Τι συμβαίνει με τα ψηφιακά μας δεδομένα όταν πεθαίνουμε;
- 12 ΔΕΚ 2023
Ο θάνατος είναι μια άβολη αλήθεια, που κανείς δεν θέλει να αντιμετωπίσει. Κι αν μια διαθήκη μπορεί να διασφαλίσει τη διευθέτηση πιο πρακτικών ζητημάτων, τι συμβαίνει με το ψηφιακό μας αποτύπωμα και τα ψηφιακά μας δεδομένα; Τι γίνονται τα μηνύματά μας στο WhatsApp, τα προφίλ μας στο Instagram και σε άλλα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και τα δεδομένα και την αλληλογραφία μας μέσω email;
Οι καιροί έχουν αλλάξει και η σημερινή κοινωνία ζει σε δύο επίπεδα: Στο φυσικό και στο ψηφιακό. Αν και είναι συνηθισμένο να αφήνουμε ένα γραπτό έγγραφο με τις τελευταίες μας επιθυμίες σε περίπτωση θανάτου, η σημασία της διαχείρισης των ψηφιακών μας δεδομένων σπάνια λαμβάνεται υπόψη. Τα κοινωνικά δίκτυα, οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων, τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Όλα παραμένουν ενεργά και στο cloud. Σε σχετικό δημοσίευμα της El Pais, ο Borja Adsuara, δικηγόρος που ειδικεύεται στο ψηφιακό δίκαιο, αναφέρεται στη ρύθμιση αυτού του περιεχομένου ως «ψηφιακή κληρονομιά». Το σύνολο δηλαδή των ψηφιακών αγαθών και υπηρεσιών που μένουν πίσω όταν κάποιος πεθαίνει.
Ποιος έχει τον έλεγχο των ψηφιακών μας δεδομένων;
Αυτό είναι ένα περίπλοκο ζήτημα, δεδομένου ότι οι εταιρείες που προσφέρουν διαδικτυακές υπηρεσίες – όπως η Google, η Apple και το Facebook, μεταξύ άλλων – έχουν πολύ αυστηρές πολιτικές απορρήτου που ρυθμίζουν την πρόσβαση στους λογαριασμούς των αποθανόντων χρηστών. Μια από τις πιο διαβόητες περιπτώσεις σχετικά με το θέμα, έλαβε χώρα στη Γερμανία, όταν μια έφηβη σκοτώθηκε από τρένο το 2012 και οι γονείς της ζήτησαν τους κωδικούς πρόσβασης για τον λογαριασμό της στο Facebook για να προσδιορίσουν πιθανές αιτίες. Χρόνια αργότερα, με δικαστική απόφαση, η εταιρεία του Mark Zuckerberg αναγκάστηκε να παραδώσει τον κωδικό πρόσβασης. «Σε αυτή την περίπτωση, ο δικαστής ήταν αυτός που έκρινε ότι το να γνωρίζει κανείς τι είχε συμβεί ήταν πιο πολύτιμο από το απόρρητο του ατόμου», λέει ο Adsuara.
Ορισμένες εταιρείες επιτρέπουν στα στενά μέλη της οικογένειας να ζητήσουν το κλείσιμο του λογαριασμού, αλλά η πλήρης πρόσβαση στα ψηφιακά δεδομένα του θανόντος, σπάνια παρέχεται χωρίς τη ρητή συγκατάθεση του αρχικού κατόχου του λογαριασμού. Δηλαδή, ο κάτοχος του λογαριασμού πρέπει είτε να ονομάσει έναν κληρονόμο του λογαριασμού όσο είναι ακόμη εν ζωή, είτε να καθορίσει ότι επιθυμεί να παραμείνει ο λογαριασμός του ενεργός. Σε αυτήν την περίπτωση, πρέπει να ονομάσει μία από τις επαφές του ως τον τελικό διαχειριστή του. Αυτοί οι διαχειριστές, είναι υπεύθυνοι για τη διατήρηση των λογαριασμών, απαντώντας ή εποπτεύοντας μηνύματα και ανεβάζοντας περιστασιακά περιεχόμενο. Αλλά εάν δεν έχει γίνει η επαρκής προετοιμασία, ένας λαβύρινθος κανονισμών, μπορεί να φέρει αυτούς τους διαχειριστές σε μια συχνά δύσκολη συναισθηματική κατάσταση.
Ηθικά και νομικά προβλήματα
Ο νόμος δεν έχει προσαρμοστεί πλήρως στην ψηφιακή πραγματικότητα. Η πρόσβαση σε έναν λογαριασμό χωρίς ρητή άδεια είναι παράνομη σε πολλά μέρη, ανεξάρτητα από το εάν υπάρχουν καλές προθέσεις. Αυτό όχι μόνο θέτει τα άτομα που μένουν πίσω σε δύσκολη κατάσταση, αλλά εγείρει επίσης ηθικά ερωτήματα σχετικά με το απόρρητο και την ιδιοκτησία των μεταθανάτιων ψηφιακών πληροφοριών. Μια άλλη σχετική υπόθεση, έλαβε χώρα μετά τον τραγικό πυροβολισμό του 2015 στο San Bernardino: Το FBI ζήτησε από την Apple να ξεκλειδώσει το iPhone του δράστη, με την εταιρεία να αρνείται κατηγορηματικά, υποστηρίζοντας ότι η ιδιωτικότητα των πελατών της ήταν πιο σημαντική από το περιεχόμενο της συσκευής.
Η Google, η μεγάλη αποθήκη προσωπικών πληροφοριών στο διαδίκτυο, έχει επίσης αναπτύξει πολιτικές σχετικά με τη μεταθανάτια ψηφιακή κληρονομιά. Όσοι θέλουν να αφήσουν τα πάντα οργανωμένα, μπορούν να ορίσουν έναν ανενεργό διαχειριστή λογαριασμού. Ένα άτομο, το οποίο θα είναι ουσιαστικά υπεύθυνο για τον καθορισμό του τι θα συμβεί με τις πληροφορίες κάποιου σε περίπτωση θανάτου. Εάν αυτή η θέση δεν έχει καλυφθεί, η Google επιτρέπει στους συγγενείς να διαγράψουν ή να διαχειριστούν τον λογαριασμό συμπληρώνοντας μια φόρμα. Φυσικά η όλη διαδικασία είναι πιο περίπλοκη, δεδομένων των ανησυχιών περί απορρήτου, καθώς το περιεχόμενο ενός λογαριασμού, μπορεί να επηρεάσει την εικόνα του ατόμου που πέθανε.
Προετοιμασία
Για να αποφευχθούν αυτά τα ζητήματα, απαιτείται ένα λεπτομερές σχέδιο. Το πρώτο βήμα σύμφωνα με τον ειδικό, είναι μια απογραφή όλων των λογαριασμών και των κωδικών πρόσβασής σου. Αυτός ο κατάλογος θα πρέπει να είναι προσβάσιμος σε κάποιον που εμπιστεύεσαι σε περίπτωση θανάτου. Άλλες υπηρεσίες cloud, όπως το Dropbox, προβλέπουν επίσης δικαιώματα σε περίπτωση θανάτου, επιτρέποντας στους αγαπημένους σου να ζητήσουν πρόσβαση στον λογαριασμό σου. Είναι επίσης συνετό να συντάξεις μια «ψηφιακή διαθήκη» με ρητές οδηγίες σχετικά με τον τρόπο χειρισμού των πληροφοριών σου στο διαδίκτυο.
Η ψηφιακή μας ζωή είναι μια επέκταση της φυσικής μας ύπαρξης, γεμάτη αναμνήσεις, προσωπικά δεδομένα και κοινωνικές συνδέσεις. Θα υπάρξουν πράγματα που θέλουμε να αφήσουμε για τους επόμενους και άλλα που θα προτιμούσαμε να πεθάνουν μαζί μας. Ένα ψηφιακό ημερολόγιο, συνομιλίες με φίλους ή γνωστούς. Η αξία αυτού του είδους περιεχομένου είναι προσωπική και μπορεί να βλάψει τη μεταθανάτια δημόσια εικόνα.
Πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε λοιπόν ότι κανείς δεν θα έχει πρόσβαση στα ψηφιακά μας δεδομένα;
Υπάρχουν μόνο δύο τρόποι για να διασφαλίσεις ότι αυτές οι πληροφορίες θα παραμείνουν απρόσιτες: Να τις διαγράψεις ή να προχωρήσεις σε κρυπτογράφηση δεδομένων, έτσι ώστε κανείς, ακόμη και ο πάροχος υπηρεσιών, να μην μπορεί να έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο. Η κρυπτογράφηση δεδομένων χρησιμοποιείται παντού, και είναι η «κλειδαριά» που κρατάει την ψηφιακή μας ζωή ασφαλή. Υπάρχουν επίσης λογισμικά όπως το Nordlocker ή το Dropbox’s Vault τα οποία εγγυώνται ότι μόνο όσοι διαθέτουν τους κωδικούς πρόσβασης θα έχουν πρόσβαση στα αποθηκευμένα δεδομένα.