Τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα και τι πρέπει να γνωρίζεις για την αντιμετώπισή της

Τι είναι η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα και ποιους αφορά

Τα ακριβή αίτια της νόσου συνεχίζουν και παραμένουν άγνωστα, ωστόσο η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα θεωρείται μια πολυπαραγοντική νόσος, όπου γενετικοί, ορμονολογικοί και περιβαλλοντολογικοί παράγοντες αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα τη διαταραχή της λειτουργίας του ανοσοποιητικού μας συστήματος που επιτίθεται σε κύτταρά μας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση «φλεγμονής», η οποία προκαλεί βλάβη συχνότερα στον αρθρικό υμένα, αλλά και σε διάφορα όργανα και ιστούς του σώματός μας.

Είναι μία από τις πιο συχνές ρευματικές παθήσεις και αφορά περίπου στο 1% του γενικού πληθυσμού, με διαφορετική συχνότητα εμφάνισης από χώρα σε χώρα και παγκόσμια κατανομή. Η νόσος προσβάλλει και τα δύο φύλα, πολύ συχνότερα τις γυναίκες, κυρίως μεταξύ της 3ης και 5ης  δεκαετίας, αν και μπορεί να νοσήσουν όλες οι ηλικίες.

Κλινικές εκδηλώσεις της νόσου. Πώς εκδηλώνεται;

Η νόσος δεν εμφανίζεται με τον ίδιο τρόπο και την ίδια ένταση σε όλους τους ανθρώπους. Σε κάποιους εμφανίζεται με περιόδους έξαρσης και ύφεσης και σε άλλους είναι συνεχώς ενεργή και επιδεινούμενη.

Κυρίαρχο σύμπτωμα είναι η αρθρίτιδα (πόνος, ζέστη, ερυθρότητα, διόγκωση και δυσκαμψία των αρθρώσεων) που συνήθως παρουσιάζεται συμμετρικά και αφορά κυρίως τις μικρές αρθρώσεις των χεριών, χωρίς να είναι σπάνια η προσβολή και μεγαλύτερων αρθρώσεων στα πόδια και τα χέρια. Μπορούν να πάσχουν όλες οι αρθρώσεις του σώματος εκτός από τις αρθρώσεις των τελικών φαλάγγων των δακτύλων και της θωρακικής και οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης που δεν προσβάλλονται σχεδόν ποτέ.

Στα γενικά συμπτώματα της νόσου είναι η ανορεξία, η κακουχία, η απώλεια βάρους, η δεκατική πυρετική κίνηση και η αναιμία.

Σχεδόν το 40% των ασθενών παρουσιάζει κάποια εξωαρθρική εκδήλωση, με συχνότερη τα ρευματοειδή οζίδια. Πρόκειται για οζίδια που εμφανίζονται συνήθως κάτω από το δέρμα, κοντά στις αρθρώσεις ή σε σημεία πίεσης. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να παρουσιαστούν σε εσωτερικά όργανα, όπως οι πνεύμονες. Μερικές φορές μπορεί με τη μορφή περικαρδίτιδας και πλευρίτιδας να προσβληθούν η καρδιά και οι πνεύμονες. Αρκετοί εμφανίζουν σύνδρομο ξηρότητας βλεννογόνων (ξηροφθαλμία, ξηροστομία), το οποίο ονομάζεται σύνδρομο Sjogren.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της νόσου είναι κλινική και χρειάζεται επίσκεψη στον ειδικό γιατρό, ο οποίος είναι ο Ρευματολόγος. Με ενδελεχή λήψη του ιστορικού και κλινική εξέταση θα αναγνωριστεί η ύπαρξη των ανωτέρω συμπτωμάτων και θα τεθεί η υποψία του νοσήματος που σε συνδυασμό με τον εργαστηριακό έλεγχο (αιματολογικό, ακτινολογικό), θα θέσουν τη διάγνωση.

Δεν υπάρχει μόνο μια εξέταση που να θέτει τη διάγνωση της νόσου. Σημαντική είναι η ανίχνευση αυξημένων δεικτών φλεγμονής στο αίμα (Ταχύτητα Καθιζήσεως Ερυθρών, CRP) και επικουρικά κάποιων αντισωμάτων, όπως ο Ρευματοειδής Παράγοντας (RF) και τα αντικιτρουλινικά αντισώματα (anti–CCP). Η απουσία των τελευταίων δεν αποκλείει την ύπαρξη της νόσου.

Τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχτεί και αναδειχτεί η μεγάλη χρησιμότητα της έγκαιρης διάγνωσης και της στοχευμένης θεραπευτικής παρέμβασης στην καλύτερη διαχείριση και στη μακροχρόνια πορεία του νοσήματος. Στον αντίποδα, μια καθυστερημένη διάγνωση και παρέμβαση μπορεί να έχει ως συνέπεια την καταστροφή των αρθρώσεων που οδηγούν σε μη ανατρέψιμες δομικές αλλαγές και σε αναπηρία.

Θεραπεία

Επειδή το αίτιο του νοσήματος είναι ακόμη άγνωστο, δεν υπάρχει μέχρι σήμερα θεραπεία. Η αντιμετώπιση της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας περιλαμβάνει συνδυασμό φαρμακευτικών και μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων. Ο κοινός τους στόχος είναι η μείωση του πόνου, η διατήρηση και αύξηση της λειτουργικότητας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενή. Σε όλους τους ασθενείς γίνεται ενδελεχής ενημέρωση, συστήνεται ισορροπημένη διατροφή, άσκηση και κατά περίσταση χρήση ναρθήκων και φυσικοθεραπείες. Στη φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνονται παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη (συχνότερα κορτικοειδή), και τροποποιητικά της νόσου φάρμακα (συμβατικά και βιολογικά).

Με την αυγή της νέας χιλιετίας και την καλύτερη γνώση των μηχανισμών της φλεγμονής και της διαδικασίας καταστροφής των αρθρώσεων από τη νόσο οδηγηθήκαμε σε επαναστατικές στοχευμένες θεραπείες (βιολογικές) που μπορούν να την θέσουν σε χρόνια ύφεση και σε αναστολή των αρθρικών καταστροφών.

Πρόσφατα, προστέθηκε και μια καινούργια κατηγορία στοχευμένης θεραπείας, έναντι των JAK κινασών. Η ιδιαιτερότητα αυτής της κατηγορίας είναι ότι πρόκειται για αγωγή με χάπια, που οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη ευκολία και αυτονομία των ασθενών.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι με την πρώιμη και έγκαιρη διάγνωση σε συνδυασμό με τις νέες καινοτόμες στοχευμένες θεραπείες μάς δίνεται η δυνατότητα να προσφέρουμε στους περισσότερους ασθενείς μια σχεδόν φυσιολογική ζωή, απαλλαγμένη από πόνους και με διατηρημένη λειτουργικότητα. Τα επόμενα χρόνια φαίνεται ότι θα έχουμε και καινούργια όπλα, ώστε να πετύχουμε ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. Απώτερος στόχος είναι να βρεθεί το αίτιο του νοσήματος και να οδηγηθούμε σε μια θεραπεία πλήρους ίασης.

Χρήστος Μαυρομμάτης, Ρευματολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Μετεκπαιδευθείς στα “Μεταβολικά Νοσήματα των Οστών”