Το Ladylike.gr πάει θέατρο: Από τον “Οθέλλο” στην “Πάπισσα Ιωάννα”

“Οθέλλος” του Τζουζέπε Βέρντι

Το Φεστιβάλ Αθηνών φθάνει στο τέλος του με μιαν ακόμη σπουδαία  δημιουργία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.Παρουσία πολυάριθμου κοινού έγινε η πρεμιέρα του Οtello, στο Ηρώδειο. Το λυρικό αυτό δράμα που βασίζεται σε ποιητικό κείμενο του συγγραφέα και συνθέτη Αρρίγκο Μπόιτο, βρίθει ακραίων συναισθημάτων  με κίνητρο τον φθόνο.

Κύπρος, 15ος αιώνας ο προσηλυτισμένος στον χριστιανισμό “ευγενής Μαυριτανός” Οθέλλος, κυβερνήτης του νησιού, επιστρέφει νικηφόρος. Η όμορφη Βενετσιάνα γυναίκα του Δυσδαιμόνα κι’ οι κάτοικοι γιορτάζουν την νίκη του στόλου που κατατρόπωσε τον τούρκικο.

Ο Ιάγος, σημαιοφόρος του Οθέλλο που τον κατατρώει  η ζήλια για “την ιδανική κι’ εξειδικευμένη ένωση” του ζευγαριού, όταν δεν προάγεται, βάζει σ’ εφαρμογή το εκδικητικό του σχέδιο. Κατηγορεί στον Οθέλλο την αθώα  κι’ ερωτευμένη Δυσδαιμόνα, πως τον απατά με τον Κάσσιο. Εκείνος τυφλός από ζήλια την σκοτώνει, κι’ όταν αποκαλύπτεται η δολοπλοκία κι’ η συνωμοσία του Ιάγου, αυτοκτονεί.

Ο επιβλητικός χώρος του Ηρωδείου προσδιορίζει σκηνικά ένα τμήμα του κάστρου όπου δεσπόζει ρεαλιστικά ο φτερωτός λέων της Δημοκρατίας της Βενετίας. Από κει και πέρα φουτουριστικά σκηνικά σε ρήξη με την παράδοση, σε χρώματα μαύρου – άσπρου καταστρέφουν κάθε αρχιτεκτονική και πνευματική λογική, “εικονογραφώντας έτσι την ηθική πτώση των ηρώων”. Μετέωρες σκάλες σαν πληκτρολόγιο πιάνου, κτίσματα πλαγιαστά που θυμίζουν τα Kubuswouing του Piet blom, καθρέφτες με σκιές και αντανακλάσεις, όλα απεικονίζουν “την μεταφυσική αποδιοργάνωση της ύπαρξης”. Την πολύπλοκη αυτή χορογράφηση απέδωσαν έξοχα οι καλλιτέχνες μέσα από τους μουσικούς τόνους του Βέρντι, κάτω από την έμπειρη διεύθυνση του Μύρωνα Μιχαηλίδη.

Μια μουσική που αποδίδει με τρομακτική δύναμη τις εσωτερικές θύελλες και καταιγίδες, τα θυμώδη ξεσπάσματα αλλά και την λυρικότητα της αγνότητας και του έρωτα.

Ο Ζόραν Ταυτόροβιτς ως Οθέλος ανταποκρίθηκε επάξια με θεατρικότητα στις συναισθηματικές μεταπτώσεις του ατόμου, “που δεν είναι αυτό που είναι”. Η δύναμη,  γενναιότητα κι’ η πολιτιστική του διαφορετικότητα που τον καθιστά “διπλά καταραμένο”, αποδόθηκαν με πλούτο φωνητικών αποχρώσεων.

Η κομψότατη λυρική υψίφωνος Αλεξία Βουλγαρίδου στον ρόλο της καλόπιστης Δυσδαιμόνας, επιβλήθηκε με την τρυφερή και ισχυρή φωνή της.

Ως Ιάγος ο βαρύτονος Γκεόργκε Γκαγκνίντζε, απέδωσε αποτελεσματικά τον σκοτεινό και αχρείο του ρόλο. Την αξιόλογη σκηνοθεσία του Γιάννη Κοκκού ολοκλήρωσαν με ανάλογες φωνητικές κι’ ερμηνευτικές ικανότητες, οι Αντιγόνη Παπούλκα – Αιμιλία, Χαράλαμπος Αλεξανδρόπουλος – Ροδερίκος, Τάσος Αποστόλου – Λουδοβίκος, Δημήτρης Φλεμοτόμος – Κάσιος, η τεχνικά άρτια Ορχήστρα και η χορωδία της Ε.Λ.Σ.

Τα κοστούμια στις ίδιες χρωματικές αποχρώσεις με τα σκηνικά καλύπτουν αισθητικά μ’ ένα στυλ ανάμικτο, χρόνο παρελθόντα. Υποβλητικοί φωτισμοί φωτίζουν την “βαθιά ψυχολογική ανάγνωση του έργου” που ενεργοποιεί σκηνοθετικά μ’ επιτυχία ο Γιάννης Κόκκος. Η αγριότης της θύελλας και της καταιγίδας αποδόθηκε από δυνατούς ηχητικούς συνδυασμούς, ενώ οι συναισθηματικές και οι προσωπικές καταπτώσεις των ηρώων με ουσιαστικές εναλλαγές ανάμεσα σε χαμηλές νότες και έντονα ξεσπάσματα. Εξαιρετικές στιγμές το “Πιστεύω” του Ιάγου, η διωδία Οθέλου – Ιάγου και Οθέλου – Δυσδαιμόνας καθώς και το κατανυκτικό “Χαίρε Μαρία”. Η τελευταία σκηνή του λυτρωτικού θανάτου έκλεισε την πιο “συμφωνική” όπερα του Βέρντι, που χειροκροτήθηκε ενθουσιωδώς από τους παρευρισκόμενους.

Συντελεστές

Μουσική διεύθυνση: Μύρων Μιχαηλίδης

Σκηνοθεσία – Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης Κόκκος

Καλλιτεχνική συνεργάτις – Δραματουργός: Αν Μπλανκάρ

Φωτιστής: Μίχαελ Μπάουερ

Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος

Ερμηνεύουν

Οθέλλος: Ζόραν Τοντόροβιτς (27, 30.7) – Ρούντυ Παρκ (29, 31.7)

Ιάγος: Γκεόργκε Γκαγκνίτζε (27, 30.7) – Δημήτρης Πλατανιάς (29, 31.7)

Κάσσιος: Δημήτρης Φλεμοτόμος (27, 30.7) – Γιάννης Χριστόπουλος (29, 31.7)

Ροδερίκος: Χαράλαμπος Αλεξανδρόπουλος (27 & 29-31.7)

Λουδοβίκος: Τάσος Αποστόλου (27, 30.7) – Πέτρος Μαγουλάς (29, 31.7)

Μοντάνος: Άκης Λαλούσης (27, 30.7) – Παύλος Σαμψάκης (29, 31.7)

Ένας κήρυκας: Παύλος Μαρόπουλος (27, 30.7) – Θεόδωρος Μωραΐτης (29, 31.7)

Δυσδαιμόνα: Αλεξία Βουλγαρίδου (27, 30.7) – Τσέλια Κοστέα (29, 31.7)

Αιμιλία: Αντιγόνη Παπούλκα (27, 30.7) – Ινές Ζήκου (29, 31.7)

Συμμετείχε η Ορχήστρα και η Χορωδία της ΕΛΣ

“Πάπισσα Ιωάννα” – Αναζητώντας την ηρωίδα του Ροίδη, Πειραιώς 260

Με την Πάπισσα Ιωάννα στο Κτίριο Η, κατέβασε αυλαία το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών, αφήνοντας στην μνήμη εξαιρετικές εντυπώσεις.

Ο Δημήτρης Μαυρίκιος με την ‘εξοχη σκηνοθεσία του δηλώνει ότι η παράσταση δεν ολοκληρώνεται αλλά αυτό το work in progress, είναι η προετοιμασία μιας κανονικής που θ’ ακολουθήσει στο μέλλον , καταγγέλλοντας ταυτόχρονα για “λογοτεχνικά ελγίνεια”, αφού η πιστή μετάφραση του Λορένς Ντάρελ παρουσιάζεται ως πρωτότυπο μυθιστόρημά του.

Η Πάπισσα Ιωάννα, του Εμμανουήλ Ροίδη γεννήθηκε το 855 από γονείς ιεραπόστολους. Μένοντας ορφανή σε νεαρή ηλικία μπαίνει σε μοναστήρι. Ο εραστής της ηγούμενος Φρουμέντιος την παρακινεί να μεταμορφωθεί σε άντρα, ώστε να μονάζουν στην ίδια μονή. Μετά από πολλά ταξίδια έρχονται στην Αθήνα όπου η ανήσυχη, φιλελεύθερη και με έφεση για  μόρφωση  Ιωάννα, αποκτά τις ανάλογες σπουδές. Από κει φεύγουν για την Ρώμη όπου κατάφερε ν’ αναρριχηθεί  στην ιεραρχία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ο έρωτάς της όμως με τον θαλαμηπόλο της την κατέστησε έγκυο. Στην διάρκεια μιας λιτανείας γεννά μπροστά στα έκπληκτα μάτια του πλήθους, που την λιθοβολεί όταν αποκαλύπτεται η ταυτότητά της.

Η παράσταση άρχισε ακριβώς μ’ αυτή την δυνατή σκηνή κι’ από κει και πέρα ρεαλιστικά, με ύφος κωμικό και περιπαικτικό παρουσιάζεται  η ζωή των μοναχών και του κλήρου Δύσης και Ελληνικής Ορθοδοξίας και η διαστρέβλωση της Θρησκείας.

Αν και ο συγγραφέας κέρδισε το “ανάθεμα” για το έργο του – με τα έντονα στοιχεία παρωδίας κι’ ελευθεριότητας σκηνών που στην παράσταση διατηρούν ύφος περιπαικτικό και σατυρικό δίχως να προκαλούν – έγινε δημοφιλές ανάγνωσμα.

Η απουσία διαλόγων  μεταξύ των προσώπων δίνει το κίνητρο στον σκηνοθέτη να τους δημιουργήσει, για την θεατρική απόδοση του έργου. Παραθέτει έναν διάλογο ανάμεσα στην Πάπισσα Ιωάννα και στην μητέρα του συγγραφέα, Κορνηλία Ροίδη με την οποία είχε στενή σχέση δια βίου. Η πολυτάραχη ζωή της που ξεκινά με την καταστροφή της Χίου και το σπάνιο πνεύμα της, “δανείζει πολλά στα πάθη της Ιωάννας”, της “ηρωίνης” για την οποία ο Ροίδης τρέφει “το πάθος του έρωτα ενός Πυγμαλίωνα”.

Στον ρόλο της Κορνηλίας Ροίδη, η καταξιωμένη Ράνια Οικονομίδου αποπνέει τον αρχοντικό αέρα της καταγωγής της, αλλά και την οδύνη μέσα από παιδικές μνήμες και τον θάνατο των παιδιών της.

Ως Πάπισσα Ιωάννα η νεαρή Γιούλικα Σκαφιδά γοητεύει, σκανδαλίζει και μας εξαπατά πειστικά με τα άμφια του Ποντίφικος.

Ο Αλέξανδρος Βάρθης, στον διπλό ρόλο του Εμ. Ροίδη και του μοναχού Φρουμέντιου, είναι ιδανικός και πολλά υποσχόμενος υποκριτικά.

Οι υπόλοιποι ηθοποιοί με δυνατές ερμηνείες (άλλοτε ως μπουλούκια μοναχών κι’ άλλοτε μεμονωμένα) ολοκληρώνουν τα δρώμενα, όχι όμως και την Πάπισσα Ιωάννα  που την περιμένουμε στην κανονική της θεατρική διάσταση.

Η παράσταση με αρκετή δόση από commedia del arte, μ’ ένα τρόπο μαγικό γεννά συναισθήματα με την τέλεια αρθρωμένη καθαρεύουσα του Ροίδη και την πλούσια αντιπροσωπευτική μουσική, με ηχοχρώματα θρησκευτικά κι’ ανατολής. Τα κοστούμια με ύφος εποχής και θεσμών ιερατικών, δένουν εξαιρετικά με την λιτή εικαστική εγκατάσταση. Πολλά ξύλινα κουβούκλια – προθήκες περιμετρικά της σκηνής, φιλοξενούν εκθέματα ιερά και Αγίους, που ζωντανεύουν σε ήρωες της παράστασης. Μιας παράστασης που παίζει με τον κινηματογράφο δημιουργώντας ένα γοητευτικό οπτικοακουστικό αποτέλεσμα”. Καλές σας διακοπές

Συντελεστές

Συγγραφή – Eπιλογή κειμένων – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μαυρίκιος

Σκηνικά: Δημήτρης Πολυχρονιάδης

Κοστούμια: Εύα Νάθενα

Μουσική Σύνθεση – Επιμέλεια: Στάθης Σκουρόπουλος

Κινησιολογία – Χορογραφίες: Αποστολία Παπαδαμάκη

Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος

Συνεργάτης στη Σκηνοθεσία: Μανώλης Δούνιας

Βοηθός σκηνοθέτη: Εύα Οικονόμου-Βαμβακά

Βοηθός Σκηνογράφου: Φωτεινή Ματζόγλου

Βοηθός ενδυματολόγου: Δάφνη Κολυβά

Οργάνωση-Εκτέλεση Παραγωγής: Κώστας Λαμπρόπουλος

Ερμηνεύουν: Σπύρος Ανδρεόπουλος, Αλέξανδρος Βάρθης, Μανώλης Δούνιας, Δημήτρης Ντάσκας, Ράνια Οικονομίδου, Εύα, Οικονόμου-Βαμβακά, Αποστολία Παπαδαμάκη, Στέφανος Παπατρέχας, Γιούλικα Σκαφιδά, Γιάννης Φλουράκης

Φιλική συμμετοχή από την οθόνη: Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Ευγενία Αποστόλου, Νίκος Καραθάνος, Λένα Κιτσοπούλου, Εβελίνα Παπούλια, Έρη Ρίτσου