Τα 5 ωραιότερα βιβλία επιστημονικής φαντασίας που μίλησαν για το ΑΙ πριν γνωρίσουμε το ChatGPT
- 23 ΝΟΕ 2024
Πολύ συχνά θα πω «δεν ξέρω». Βρίσκω ότι το να έχεις περιθώριο να εμπλουτίσεις τις γνώσεις σου είναι εξαιρετικά απελευθερωτικό πράγμα που οδηγεί στο να με φοβίζει (και παράλληλα να θαυμάζω) οποιοδήποτε εργαλείο μπορεί να σου δώσει απαντήσεις σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Δεν ήξερα, λοιπόν, ότι μία κουβέντα μου με το ChatGPT έχει τρομακτικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Όταν το έμαθα αποφάσισα να μην το χρησιμοποιώ, εκτός κι αν ήταν μία απόλυτη ανάγκη. Πριν το μάθω του είχα κάνει κάποιες ερωτήσεις σχετικές με την επιστημονική φαντασία. Ήθελα να πω στο ChatGPT ότι μου θυμίζει τον Χαλ της Οδύσσειας του Διαστήματος του Arthur Clarke. Παραδέχτηκε ότι υπήρχαν ομοιότητες. Ήθελα να το ρωτήσω αν οι νόμοι της ρομποτικής που έγραψε κάποτε ο Isaac Asimov, έπαιξαν ρόλο στη λειτουργία τους. Αν και τους έβρισκε πρωτοποριακούς, δεν έπαιξαν.
Ναι, είμαι fan της επιστημονικής φαντασίας, θα το κατάλαβες ως τώρα. Και το ChatGPT μού είπε ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι που εξασφάλισαν την ηθική διάσταση των θεμάτων που μπορεί να προκύψουν από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης κατά την ανάπτυξή του. Το ευχαρίστησα παρότι δεν όφειλα, μου είχε επισημάνει αρκετές φορές ότι δεν είναι κάτι περισσότερο από ένα γλωσσικό μοντέλο. Αλλά για μένα που μεγάλωσα διαβάζοντας βιβλία επιστημονικής φαντασίας, από σειρές μυθιστορημάτων όπως η Οδύσσεια του Διαστήματος, μέχρι διηγήματα σε πολύτομες ανθολογίες επιστημονικής φαντασίας, ένιωθα όντως σαν να ήμουν ηρωίδα στο μυαλό των αγαπημένων μου συγγραφέων. Η επιστημονική φαντασία είναι για μένα συναρπαστική, ανεξάντλητα φιλοσοφική και πολύ τρυφερά ανθρώπινη. Και τώρα είναι σαν να τη ζούμε κάθε μέρα.
Ποιοι μίλησαν για την AI πριν αυτή γίνει η καθημερινότητά μας; Μα οι συγγραφείς της επιστημονικής φαντασίας, του είδους που πάντα γοήτευε τους ανθρώπους από τότε που η Mary Shelley έγραψε τον Frankestein της. Στις σημερινές μου προτάσεις, λοιπόν, θα βρεις 5 βιβλία επιστημονικής φαντασίας που μοιάζει να προέβλεψαν πόσο άβολα θα νιώθω μιλώντας στο ChatGPT.
5 βιβλία επιστημονικής φαντασίας που μίλησαν για την ΑΙ “before it was cool”. Ετοιμάσου για διάβασμα.
Εγώ, το ρομπότ
- Ένα ρομπότ δεν μπορεί να βλάψει ένα ανθρώπινο ον ή, μέσω της αδράνειάς του, να επιτρέψει σε ένα ανθρώπινο ον να πάθει κακό.
- Ένα ρομπότ πρέπει να υπακούει στις εντολές που του δίνουν οι άνθρωποι, εκτός και αν αυτές οι εντολές έρχονται σε σύγκρουση με τον Πρώτο Νόμο.
- Ένα ρομπότ πρέπει να προστατεύει την ύπαρξή του, εφόσον αυτή η προστασία δεν έρχεται σε σύγκρουση με τον Πρώτο ή το Δεύτερο Νόμο.
Οι παραπάνω είναι οι 3 νόμοι της ρομποτικής, όπως τους έγραψε ο Isaac Asimov για τους οποίους σου μίλησα παραπάνω. Και το βιβλίο Εγώ, το ρομπότ, είναι το αριστούργημα που άλλαξε τον χώρο της επιστημονικής φαντασίας.
Στον κόσμο του Εγώ, το ρομπότ, τα ρομπότ έχουν εξελιχθεί ραγδαία και απειλούν να αντικαταστήσουν την ανθρωπότητα- πόσο τελειοποιημένα είναι, όπως, και κατά πόσο θα ήταν κάτι τέτοιο εφικτό; Τα ρομπότ του Asimov διαβάζουν σκέψεις, αστειεύονται, γίνονται πολιτικοί και κυβερνούν μυστικά τον κόσμο. Παράλληλα όμως άλλα ρομπότ συγκρούονται με τον ίδιο τους τον εγκέφαλο και χάνουν τα λογικά τους, φέρνοντας καταστροφικά αποτελέσματα σε όποιον άνθρωπο προσπαθεί να τα συνεφέρει.
Πρόκειται για την κλασσική συλλογή διηγημάτων του Isaac Asimov, που άνοιξε τον δρόμο σε μία ολόκληρη νέα γενιά έργων επιστημονικής φαντασίας. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Anubis.
Ονειρεύονται τα ανδροειδή το ηλεκτρικό πρόβατο;
Από τις εκδόσεις Χίμαιρα κυκλοφορεί το βιβλίο του Philip K. Dick, Ονειρεύονται τα ανδροειδή το ηλεκτρικό πρόβατο;, ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1968 και πού ενέπνευσε την ταινία Blade Runner, που άφησε το δικό της στίγμα στην ιστορία του κινηματογράφου, αλλά και την πιο πρόσφατη ταινία Blade Runner 2049.
Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται σε ένα μετα-αποκαλυπτικό San Franscisco, όπου η ζωή έχει υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά από έναν πυρηνικό παγκόσμιο πόλεμο, με αποτέλεσμα τα περισσότερα είδη ζώων να βρίσκονται υπό εξαφάνιση και όσα έχουν επιβιώσει να αποτελούν είδος πολυτελείας. Πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν στην αγορά ηλεκτρικών ζώων για συντροφιά. Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου Ρικ Νέκαρντ, ένας κυνηγός επικηρυγμένων ανδροειδών αναλαμβάνει την αποστολή να σκοτώσει 6 εξελιγμένα ανθρωποειδή μοντέλα Nexus-6, έναντι τεράστιας αμοιβής. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και η ζωή του Ρικ μετατρέπεται σε έναν εφιάλτη, όπου εγείρονται ζητήματα ταυτότητας και τα υπαρξιακά ερωτήματα μοιάζουν αμείλικτα.
Η Κλάρα και ο ήλιος
Στο πρώτο μυθιστόρημά του μετά τη βράβευσή του με το Νομπέλ (2017), ο Καζούο Ισιγκούρο αφηγείται την ιστορία της Κλάρας, μιας Τεχνητής Φίλης με εκπληκτική παρατηρητικότητα και ιδιαίτερη ευαισθησία, η οποία από τη θέση της στο κατάστημα, όπου πωλείται, παρακολουθεί με προσοχή τη συμπεριφορά όσων έρχονται για να ρίξουν μια ματιά, αλλά και όσων περνούν απ’ έξω, στον δρόμο. Και ελπίζει πως σύντομα κάποιος θα τη διαλέξει.
Ένα βαθιά συγκινητικό βιβλίο που μας προσφέρει μια μοναδική άποψη του διαρκώς μεταβαλλόμενου κόσμου μας μέσα από τα μάτια μιας αξέχαστης αφηγήτριας. Η αριστοτεχνικά συγκρατημένη πρόζα του Ισιγκούρο ενισχύει τη συναισθηματική δύναμη και τη σπάνια τρυφερότητα του κειμένου, που διερευνά το πλέον θεμελιώδες ερώτημα: Τι σημαίνει στ’ αλήθεια ν’ αγαπάς;
Λίγα χρόνια πριν αρχίσουμε να πληκτρολογούμε με μανία ερωτήσεις στο ChatGPT, ο Καζούο Ισιγκούρο στοχάζεται πάνω στα ηθικά διλήμματα της AI.
Μηχανές σαν κι εμένα
Μπορεί μία μηχανή να κατανοήσει την ανθρώπινη καρδιά; Ή μήπως οι άνθρωποι είναι εκείνοι που τους λείπει η κατανόηση και η ενσυναίσθηση; Στην αυγή της εποχής που η ΑΙ μετατράπηκε σε καθημερινότητα (2019) κι ενώ ήδη τα chatbots είχαν κάνει την εμφάνισή τους, ο Ian McEwan έγραψε το μυθιστόηρμα Μηχανές σαν κι εμένα, που διαδραματίζεται σε έναν κόσμο παρόμοιο με τον δικό μας, στο οποίο 2 εραστές θα περάσουν μία δοκιμασία που υπερβαίνει τα όρια της κατανόησης και της αντοχής τους.
Η Βρετανία έχει ηττηθεί στον Πόλεµο των Φόκλαντ, η Μάργκαρετ Θάτσερ δίνει µάχη µε τον Τόνυ Μπεν για την εξουσία και ο Άλαν Τιούρινγκ επιφέρει επαναστατική τοµή στον τοµέα της τεχνητής νοηµοσύνης.
Το Μηχανές σαν κι εµένα εκτυλίσσεται σε ένα εναλλακτικό Λονδίνο της δεκαετίας του 1980. Ο Τσάρλι, ένας 33χρονος ανθρωπολόγος που δοκιµάζει την τύχη του στο χρηµατιστήριο αποφεύγοντας συνειδητά την εργασία πλήρους απασχόλησης, είναι ερωτευµένος µε τη Μιράντα, µια έξυπνη φοιτήτρια που κρύβει ένα τροµερό µυστικό. Όταν ο Τσάρλι κληρονοµεί ένα σεβαστό ποσό, αγοράζει τον Αδάµ, ένα από τα πρώτα ανδροειδή που αναπαράγουν πιστά το σώµα και τις νοητικές λειτουργίες του ανθρώπου, και µε τη βοήθεια της Μιράντας σχεδιάζει την προσωπικότητά του. Το σχεδόν τέλειο ανδροειδές που προκύπτει είναι ωραίο, δυνατό, και ευφυές. Σύντοµα θα σχηµατιστεί ένα ερωτικό τρίγωνο ανάµεσα στον Τσάρλι, στη Μιράντα και στον Αδάµ, φέρνοντάς τους αντιµέτωπους µε ένα βαθύ ηθικό δίληµµα.
Νευρομάντης
Ο William Gibson είναι μάλλον ο γνησιότερος εκφραστής του cyberpunk, του υποείδους της επιστημονικής φαντασίας που συνδυάζει την κοινωνική παρακμή με την ραγδαία εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης. High tech αλλά low life δηλαδή. Ένα δείγμα αυτού του είδους της επιστημονικής φαντασίας είναι ο Νευρομάντης που θα βρεις στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.
Σ’ ένα μέλλον, που ήδη βρίσκεται επικίνδυνα κοντά, οι άνθρωποι ζουν αναπόσπαστα δεμένοι με τον εικονικό κόσμο του Ηλεκτροσύμπαντος. Η ζωή επιμηκύνεται, το σώμα των ανθρώπων μεταλλάσσεται γενετικά και γεμίζει microchip.
Ο νεαρός ήρωας, πρώην ταλαντούχος κλέφτης πληροφοριών, στερείται τη δυνατότητα πρόσβασης στον Κυβερνοχώρο ύστερα από μια άτυχη επιχείρηση. Είναι παγιδευμένος σ’ ένα λαβύρινθο, όπου κυριαρχούν τα τεχνοναρκωτικά και το λαθρεμπόριο πληροφοριών και γενετικού υλικού. Είναι πάντα έτοιμος να διαπράξει οποιοδήποτε έγκλημα του εξασφάλιζε μια μικρή έστω ελπίδα επιβίωσης.
Όσο ο κλοιός σφίγγει γύρω του, αυτός προσπαθεί να ανασυνθέσει τον εαυτό του αναζητώντας το μάγο της νευροχειρουργικής που θα τον γιατρέψει.
