Ενδοσχολική βία: 1 στα 3 παιδιά στην Ελλάδα δέχεται bullying
- 2 ΝΟΕ 2023
Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού ή αλλιώς bullying αποκτά όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις και απασχολεί πάρα πολλά παιδιά όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη και όλο τον κόσμο. Με αφορμή την Διεθνή Ημέρα κατά της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού, βλέπουμε πώς διαμορφώνεται το φαινόμενο στη χώρα μας.
Τι είναι η ενδοσχολική βία και ο σχολικός εκφοβισμός
Ο σχολικός εκφοβισμός ή bullying, είναι ένα πολυδιάστατο φαινόμενο με δυσμενείς επιπτώσεις κυρίως στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Ως σχολικός εκφοβισμός ορίζεται η επαναλαμβανόμενη βία ή επιθετική συμπεριφορά ενός ατόμου σε ένα άλλο, είτε λεκτική, είτε σωματική με σκοπό να προκληθεί φόβος ή και πόνος. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το παιδί που βρίσκεται σε «θέση ισχύος», αντλεί ευχαρίστηση με αυτή του την πράξη, ενώ το πιο «αδύναμο» παιδί δεν βρίσκει τρόπο να προστατέψει τον εαυτό του.
Η σχολική βία μπορεί να είναι καταστροφική. Τα παιδιά και οι νέοι που επηρεάζονται, μπορεί να δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν στην τάξη, να χάσουν μαθήματα ή να εγκαταλείψουν εντελώς το σχολείο. Το άγχος, ο φόβος και η ανασφάλεια, υπονομεύει τόσο τη μάθηση, όσο και την συνολική ευημερία των παιδιών.
Μορφές σχολικού εκφοβισμού:
- Λεκτικός: λεκτική βία, υβριστικά σχόλια & εκφράσεις, ταπείνωση, προσβολές, απειλές.
- Σωματικός: γροθιές, κλωτσιές, σπρωξίματα, χτυπήματα, τραυματισμός.
- Κοινωνικός: διάδοση φημών, δημοσιοποίηση προσωπικών στοιχείων, κουτσομπολιά με σκοπό τον κοινωνικό αποκλεισμό.
- Εκβιασμός: απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων με τη χρήση απειλών ή εκβιασμού.
- Οπτικός: σημειώματα στην πλάτη, ταπεινωτικό περιεχόμενο σε σημειώματα μεταξύ των μαθητών ή σε ορατούς χώρους του σχολείου.
- Σεξουαλικός: υβριστικά σχόλια & χρήση σεξουαλικών λέξεων, ανεπιθύμητο άγγιγμα, διάδοση φημών για σεξουαλικές προτιμήσεις, σεξουαλικές επιθέσεις ή ακόμη και βιασμός.
- Ρατσιστικός: αρνητικά σχόλια με αφορμή την εθνικότητα, κοινωνική προέλευση, διαφορετικότητα.
- Ψυχολογικός: απειλές, μηνύματα, προσβολές με στόχο την πρόκληση ψυχολογικής βλάβης.
- Cyberbullying (ηλεκτρονικός εκφοβισμός): εκφοβισμός μέσω διαδικτύου που περιλαμβάνει απειλές, σεξουαλικές παρενοχλήσεις, προσβλητικές φωτογραφίες ή βίντεο κ.ά.
Το φαινόμενο του cyberbullying – Διαδικτυακός εκφοβισμός
Διαδικτυακός εκφοβισμός συμβαίνει όταν κάποιος κακόβουλος παρενοχλεί ένα άτομο με τη χρήση της τεχνολογίας. Η παρενόχληση αυτή, μπορεί να γίνεται σε τακτικά ή άτακτα χρονικά διαστήματα μέσω οποιασδήποτε πράξης εκφοβισμού, επιθετικότητας, τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός περιλαμβάνει καταστάσεις, όπως η αποστολή ανήθικων μηνυμάτων, ο αποκλεισμός ατόμων από εφαρμογές συνομιλιών, το hacking ενός ξένου λογαριασμού, η δημοσίευση ενοχλητικών φωτογραφιών, διάδοση προσβλητικών φημών κ.α. Ένα θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού μπορεί να βιώσει μία πολύ αγχώδη κατάσταση, καθώς τα μηνύματα μπορούν να σταλούν ανώνυμα και επομένως είναι δύσκολο να γνωρίζει ποιος είναι ο θύτης. Επιπλέον, ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας από οποιοδήποτε μέρος.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Σύμφωνα με έρευνα του οργανισμού Το Χαμόγελο του Παιδιού για το bullying
- 1 στα 3 παιδιά (32,4%), σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων σε όλη την Ελλάδα, δέχεται εκφοβισμό
- 1 στα 2 παιδιά (48,8%) στην Περιφέρεια της Πελοποννήσου, δέχεται σχολικό εκφοβισμό
- 1 στα 6 παιδιά σε όλη τη χώρα, σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνουν ότι αισθάνονται πως το σχολείο τους δεν τους μαθαίνει να μην εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους.
- Ο σχολικός εκφοβισμός, είναι φυλετικός, ενώ εκδηλώνεται περισσότερο σε κορίτσια και σε φτωχά παιδιά.
Τα παιδιά που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν θύματα εκφοβισμού από συμμαθητές τους είναι κατά κύριο λόγο, τα παιδιά που έχουν μεταναστεύσει στην Ελλάδα από άλλες χώρες, τα κορίτσια, τα παιδιά που βιώνουν υλική στέρηση και τα παιδιά που διαβιούν σε μονογονεϊκό νοικοκυριό με μητέρα. Τα αποτελέσματα της έρευνας, έδειξαν πως ενώ μεγαλύτερο ποσοστό παιδιών που δέχεται σχολικό εκφοβισμό ανήκει στη σχολική κατηγορία του Γυμνασίου (ηλικία 13-14 ετών), είναι λάθος να απομονώσουμε και να εξετάσουμε μόνο μια σχολική κατηγορία. Αντιθέτως, πρέπει να εξεταστεί το φαινόμενο σε σύνολο σχολικών κατηγοριών, καθώς τα απομονωμένα αποτελέσματα σε μια μόνο ηλικία θα είναι παραπλανητικά. Τα αποτελέσματα επίσης έδειξαν πως μεγαλύτερο ποσοστό παιδιών, συγκεκριμένα 1 στα 2 παιδιά (48,8%), δέχεται σχολικό εκφοβισμό, στην Περιφέρεια της Πελοποννήσου. Ομοίως, περίπου 1 στα 2 παιδιά (42,1%) δέχεται σχολικό εκφοβισμό στην Περιφέρεια της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Πού οφείλεται η αύξηση της επιθετικότητας;
Αν και έχουμε σημαντική αύξηση των κρουσμάτων βίας στα παιδιά, αυτό δεν σημαίνει ότι μιλάμε για ένα νέο φαινόμενο. Πλέον έχει έχει ανοίξει ένας δημόσιος διάλογος και υπάρχει ευαισθητοποίηση, γεγονός το οποίο που επιτρέπει στα θύματα να μιλούν, αλλά και στην κοινωνία να αντιδρά. Κάτι που στο παρελθόν δεν συνέβαινε.
Όσον αφορά στους παράγοντες που έχουν συντελέσει στην αύξηση της επιθετικότητας των παιδιών, η Έττυ Βαρούχ, Επιστημονικός Συνεργάτης της Εταιρίας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού ΕΛΙΖΑ, σε δηλώσεις της έχει επισημάνει:
«Θα πρέπει να στραφούμε προς την οικογένεια και να δούμε το ζήτημα αυτό συστημικά. Η βία έχει και γενετικό υπόβαθρο. Ένας επιθετικός και βίαιος γονιός ξέρουμε ότι αυξάνει δραματικά τις πιθανότητες το παιδί του να εκδηλώσει επιθετικές συμπεριφορές μεγαλώνοντας. Είναι όμως μόνο τα γονίδια; Σαφώς όχι. Παίζουν ρόλο, αλλά είναι και θέμα συμπεριφοράς. Μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον όπου η όποια μορφή βίας αποτελεί αποδεκτό τρόπο επίλυσης προβλημάτων, αυξάνω τις πιθανότητες να τη χρησιμοποιήσω κι εγώ όταν θα διαφωνήσω με τους φίλους μου».
Η ίδια επίσης επισημαίνει: «Εκτός από τα γονίδια και το περιβάλλον ως πλαίσιο εκμάθησης συμπεριφορών, ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας στην αύξηση των κρουσμάτων βίας μεταξύ των παιδιών είναι η συναισθηματική παραμέληση των παιδιών και οι δυσκολίες των γονιών. Γονείς που δυσκολεύονται καθημερινά να διαχειριστούν την καθημερινότητα και τις συνεχώς αυξανόμενες προσδοκίες για το πώς πρέπει να είναι ως γονείς. Γονείς που οι ίδιοι δεν έχουν μάθει να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, με αποτέλεσμα να έχουν συχνά και έντονα ξεσπάσματα. Γονείς που μεγαλώνουν παιδιά σε μια εποχή που οι απειλές έρχονται από παντού. Γονείς που δεν οριοθετούν τα παιδιά τους. Όλα αυτά συντελούν σε μια συνθήκη όπου τα παιδιά μεγαλώνουν χωρίς την απαραίτητη καθοδήγηση, χωρίς συναισθηματική κάλυψη και χωρίς εκμάθηση τρόπων διαχείρισης των δικών τους δυσκολιών».
