Άγχος αποχωρισμού βρέφους- μητέρας: Τι δυσκολίες υπάρχουν και πώς μπορούν να επιλυθούν

Αντίθετα, κάθε φορά που εκείνη χάνεται από το οπτικό του πεδίο, το ίδιο πιστεύει ότι την έχασε για πάντα, με αποτέλεσμα να διακατέχεται από έντονο άγχος και φόβο, ο οποίος εκφράζεται με κλάμα και ανησυχία, μεταξύ άλλων. Σε αυτή την περίπτωση μιλούμε για το άγχος αποχωρισμού, το οποίο μπορεί να κορυφωθεί κατά τον 10ο μήνα ζωής μέχρι και τον 18ο. 

Το άγχος αποχωρισμού αποτελεί φυσιολογική αντίδραση του βρέφους, αλλά ενδέχεται να πάρει τη διάσταση διαταραχής εφόσον τα συμπτώματα επιμένουν, και μετά την ηλικία των 2-3 ετών, και εκδηλώνονται σε ακραίες μορφές για παραπάνω από έναν μήνα προκαλώντας έκπτωση στην κοινωνική λειτουργικότητα και το παιδί εμφανίζει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

• Έχει συχνούς εφιάλτες που σχετίζονται με θέματα αποχωρισμού από τη μητέρα. 
• Έχει έντονο φόβο ότι το ίδιο ή η οικογένειά του θα πληγεί από κάποιο ανεπανόρθωτο κακό. 
• Φοβάται ότι κάποιος θα το αρπάξει από το σπίτι. 
• Εμφανίζει ψυχοσωματικά συμπτώματα (εμετούς, διάρροιες, ζαλάδες, σωματικοί πόνοι κ.α.) κάθε φορά που πρόκειται να αποχωριστεί τη μητέρα, όπως π.χ. όταν ετοιμάζεται να πάει στο σχολείο.
• Παρουσιάζει σχολική άρνηση.
• Αρνείται να κοιμηθεί μόνο του ή ακόμη και να μένει σε ένα δωμάτιο χωρίς την παρουσία της μητέρας ή του ατόμου που το φροντίζει.

Οι λόγοι που το παιδί βιώνει άγχος

Κάθε παιδί είναι δέκτης όλων όσων λαμβάνουν χώρα γύρω του. Ως εκ τούτου, είναι σε θέση να αναγνωρίσει το αίσθημα άγχους που μπορεί να έχει ένας υπερπροστατευτικός γονέας κάθε φορά που αποχωρίζεται το παιδί του ή κάθε φορά που το παιδί εκτίθεται σε έναν «εν δυνάμει» κίνδυνο. Μάλιστα, όχι μόνο το αναγνωρίζει, αλλά ενδέχεται να το κάνει και κτήμα του, φοβούμενο, με τη σειρά του, να καταπιαστεί με οποιαδήποτε δραστηριότητα θα μπορούσε να το απομονώσει από τους γονείς του. Επομένως, η συστηματική άρνηση του παιδιού να πάει σχολείο, να κοιμηθεί μόνο του, ενδέχεται να εκφράζει την άρνηση και το φόβο του γονέα να αποχωριστεί το παιδί του, τον οποίο και ο ίδιος του έχει προβάλλει.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

NO FILTER MOTHERHOOD

Οι τρόποι για να διδάξουμε στα παιδιά την έννοια της συναίνεσης, σύμφωνα με την ειδικό

Από την άλλη, το άγχος αποχωρισμού ενδέχεται να πυροδοτηθεί από τη βίωση κάποιου τραυματικού ή στρεσογόνου γεγονότος, το οποίο διαρρηγνύει το αίσθημα ασφάλειας του παιδιού, όπως, ένας θάνατος ή ένα διαζύγιο.

Η αμφιθυμία της μητέρας απέναντι στο βρέφος, επίσης, φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο άγχος αποχωρισμού. Συγκεκριμένα, το βρέφος έχει την ανάγκη να νιώθει πως η μητέρα του, του παρέχει μία ασφαλή βάση. Όταν η μητέρα είναι αδιάφορη ή παρέχει διττά μηνύματα στο παιδί, υπό την έννοια ότι τη μία αποτελεί μία φροντιστική και την άλλη απορριπτική φιγούρα για το παιδί, τότε το ίδιο νιώθει ανασφάλεια, με αποτέλεσμα να εκδηλώσει, πιθανότητα έντονο άγχος αποχωρισμού.

Τέλος, μία ακόμη πιθανή αιτία για την εμφάνιση της διαταραχής του άγχους αποχωρισμού, μεταξύ άλλων, αφορά στον γενετικό παράγοντα, υπό την έννοια ότι τα άτομα των οποίων οι γονείς πάσχουν από κάποια αγχώδη διαταραχή είναι πιο επιρρεπή στην εμφάνιση της διαταραχής.

Χρήσιμα tips για να διαχειριστείτε το άγχος αποχωρισμού

Όπως είναι εμφανές, το άγχος αποχωρισμού συνιστά ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, για την αντιμετώπιση του οποίου δεν υπάρχει μία μόνο οδός, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει πανάκεια. Βέβαια, σε κάθε περίπτωση, σημαντικότατο ρόλο παίζει η υποστηρικτική και φροντιστική στάση της μητέρας, χωρίς τις υπερβολές που θα μπορούσαν να περάσουν την κατάσταση στην αντίπερα όχθη. Παράλληλα, συνίσταται η υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής και συμπεριφοράς μέσα στο σπίτι, ο οποίος θα προάγει την ανεξαρτητοποίηση και αυτονόμηση του παιδιού.

• Από τη βρεφική ήδη ηλικία του παιδιού, διαμορφώστε το δωμάτιό του έτσι ώστε να νιώθει ότι είναι η δική του γωνιά μέσα στο σπίτι. Αφήνετέ το μόνο του κάποιες φορές, ώστε να συνηθίσει και να μη θεωρεί απειλητική τη φυσική σας απουσία, συντροφεύοντάς το με τη φωνή σας.
• Εξοικειώστε το παιδί με τη συναναστροφή με κόσμο: Καλέστε φίλους στο σπίτι, προσλάβετε για λίγες ώρες μία μπέιμπι σίτερ που εμπιστεύεστε, αφήστε το παιδί για λίγο με τον παππού και τη γιαγιά ή σε ένα παιδότοπο.
• Όταν αφήνετε για πρώτη φορά το παιδί σε ένα χώρο που δε γνωρίζει, π.χ. στον παιδικό σταθμό, κάνετε μία προετοιμασία και μη φύγετε αμέσως, δώστε του χρόνο να συνηθίσει και να εγκληματιστεί. Έπειτα, καθησυχάστε το, επιβεβαιώνοντάς το ότι θα επιστρέψετε να το πάρετε και ότι μέχρι τότε θα περάσει όμορφα. 
• Μην υποτιμάτε τα δικά σας συναισθήματα, διαχειριστείτε εκλογικεύοντας, ενδεχομένως, την όποια ανησυχία σας σχετικά με το δικό σας αποχωρισμό από το παιδί.

*Ευχαριστούμε τη Φραντζέσκα Καραγιάννη, MSc Κλινική Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια