Τα “μυστικά” των Χριστουγεννιάτικων εθίμων από όλες τις γωνιές της Ελλάδας

Υπάρχουν βέβαια και οι πιο τυχεροί που αυτή τη στιγμή απολαμβάνουν τις γιορτές σε κάποιο από τα πανέμορφα χωριά της Ελλάδας, εκεί όπου η παράδοση παραμένει ζωντανή και τέτοιες μέρες γιορτάζονται με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο.

Τα χριστουγεννιάτικα έθιμα, βλέπετε, που λατρεύτηκαν από γενιές και γενιές μέχρι σήμερα καταφέρνουν να χαρίσουν μοναδικές στιγμές σε όσους έχουν την τύχη να τα βλέπουν και να τα ζουν από κοντά.

Καλή και η πρωτεύουσα -δε λέμε- αλλά τέτοιες μέρες είναι για χωριό, τζάκι και έθιμα που μόνο στην επαρχία αναβιώνουν σα να μην πέρασε μια μέρα.

Εμείς, ξεχωρίσαμε μερικά αυτά και σας τα παρουσιάζουμε. Πώς καθιερώθηκαν και πόσα δεν γνωρίζεις ακόμα και για τα πιο διάσημα εξ’ αυτών;

Ώρα να μπεις για τα καλά στο Xmas mood που απαιτεί η ημέρα!

Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο πήρε τη θέση του… Χριστόξυλου

Χριστούγεννα χωρίς χριστουγεννιάτικο δέντρο γίνονται; Δε γίνονται. Κι όμως, το πρώτο στολισμένο δέντρο υπήρξε στα ανάκτορα του Όθωνα το 1833. Το έθιμο έφτασε στη χώρα μας από τους Βαυαρούς και εξελίχθηκε στο σήμα – κατατεθέν των γιορτινών ημερών. Στην Ελλάδα, πριν την εμφάνισή του, ιδιαίτερα δημοφιλές ήταν το χριστόξυλο -ή δωδεκαμερίτης- που η λαϊκή παράδοση τίμησε δεόντως και μέχρι σήμερα θα βρει κανείς στα χωριά της βόρειας Ελλάδας.

Πρόκειται για ένα γερό, χοντρό ξύλο από αγκαθωτό δέντρο (συνήθως από αχλαδιά ή αγριοκερασιά) το οποίο οι παλιοί θεωρούσαν προστασία από το κακό, καθώς τα αγκάθια του λέγεται πως απομάκρυναν τους καλικάντζαρους και τα άλλα δαιμόνια από το σπίτι.

Οι καλικάντζαροι και τα χριστιανικά έθιμα που τους ”εξαφάνισαν”

Ήδη από το σχολείο μαθαίναμε για τους άτακτους καλικάντζαρους που ζούσαν στα έγκατα της γης προσπαθώντας να κόψουν το δέντρο που την ”κρατούσε”, γκρεμίζοντας τη. Παραμονή των Χριστουγέννων, λέγεται πως ανεβαίνουν στη γη για να ταλαιπωρήσουν τους ανθρώπους προκαλώντας ζημιές στο σπιτικό τους και κλέβοντας τα καλούδια που οι νοικοκυρές ετοιμάζουν για το εορταστικό τραπέζι. Όλα αυτά μέχρι τα Θεοφάνεια.

Τα πλάσματα αυτά περιγράφονται ως ιδιαιτέρως άσχημα, μαύρα, τριχωτά, ψηλά, με πόδια όμοια με αυτά του τράγου και κατακόκκινα μάτια.

Δυστυχώς, η χριστιανική παράδοση έχει θέσει εκτός πολλές αρχαίες γιορτές, με τους καλικάντζαρους να μένουν πίσω στον χρόνο ως ο απόλυτος χριστουγεννιάτικος θρύλος, για πολλούς άνευ ουσίας.

Άλλοι γελούν μαζί τους, άλλοι τους φοβούνται, κανείς όμως δεν τους είδε ποτέ.

Το αναμμένο πουρνάρι

Το έθιμο αυτό αφορά στη νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός. Σύμφωνα με τη θρησκεία μας, όταν οι βοσκοί πήγαν να τον προσκυνήσουν μέσα στη νύχτα, άναψαν τα κλαδιά ενός ξερού πουρναριού για να βλέπουν. Ο καθένας πήρε από ένα κλαδί δίνοντας ζωή στο σκοτεινό βουνό που διέσχιζαν με φως και το χαρακτηριστικό τρίξιμο του ξύλου που καίγεται.

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, οι κάτοικοι των χωριών της Άρτας συνηθίζουν μέχρι σήμερα να πηγαίνουν στα σπίτια φίλων και συγγενών τους κρατώντας στα χέρια τους αναμμένα κλαδιά από πουρνάρια. Το ίδιο ισχύει και για τα παντρεμένα παιδιά που γυρνούν στο πατρικό τους για τις γιορτές.

Τα σπάργανα του Χριστού

Ένα από τα πλέον γνωστά  χριστουγεννιάτικα έθιμα της Ηπείρου. Από τα παλιά τα χρόνια, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν το τοπικό τους γλύκισμα, τις τηγανίτες στην πλάκα –όπως είναι γνωστές- μελωμένες με ζαχαρόνερο, κανέλλα και καρύδια.  Τρώγονται την παραμονή των Χριστουγέννων και αναπαριστούν τα σπάργανα του μικρού Χριστού στη φάτνη.

Το ”τάισμα” της βρύσης

Ένα έθιμο που έχει την τιμητική του στα χωριά της κεντρικής Ελλάδας. Σύμφωνα με αυτό, οι πιστοί εξασφαλίζουν την καλή τύχη τη χρονιά που έρχεται αλείφοντας τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων τις βρύσες του χωριού με βούτυρο και μέλι, κάνοντας την εξής ευχή:

”Όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους”.

Αυτά, όμως, δεν είναι τα μόνα καλούδια που προσφέρονται στη βρύση. Οι νεαρές κοπέλες πηγαίνουν στις βρύσες όσπρια, τυρί, ή ψημένο σιτάρι ή κλαδί ελιάς, προκειμένου να έχουν καλή σοδειά, με την κοπέλα που θα έφτανε πρώτη να θεωρείται και η πιο τυχερή τη χρονιά ολόκληρη.

Η ”Μπάμπω”

Το φαγητό που λαχταρούν περισσότερο από όλα στον Έβρο!

Ως ‘Μπάμπω” είναι γνωστό το πρώτο φαγητό που τρώει η οικογένεια μετά το τέλος της νηστείας των 40 ημερών.

Το φαγητό αυτό ετοιμάζεται όλη νύχτα σε σιγανή φωτιά για να μυρίσει όλο το σπίτι και να φαγωθεί αμέσως μόλις η οικογένεια γυρίσει από την εκκλησία.

Τα αρραβωνιάσματα και το πάντρεμα της φωτιάς

Στη Ρούμελη, τα ”αρραβώνιασμα της φωτιάς” λαμβάνουν χώρα τα ξημερώματα των Χριστουγέννων.

Η κυρά του σπιτιού βάζει ένα μεγάλο ξύλο στο τζάκι και όσο αυτό καίγεται ό,τι ζητήσεις ή όποια ευχή κάνεις για τα παιδιά σου πραγματοποιείται.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς, με το ”πάντρεμα της φωτιάς”, κατά το οποίο στο τζάκι μπαίνουν δύο μεγάλα ξύλα ίδιου μεγέθους. 

Η παράδοση θέλει όποια ευχή ή κατάρα ακουστεί την ημέρα εκείνη να πιάνει τόπο…