10 βιβλία για να διαλέξεις το πρώτο που θα διαβάσεις το 2021

Τα βιβλία έχουν γίνει η καλύτερη συντροφιά για πολλούς αυτή την περίοδο της μακράς αποστασιοποίησης από κοινωνικές εκδηλώσεις και της πολύς συναναστροφής. Για άλλους ήταν από πάντα το πιο σίγουρο καταφύγιο. Ένα καταφύγιο όπου ζεις χίλιες άλλες ζωές εκτός από τη δική σου. Τα βιβλία είναι το καταφύγιο στο οποίο θα προστρέξουμε μαζί και τη νέα χρονιά. Εδώ, βρήκα και σου προτείνω, 10 βιβλία για να διαλέξεις με ποιο θα αρχίσεις την αναγνωστική χρονιά σου. Και γιατί όχι; Μπορείς να θέσεις ένα νέο resolution στον εαυτό σου, μέχρι το 2021 να φύγει να έχεις διαβάσει τα περισσότερα από τα βιβλία αυτής της λίστας.

1984

Ξεκινάμε από τα κλασικά βιβλία. Σε μία χρονιά που το μάτι μας έχει πήξει στα reality στην ελληνική τηλεόραση και που η πολιτική σκηνή παγκοσμίως μαστίζεται από θεωρίες συνωμοσίας και αλήθειες που διαστρεβλώνονται κατά το δοκούν, αν δεν έχεις διαβάσει το 1984 του George Orwell είναι επιτακτική ανάγκη να το κάνεις. Κι αυτή είναι η ευκαιρία σου, καθώς το 1984, το εμβληματικό βιβλίο με ήρωα τον Γουίνστον Σμιθ, τον υπάλληλο στο Τμήμα Αρχείων του Υπουργείου Αλήθειας στο καθεστώς του Μεγάλου Αδελφού, επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Μίνωα σε μετάφραση του σπουδαίου Αλέξη Καλοφωλιά.

«Ο Γουίνστον Σμιθ ξαναγράφει επιδέξια άρθρα παλιότερων εφημερίδων, αλλάζει ειδήσεις, έτσι ώστε το ιστορικό αρχείο να βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με τη γραμμή του Κόμματος. Το βλέμμα του Μεγάλου Αδελφού τον παρακολουθεί από κάθε αφίσα, η Αστυνομία της Σκέψης φέρνει στο φως κάθε πράξη προδοσίας.

Ωστόσο, μέσα του ο Γουίνστον εξεγείρεται εναντίον αυτού του ολοκληρωτικού καθεστώτος που απαιτεί απόλυτη υποταγή και ελέγχει κάθε πτυχή της ζωής μέσα από εφιαλτικές τηλεοθόνες και το ακοίμητο μάτι του Μεγάλου Αδελφού – συμβολικού ηγέτη του Κόμματος. Λαχταρώντας ελευθερία, ο Γουίνστον βρίσκει τον έρωτα στο πρόσωπο της Τζούλια και μέσα του αφυπνίζονται νέες προοπτικές. Και ενώ τα ελικόπτερα της αστυνομίας διαγράφουν ασταμάτητα κύκλους από πάνω τους, ο Γουίνστον και η Τζούλια αρχίζουν να αμφισβητούν το Κόμμα. Ωστόσο ο Μεγάλος Αδελφός δεν ανέχεται διαφωνίες – ούτε καν αυτές που παραμένουν ως σκέψεις και δεν εκφράζονται».

Η πτώση της Γκόντολιν

Ο J.R.R. Tolkien θα είχε τα γενέθλιά του πριν από λίγες ημέρες κι ο καλύτερος τρόπος να τιμήσεις τη μνήμη ενός ανθρώπου που το έργο του άλλαξε αυτό που λέμε είδος του «φανταστικού» κι επηρέασε σημαντικά τον τρόπο που το αντιλαμβανόμαστε μέχρι σήμερα – κι όχι μόνο σε λογοτεχνικό επίπεδο αλλά και σε ό,τι αφορά την οπτικοποίηση περιπετειών του φανταστικού στον κινηματογράφο μέσα από τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» που μετέφερε στην οθόνη ο Peter Jackson- είναι διαβάζοντας τα βιβλία του. Αν έχεις ήδη ξεκοκκαλίσει το Χόμπιτ ή τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών υπάρχουν και άλλες ιστορίες για σένα.

«Η πτώση της Γκοντόλιν είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης των δύο ισχυρότερων δυνάμεων στον κόσμο: του έκπτωτου Θεού Μόργκοθ, που αντιπροσωπεύει το υπέρτατο κακό, και του Θεού Ούλμο, του Άρχοντα των Υδάτων.

Η πανέμορφη Γκοντόλιν είναι η πόλη που έχουν ιδρύσει τα Ξωτικά Νολντόριν σε μια κρυφή και απρόσιτη τοποθεσία, ώστε να μην τους βρίσκει ο Μόργκοθ.

Ο Ούλμο δίνει εντολή σε ἐναν Άνθρωπο, τον Τούορ, να πάει στην κρυφή πόλη και να μεταφέρει στον βασιλιά της, τον Τούργκον, μήνυμα ότι πρέπει να αντιμετωπίσει τον Μόργκοθ, αν θέλει να απαλλαγεί από αυτόν. Ο Τούορ ξεκινά το δύσκολο ταξίδι για την Γκοντόλιν. Μόλις φτάνει, δίνει το μήνυμα στον Τούργκον, που αρνείται να βγει από την πόλη και να συγκρουστεί με τον Μόργκοθ.

Η άρνηση αυτή έχει τρομερές συνέπειες. Ο Μόργκοθ οργανώνει μια καταστροφική επίθεση στην πόλη και, παρότι η αντίσταση των υπερασπιστών της είναι επική, δεν αποτρέπει την άλωση και τη λεηλασία της. Ο Τούορ και όσα Ξωτικά έχουν επιζήσει καταφεύγουν στα βουνά, απ’ όπου παρακολουθούν συντετριμμένοι την καταστροφή της φλεγόμενης πόλης τους».

Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά

Ο Robert Penn Warren υπογράφει το «Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά», ένα πολιτικό μυθιστόρημα για την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης που διαδραματίζεται στον αμερικανικό Νότο. Κι αυτό είναι ένα από τα βιβλία που πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσεις μέσα στη χρονιά.

Νέος, οραματιστής και φιλόδοξος, ο Γουίλι Σταρκ ξεκινά την πολιτική του σταδιοδρομία αποφασισμένος να πάρει εκδίκηση για την ταπεινή του καταγωγή, να ταχθεί στην υπηρεσία του λαού, των απόκληρων και των αδικημένων, να αγωνιστεί για μια άλλη, προοδευτική Αμερική.

Τώρα πια είναι ο πανίσχυρος κυβερνήτης μιας Πολιτείας του αμερικανικού Νότου. Πεπεισμένος ότι τα αγνά ιδανικά ελάχιστη σχέση έχουν με τη σκληρή πραγματικότητα, οδηγείται στο συμπέρασμα ότι, αν θέλει να παραμείνει πιστός στους στόχους του και ταυτόχρονα να διατηρηθεί στην εξουσία, δεν πρέπει να φοβάται αλλά, αντιθέτως, να εκμεταλλεύεται τη διαφθορά που επικρατεί στις ανθρώπινες σχέσεις, και να επιδίδεται με κυνισμό στον κατάλληλο χειρισμό ανθρώπων και καταστάσεων.

Όταν ο αριστοκρατικής καταγωγής δικαστής Μόνταγκιου Ίρβιν, που έχει τη φήμη του αδιάφθορου, στέκεται απέναντί του, ο Σταρκ καλεί σε βοήθεια τον σύμβουλό του Τζακ Μπέρντεν, στον οποίο αναθέτει να ξεψαχνίσει το παρελθόν του δικαστή: είναι βέβαιος ότι και εκείνος έχει θαμμένους σκελετούς στην ντουλάπα του. Ο Τζακ είναι ο άλλος κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος. Πρώην δημοσιογράφος, με ιστορικές σπουδές, άνθρωπος ιδιαίτερα καλλιεργημένος, παρατηρεί τα πάντα ως αφηγητής και αυτόπτης μάρτυρας, παραμένοντας διαρκώς αποστασιοποιημένος. Έχει επίγνωση τόσο της αξίας του καλού όσο και της κυριαρχίας του κακού. Διχάζεται ανάμεσα στον θαυμασμό και την απέχθειά του για το πρόσωπο του Σταρκ, γνωρίζοντας βαθιά μέσα του πως δεν θα καταφέρει να μείνει αμέτοχος ως το τέλος και πως η Ιστορία θα τον αδράξει.

Ζωή μέχρι χθες

O Γιάννης Ξανθούλης υπέγραψε το νέο του βιβλίο που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2020 από τις εκδόσεις Διόπτρα. Ο πολυγραφότατος συγγραφέας με την ιδιαίτερη «φωνή» του μας οδηγεί να παρακολουθήσουμε την ζωή της Αμφιτρίτης Βράνη. Μια γυναίκα που όπως αναφέρεται στην περίληψη του βιβλίου: «Διαισθητικά, χρειαζόταν την αλήθεια, όπως αυτή ξεπηδούσε από ασκημένες ζωές και επικίνδυνα πάθη. Όμως, δεν ήταν έτοιμη για κάτι τόσο τολμηρό. Παρ’ όλα αυτά, το ένστικτό της –φορτισμένο με ρομαντικά λάθη και έναν αισθησιασμό που την ξεπερνούσε– την έκανε να περιφρονεί το αστικό αμπαλάζ μιας συνηθισμένης ζωής εξ ονόματος του έρωτα. Κι επειδή ερωτεύτηκε τον έρωτα, πίστεψε πως ανέβαινε στα υψίπεδα μιας αιρετικής αγιοσύνης.

Δεν τη συγχώρησαν για την τόλμη της και δεν συγχώρησε κανέναν. Ούτε καν τον εαυτό της. Εκπαιδεύτηκε να επιζεί και να διαιωνίζει μια νοσταλγία πέρα από το χθες όπου στοίβαζε τα πάθη της. Δεν έμενε τώρα παρά να αποδείξει ότι η φάλτσα ζωή της όφειλε να τη δικαιώσει, αν και κάλπαζε στην όγδοη δεκαετία της. Όμως, είχε κι ένα αξόδευτο στοκ νεότητας – κι αυτό ακριβώς ήταν το διαβατήριο που την έκανε προσβάσιμη στο ερεθιστικό ντόμινο των συμπτώσεων. Συμπτώσεις που θα τις έλεγες και εκκρεμότητες… Όλα αυτά σε μια τωρινή Αθήνα, ασυγχρόνιστη με την αισθητική ηθική της, γεμάτη από ίχνη απόντων. Θα ψάξει τελικά τις αφορμές της απελπισίας της με επιείκεια, υπερασπιζόμενη όμως και τους θυμούς της.

Έτσι ήταν η Αμφιτρίτη-Ρίτα Βράνη. Μια γυναίκα που μπορούσε να διαπρέψει ως γιατρός, ως ηθοποιός, ως νεκρή και ως αστέρι σε έναν γαλαξία συμβάσεων. Προτίμησε την ανατροπή, αυτοσαρκάζοντας την αδια­πραγμάτευτη μοναξιά της και τις ήττες της, που τις έκανε να δείχνουν νικηφόρες. Κι έτσι συνεχίζει».

Σχετικά με το τίποτα

Αν ξέρεις τον Woody Allen μόνο μέσα από τις ταινίες του, ξέρεις τον μισό Woody Allen. Ο άλλος μισός βρίσκεται στα βιβλία του. Η γραφή του είναι απολαυστική και στο νέο του βιβλίο που κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός περιγράφει με αυτή τη μοναδική γραφή τη ζωή και την καριέρα του.

Με τη μοναδική του ικανότητα να λέει ιστορίες, ο Γούντι Άλεν μάς γυρίζει πίσω στην παιδική του ηλικία στο Μπρούκλιν· στα πρώτα χρόνια της αμερικάνικης τηλεόρασης, όταν εργάστηκε ως ευθυμογράφος σε τηλεοπτικές επιθεωρήσεις στο πλευρό θρυλικών μορφών όπως ο Μελ Μπρουκς και ο Νιλ Σάιμον· στα κλαμπ όπου εμφανιζόταν ως κωμικός παλεύοντας να αναγνωριστεί το ταλέντο του και να βρει τον δρόμο προς την επιτυχία. Κι ύστερα μας ταξιδεύει στον κόσμο των κινηματογραφικών πλατό, όταν πλέον άρχισε να γυρίζει τις πρώτες του κωμωδίες (Πάρε τα λεφτά και τρέχα, Μπανάνες, Τα πάντα γύρω από το σεξ), και μας ξεναγεί στην εξηντάχρονη παραγωγικότατη καριέρα του στο σινεμά, από τις κλασικές ταινίες του (Νευρικός εραστής, Μανχάταν, Η Χάνα και οι αδελφές της) ως τις πιο πρόσφατες (Μεσάνυχτα στο Παρίσι, Μια βροχερή μέρα στη Νέα Υόρκη).

Παράλληλα μας μιλά για τους γάμους του, τους έρωτές του και τις διάσημες φιλίες του, για την τζαζ μουσική που αγαπά να παίζει, για τα βιβλία του και τα θεατρικά του έργα. Μαθαίνουμε για τους δαίμονές του, τα λάθη και τις επιτυχίες του και για τους ανθρώπους που τον σημάδεψαν.

Η πολιτεία Λαβύρινθος και άλλες αθησαύριστες ιστορίες

Επιλεγμένα, αθησαύριστα κείμενα του Αργύρη Χιόνη περιλαμβάνονται στο βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κίχλη. Πρόκειται για κείμενα που δημοσιεύτηκαν στην πλειονότητά τους από τον ίδιο σε εγφημερίδες και περιοδικά μεταξύ του 1976 και του 2011, οπότε και έφυγε από τη ζωή ξαφνικά σε ηλικία 68 ετών.

Το μοτίβο του αναπόδραστου εγκλεισμού –σε μια πολιτεία λαβύρινθο εν προκειμένω–, η ανάδυση της ερωτικής επιθυμίας και η οδυνηρή διάψευση, ο εν ζωή θάνατος, ο δισυπόστατος χαρακτήρας της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ο μοναχικός δρόμος της περιπλάνησης και ο σύμφυτος με αυτήν πόθος για την επιστροφή στην εστία, είναι κάποια από τα θέματα που βλέπεις να ξετυλίγονται στα αφηγήματά του. Η γραφή του έχει έντονο ποιητικό χαρακτήρα που θα σε κάνει να απολαύσεις την κάθε λέξη του.

Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία

Ο Irvin D. Yalom έχει ένα πιστό κοινό στην Ελλάδα. Κι αυτό σίγουρα περίμενε πώς και πώς έναν νέο τίτλο από εκείνον για να προσθέσουν στο ράφι με τα βιβλία του στη βιβλιοθήκη. Η ώρα έφτασε και οι εκδόσεις Άγρα κυκλοφόρησαν το βιβλίο «Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία».

Αντλώντας από την κλινική εμπειρία, την κλινική έρευνα, τη φιλοσοφία και τη μεγάλη λογοτεχνία, ο Yalom γράφει ένα βιβλίο ευρύ και περιεκτικό που μπορεί να λειτουργήσει ως διανοητική αφετηρία για τους ψυχοθεραπευτές στην κλινική τους εμπειρία, ανοίγοντας συγχρόνως νέους δρόμους για διερεύνηση.

Εδώ για πρώτη φορά παρουσιάζονται τα θεμελιώδη ερωτήματα που απασχολούν την ψυχοθεραπεία συνυφασμένα με τα κεντρικά ζητήματα της ανθρώπινης εμπειρίας. Τα αποτελέσματα, διανοητικά και κλινικά, θα εκπλήξουν και θα διαφωτίσουν κάθε αναγνώστη. Για την προετοιμασία του βιβλίου ο Γιάλομ χρειάστηκε δέκα χρόνια μελέτης φιλοσοφικών κειμένων προκειμένου να οριοθετήσει και να συγκροτήσει τη φιλοσοφική βάση της υπαρξιακής θεωρίας με έναν τρόπο που να μπορεί να ενσωματωθεί στην ψυχοδυναμική προσέγγιση και να μπορεί να εφαρμοστεί στην καθημερινή άσκηση της ψυχοθεραπείας.

Ένα τραγούδι για δύσκολους καιρούς

Φυσικά δεν μπορούσα να αφήσω τους πιστούς fan της αστυνομικής λογοτεχνίας χωρίς τις κατάλληλες προτάσεις. Η πρώτη από αυτές είναι το «Ένα τραγούδι για δύσκολους καιρούς» του Ian Rankin που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Όταν η κόρη του Τζον Ρέμπους Σαμάνθα τού τηλεφωνεί μες στα μεσάνυχτα εκείνος ξέρει ότι τα νέα δεν είναι ευχάριστα. Ο σύζυγός της αγνοείται τις τελευταίες δύο μέρες. Ο Ρέμπους φοβάται το χειρότερο – και γνωρίζει πολύ καλά από τα τόσα χρόνια του στην αστυνομία ότι η κόρη του θα είναι η βασική ύποπτη. Δεν ήταν ο καλύτερος πατέρας –πάντα προτεραιότητα είχε η δουλειά του– τώρα όμως η κόρη του τον χρειάζεται περισσότερο από ποτέ. Αλλά πηγαίνει ως πατέρας ή ως ντετέκτιβ; Καθώς αναχωρεί την αυγή με προορισμό την ανεμοδαρμένη ακτή –και μια μικρή πόλη με μεγάλα μυστικά– αναρωτιέται εάν αυτή ίσως είναι η πρώτη φορά στη ζωή του που δεν θέλει να ανακαλύψει την αλήθεια.

Τικ Τακ, τικ τακ, ο χρόνος περνά

Το τελευταίο βιβλίο του M.J. Aldridge στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 2020 από τις εκδόσεις Διόπτρα. Η Έλεν Γκρέις είναι για μία ακόμα φορά η πρωταγωνίστρια του σκοτεινού crime σύμπαντος που δημιουργεί στα βιβλία του.

«Έχεις μία ώρα ζωή».

Αυτά ήταν τα μόνα λόγια που ακούστηκαν στην τηλεφωνική συνομιλία. Έπειτα η κλήση διακόπηκε. Μήπως πρόκειται για φάρσα; Μήπως είναι λάθος ο αριθμός; Μήπως δεν απάντησε ο σωστός άνθρωπος; Οτιδήποτε άλλο πέρα από την ανατριχιαστική αλήθεια… ότι κάποιος παρακολουθεί, καραδοκεί, μεθοδεύει το τέλος της ζωής σου την επόμενη ώρα.

Γιατί όμως;

Την απάντηση στο ερώτημα καλείται να δώσει η Έλεν Γκρέις, η επιθεωρήτρια με τη μακρά ιστορία στο κυνήγι δολοφόνων. Ωστόσο, σε αυτή την υπόθεση ο δολοφόνος φαίνεται να είναι πάντα ένα βήμα μπροστά από την αστυνομία και τα θύματα. Χωρίς κάποιο κίνητρο, δίχως κάποια ένδειξη ή ένα στοιχείο –τίποτε άλλο πέρα από τον απόλυτο φόβο– μία ώρα μπορεί να φανεί ατελείωτη.

Αναμνήσεις ενός αντισημίτη

Ο Gregor von Rezzori γεννήθηκε στην Αυστροουγγαρία και έζησε ως άπατρις σε διάφορες χώρες. Στο βιβλίο του «Αναμνήσεις ενός αντισημίτη» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δώμα, αναπολεί το παρελ­θόν του και παράλληλα τα σκοτεινότερα χρόνια του 20ού αιώνα ― στην Μπουκοβίνα, στο Βουκουρέστι, στη Βιέννη, στο Βερολίνο, στη Ρώμη.

Δεν είναι ναζιστής· οι αναμνήσεις του ξεχειλίζουν από Εβραίες ερωμένες και Εβραίους φίλους. Είναι μαθημένος, ωστόσο, να ορίζει τον εαυτό του κατ’ αντιδιαστολή προς έναν φαν­τασιακό εχθρό, τον Εβραίο, πράγμα που δημιουργεί μια ολέθρια σχέση έλξης και αποστροφής.

Με αδυσώπητη ειλικρίνεια, αφοπλιστική απάθεια κι ένα δηλητηριώδες χιούμορ που ξεβολεύει τον αναγνώστη, αναδεικνύοντας τη δική του πιθανή συνενοχή, ο συγγραφέας παρουσιάζει τον κόσμο της προπολεμικής Ευρώπης να οδηγείται υπνοβατώντας στο έγκλημα και την καταστροφή, κινούμενος όχι τόσο από μοχθηρία όσο από πνευματική νωθρότητα.