας το βραβείο Ryzard Κapuziscinski νωρίτερα φέτος

Το τελευταίο της βιβλίο μεταφρασμένο στα γαλλικά, “Το Τέλος του Κόκκινου Ανθρώπου ή Εποχή του Τέλους των Ψευδαισθήσεων”, τιμήθηκε με το βραβείο δοκιμίου Medicis 2013. Η συγγραφέας συνθέτει σε αυτό, 20 χρόνια μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, ένα αμείλικτο πορτρέτο του “homo sovieticus”.

“Τον γνωρίζω αυτόν τον Κόκκινο Ανθρωπο, είμαι εγώ, οι άνθρωποι που με περιστοιχίζουν, οι γονείς μου”, δήλωνε στο περιοδικό Ogoniok το 2013. “Ο κόκκινος άνθρωπος δεν έχει εξαφανιστεί. Ο αποχαιρετισμός θα είναι πολύ μακροχρόνιος”, έλεγε σε συνέντευξή της πέρυσι στο Μινσκ.

“Σήμερα, η Ουκρανία είναι παράδειγμα για όλους. Η επιθυμία για την πλήρη ρήξη με το παρελθόν αξίζει σεβασμού”, έλεγε φοβούμενη τις συνέπειες της πολυαίμακτης σύρραξης στην Ουκρανία. “Πιστεύω ότι η (σοβιετική) Αυτοκρατορία δεν έχει εξαφανιστεί. Και προσωπικά, έχω την αίσθηση ότι δεν θα εξαφανιστεί εάν δεν χυθεί αίμα”.

Βιβλία της στα Ελληνικά

Οι μολυβένιοι στρατιώτες >> 6.56€

Ένα αποκαλυπτικό χρονικό του δεκαετούς πολέμου της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν, μέσα από τις φωνές των αφανών μαρτύρων του. Μιλούν: Στρατιώτες και αξιωματικοί που πολέμησαν εκεί και επέστρεψαν, ανάπηροι οι περισσότεροι, σε μια πατρίδα που τους υποσχέθηκε υποδοχή ηρώων και τους επιφύλαξε κατόπιν αντιμετώπιση αποσυνάγωγων και αποδιοπομπαίων. Μητέρες που έστειλαν τους γιους τους σ’ αυτόν τον πόλεμο και παρέλαβαν ένα σφραγισμένο μεταλλικό φέρετρο, δίχως ποτέ να είναι σίγουρες αν περιείχε το πτώμα του παιδιού τους ή σακιά γεμάτα άμμο. Χήρες στρατιωτών που διερωτώνται, αν τελικά οι άντρες τους ήταν ήρωες ή εγκληματίες. Γυναίκες που στάλθηκαν στο Αφγανιστάν ως πολιτικοί υπάλληλοι του στρατού της ΕΣΣΔ και αντιμετωπίστηκαν σχεδόν ως πόρνες.

Τσέρνομπιλ >> 12.06€

Την 26η Απριλίου 1986, μία σειρά εκρήξεων κατέστρεψε τον αντιδραστήρα του τέταρτου ενεργειακού μπλοκ στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ. Το ατύχημα αυτό χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του εικοστού αιώνα. Μιλούν άντρες, γυναίκες, παιδιά, χωρικοί, στρατιώτες, μαθητές, πυροσβέστες, επιστήμονες, μελλοθάνατοι και συγγενείς μελλοθάνατων, μητέρες που γέννησαν παραμορφωμένα παιδιά, μαθητές που δε συναντιούνται πια στο σχολείο μα σε μονάδες λευχαιμικών ασθενών, αγρότες που ξεριζώθηκαν από την απαγορευμένη ζώνη, γονιοί που έθαψαν τα παιδιά τους, γυναίκες που είδαν τους άντρες τους να λιώνουν ζωντανοί πριν πεθάνουν, γέροντες που αναθυμούνται τις παλιές προφητείες, κορίτσια που κρύβουν την καταγωγή τους γιατί, αν την αποκαλύψουν, δε θα βρουν σύντροφο για τη ζωή τους. “Μαγνητοφωνώντας τους, είχα την αίσθηση πως ηχογραφώ το μέλλον”, γράφει η συγγραφέας Αλεξίεβιτς στη μοναδική δική της μαρτυρία.

*Το κείμενο γράφτηκε με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ και το nobelprize.org

Φωτογραφίες: Αlexievich.info