Υιοθεσία παιδιού και αναδοχή: Όλα όσα θες να μάθεις και πρέπει να ξέρεις

Η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δόμνα Μιχαηλίδου, σε ζωνταντή σύνδεση με την εκπομπή T-Live είχε μιλήσει για την επικοινωνία της με τον Νίκο Μουτσινά και είχε αναφερθεί στις αλλαγές που έχουν γίνει στην διαδικασία των υιοθεσιών και της αναδοχής παιδιών. Η υφυπουργός είχε τονίσει ότι: «Τα έχουμε αλλάξει σχεδόν όλα. Πριν από τον Ιούνιο που ξεκίνησε και η λειτουργία του νέου εθνικού συστήματος υιοθεσιών-αναδοχών, έπρεπε ο κάθε γονιός να πάει σε δομή-δομή να κάνει αίτηση διαφορετική σε κάθε δομή, να καταθέσει διαφορετικά δικαιολογητικά, όπως είπε και ο κύριος Μουτσινάς στο βίντεο. Και αυτό σήμαινε πως κάθε δομή ήταν υπεύθυνη και έπρεπε να βρει ένα παιδί για τον γονιό αυτό. Δηλαδή τέσσερα χρόνια αναμονής αλλά και αδιαφάνεια».

Η υφυπουργός αποκάλυψε ότι έχει μιλήσει τηλεφωνικά με τον Νίκο Μουτσινά «Για να καταλάβω και τις όποιες δυσκολίες έχει βρει, γιατί το κράτος αν δεν ακούει, δεν μπορεί να διορθώνει», όπως επεσήμανε. Η υιοθεσία παιδιού και η αναδοχή έχουν πλέον απλοποιηθεί σύμφωνα με τη Δόμνα Μιχαηλίδου.

Υιοθεσία παιδιού και αναδοχή: Η ειδικός απαντά στις ερωτήσεις μας

Με αυτή την αφορμή ζητήσαμε από την δικηγόρο Όλγα Ντόβα να μας απαντήσει σε ερωτήσεις σε σχέση με την υιοθεσία παιδιού και την αναδοχή. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις αναδοχής, πόσο χρονοβόρα είναι τελικά η διαδικασία αλλά και ποιες ακριβώς αλλαγές έχει φέρει το νέο εθνικό σύστημα υιοθεσιών και αναδοχών. Η Όλγα Ντόβα έλυσε όλες τις απορίες μας.

«Οι προϋποθέσεις είναι ίδιες, θετοί γονείς μπορούν να γίνουν παντρεμένα ή μη ζεύγη, άτεκνοι ή ήδη γονείς», απαντά στην απορία μας αν οι προϋποθέσεις είναι διαφορετικές για έναν μονογονέα ή για ένα ζευγάρι. «Εισοδηματικές προϋποθέσεις δεν συντρέχουν στο πρόσωπο των υποψήφιων θετών γονέων, ωστόσο, δεν τελείται υιοθεσία ανηλίκου από πάσχοντες από κάποιο σοβαρό νόσημα, το οποίο στρέφεται κατά της επιβίωσης και της ζωής τους.Ο εκάστοτε υποψήφιος θετός γονέας πρέπει εκ του νόμου να είναι ικανός για δικαιοπραξία, να έχει συμπληρώσει τα τριάντα χρόνια του και να μην έχει υπερβεί τα εξήντα. Περαιτέρω, πρέπει να είναι μεγαλύτερος από τον υιοθετούμενο τουλάχιστον κατά δεκαοκτώ, αλλά όχι και περισσότερο από πενήντα χρόνια. Σε περίπτωση υιοθεσίας και από τους δύο συζύγους, οι προϋποθέσεις αυτές, αρκεί να συντρέχουν στο πρόσωπο μόνο του ενός», συνεχίζει αναλύοντας τις προϋποθέσεις που ισχύουν για την υιοθεσία παιδιού.

Το σύμφωνο συμβίωσης που μπορεί να συνάψει ένα ζευγάρι (δυστυχώς όπως μας επιβεβαιώνει και η Όλγα Ντόβα, δεν υπάρχει ακόμα νομική πρόβλεψη για την υιοθεσία παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια), επηρεάζει τελικά τις δυνατότητες που έχει κανείς να υιοθετήσει παιδί; Η απορία βρίσκει απάντηση στις νομικές γνώσεις της δικηγόρου. «Το άρθρο 8 του Νόμου 4538/2018, με τις αλλαγές που επέφερε ο πρόσφατος νόμος 4704/2020, ρητώς προβλέπει πως κατάλληλοι για να γίνουν ανάδοχοι γονείς είναι οικογένειες που αποτελούνται από συζύγους ή έχοντες συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, με ή χωρίς παιδιά, ή μεμονωμένα άτομα, άγαμα, ή διαζευγμένα, ή σε χηρεία, με ή χωρίς παιδιά, που μπορεί να είναι συγγενείς εξ αίματος οποιουδήποτε βαθμού με το ανήλικο τέκνο (συγγενική αναδοχή). Μεταξύ περισσοτέρων κατάλληλων υποψήφιων αναδόχων γονέων η επιλογή γίνεται πάντα με γνώμονα το συμφέρον του ανηλίκου, υπό το πρίσμα και της Διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού, που κυρώθηκε με το ν. 2101/1992 (Α΄ 192)», εξηγεί η κα Ντόβα.

Η Όλγα Ντόβα επιβεβαιώνει την υφυπουργό που εξήγησε σε τηλεοπτικές δηλώσεις της ότι η διαδικασία της υιοθεσίας παιδιού έχει πλέον επισπευθεί σε σχέση με το παρελθόν. Μέχρι πρόσφατα οι υποψήφιοι γονείς περίμεναν κατά μέσο όρο τουλάχιστον 5 -6 χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία της υιοθεσίας. «Η ιδιωτική υιοθεσία ανηλίκου μπορεί να τελεσθεί χρονικά μέσα σε ένα έτος συνολικά, σε αντίθεση με τη δημόσια υιοθεσία, η οποία, με το προγενέστερο δίκαιο διαρκούσε κατά μέσο όρο τουλάχιστον πέντε με έξι έτη», σημειώνει η Όλγα Ντόβα και της ζητάμε να μας εξηγήσει ποιες είναι αυτές οι αλλαγές. Πώς το νέο εθνικό σύστημα υιοθεσιών και αναδοχών, λειτουργεί για να επιταχυνθεί αυτή η διαδικασία.

Η δικηγόρος μάς απαντά αναλυτικά εξηγώντας ποιες συγκεκριμένες ενέργειες απαιτούνται πλέον από τους υποψήφιους γονείς. «Ο νόμος 4538/2018, με τις αλλαγές του Νόμου 4704/2020 επέφερε αλλαγές στον θεσμό της δημόσιας υιοθεσίας, και δη μέσω της ψηφιοποίησης της διαδικασίας στο στάδιο των κοινωνικών υπηρεσιών.

Ειδικότερα, με τον ως άνω νόμο συστάθηκε αρχικώς, “Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων”, στο οποίο εγγράφονται υποχρεωτικά όλοι οι ανήλικοι που τοποθετούνται σε μονάδες παιδικής προστασίας και φροντίδας ή πρόκειται να τοποθετηθούν σε ανάδοχο γονέα ή πρόκειται να υιοθετηθούν.

Ο ανωτέρω νόμος συστήνει και τα επί μέρους “Ειδικά Μητρώα Υποψήφιων Θετών Γονέων” των αρμοδίων κοινωνικών υπηρεσιών, στα οποία πρέπει πρώτα να εγγραφεί ο εκάστοτε υποψήφιος θετός γονέας και στη συνέχεια το “Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Θετών Γονέων”» σημειώνει η κα Ντόβα και εξηγεί ένα ένα τα βήματα που πρέπει να γίνουν για τη διενέργεια της διαδικασίας υιοθεσίας.

Τα βήματα για τη διενέργεια υιοθεσίας παιδιού

1. Εγγραφή των υποψηφίων γονέων στα «Ειδικά Μητρώα Υποψήφιων Θετών Γονέων» που τηρούν οι αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες, όπως αυτές ορίζονται δυνάμει του άρθρου 22 του ν. 4538/2018,

2. Σύνταξη κοινωνικής έκθεσης της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας, στην οποία βεβαιώνεται η καταλληλότητα του συγκεκριμένου υποψηφίου.

3. Σαν επόμενο βήμα, οι υποψήφιοι γονείς, υποχρεούνται να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά, επιμορφωτικά σεμινάρια τα οποία διεξάγονται από την κοινωνική υπηρεσία που επέλεξαν, από εξειδικευμένους επιστήμονες, ιδίως νομικούς, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς.

4. Αν οι γονείς περάσουν επιτυχώς τα παραπάνω στάδια, εγγράφονται στο Ειδικό Μητρώο Υποψήφιων Θετών και Ανάδοχων Γονέων, αποκτώντας αριθμό προτεραιότητας.

5. Ο κοινωνικός λειτουργός των γονέων έρχεται σε επικοινωνία με τον κοινωνικό λειτουργό που έχει διεξάγει την κοινωνική έρευνα για το παιδί, και εάν θεωρήσουν ότι υπάρχει συμβατότητα, έρχονται σε επικοινωνία οι δύο πλευρές. Το χρονικό διάστημα μεταξύ της ηλεκτρονικής αίτησης του υποψήφιου θετού γονέα για υπαγωγή του στο Ειδικό Μητρώο της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας και της επικοινωνίας μεταξύ του παιδιού και της θετής οικογένειας, υπολογίζεται στους 8 έως το πολύ 12 μήνες.

6. Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας υιοθεσίας του παιδιού, οι υποψήφιοι γονείς πρέπει περαιτέρω μέσω του δικηγόρου τους, να υποβάλλουν αίτηση υιοθεσίας ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου της συνήθους διαμονής του ανηλίκου τέκνου με γνώμονα την αρχή της προστασίας του υπέρτερου συμφέροντός του.

Όσον αφορά την υιοθεσία παιδιών από ξένες χώρες υπάρχουν επιπλέον απαιτήσεις για τους υποψήφιους γονείς. «Όταν η υιοθεσία διέπεται από στοιχεία αλλοδαπότητας, απαιτείται επιπλέον να προσκομισθεί ενώπιον του δικαστηρίου που έχει κατατεθεί η σχετική αίτηση υιοθεσίας, σχετική γνωμοδότηση περί του ισχύοντος νομικού καθεστώτος που διέπει την υιοθεσία στη χώρα καταγωγής του αλλοδαπού μέρους (είτε αυτό είναι ο υιοθετών είτε ο υιοθετούμενος) από το Ινστιτούτο Διεθνούς και Αλλοδαπού Δικαίου. Το δικαστήριο θα κάνει δεκτή την αίτηση εφόσον οι προϋποθέσεις του δικαίου της χώρας του αλλοδαπού μέρους πληρούνται», εξηγεί η Όλγα Ντόβα.

Στον χρόνο που μπορεί να μεσολαβήσει από την αρχική εγγραφή των υποψήφιων γονέρων στα «Ειδικά Μητρώα Υποψήφιων Θετών Γονέων» μέχρι την ώρα που η αίτηση υιοθεσίας τους εγγρίνεται από το δικαστήριο, μπορεί να συμβούν πολλά στη ζωή τους. Το μόνο που μπορεί να επηρεάσει τη διαδικασία της υιοθεσίας όπως μας εξηγεί η Όλγα Ντόβα είναι το κομμάτι της υγείας τους. «Δεν τελείται υιοθεσία ανηλίκου από πάσχοντες από κάποιο σοβαρό νόσημα, το οποίο στρέφεται κατά της επιβίωσης και της ζωής τους», σημειώνει.

Κεφάλαιο Αναδοχή

Εκτός από την υιοθεσία παιδιού τον τελευταίο καιρό ακούμε όλο και συχνότερα για την αναδοχή παιδιού. Η Όλγα Ντόβα μας εξηγεί τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει ένας υποψήφιος ανάδοχος γονέας για να μπορέσει να προσφέρει κι εκείνος αυτό που μπορεί στα παιδιά.

Τα βήματα είναι τα εξής:

1. Όσοι επιθυμούν να γίνουν ανάδοχοι γονείς υποβάλλουν αιτηση στον αρμόδιο, σύμφωνα με το άρθρο 13 του Ν. 4538/2018, φορέα.

2. Μετά από την υποβολή της αίτησης και την προσκόμιση των απαραίτητων δικαιολογητικών από τους υποψηφίους, ο αρμόδιος φορέας υποχρεούται να διεξαγάγει κοινωνική έρευνα για να διαπιστωθεί η καταλληλόλητα των υποψήφιων αναδόχων γονέων για την εγγραφή τους στο Μητρώο Υποψήφιων Αναδόχων Γονέων . Η έρευνα διεξάγεται και περατώνεται μέσα σε τρεις (3) μήνες από την υποβολή όλων των παραπάνω δικαιολογητικών. Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας ο φορέας συντάσσει έκθεση καταλληλόλητας, εγγράφει τους ενδιαφερομένους στο ειδικό μητρώο που τηρεί, και διεξάγει ειδικό πρόγραμμα εκπαίδευσης.

Μετά και την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος εκπαίδευσης ο φορέας εγγράφει τους ενδιαφερομένους στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Αναδόχων Γονέων.

Εν συνεχεία, οι θετοί γονείς ή ανάδοχοι μπορούν να καταθέσουν σχετική αίτηση στο πληροφοριακό σύστημα Αναδοχής-Υιοθεσίας που δημιουργήθηκε (anynet.gr) και στη συνέχεια, γίνεται ανάθεση παιδιού στους εκάστοτε γονείς.

Όσο για το τι σημαίνει ακριβώς η αναδοχή παιδιού και ποια είναι η διαφορά της από την υιοθεσία η δικηγόρος εξηγεί: «Κατά την αναδοχή παιδί δεν “ανήκει” νομικά στους ανάδοχους γονείς, ωστόσο, μπορούν να υιοθετήσουν το παιδί ή να ζητήσουν να αναλάβουν την επιμέλειά του ως εξέλιξη της σχέσης τους. Το παιδί διατηρεί το επώνυμό του, τη γονική του μέριμνα, κατά περίπτωση, μπορεί να τη διατηρούν είτε η φυσική του οικογένεια είτε το ίδρυμα που τυχόν φιλοξενείτο, και στόχος, πάντα με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού, είναι η επανένωσή του με τη φυσική του οικογένεια.».

Είναι η αναδοχή όμως ένας πιο εύκολος δρόμος προς την υιοθεσία; Είναι ίσως ευκολότερο για μία οικογένεια που έχει υπάρξει ανάδοχη ενός παιδιού, να το υιοθετήσει στη συνέχεια; Η Όλγα Ντόβα απαντά καταφατικά στις παραπάνω ερωτήσεις. « Σίγουρα, για την υιοθεσία ενός παιδιού θα συνεκτιμηθεί η προηγηθείσα τοποθέτησή του σε ανάδοχη οικογένεια», σημειώνει.

Δεν ξέρω αν το διέκρινες κι εσύ αλλά στα λεγόμενά της το συμφέρον του παιδιού ήταν αυτό που κάθε φορά επικρατούσε. Είναι αυτό που πάντα επικρατεί. Το παιδί, που πρέπει να προστατευτεί, το παιδί που πρέπει να αγαπηθεί, το παιδί που πρέπει να μεγαλώσει. Και πλέον, όπως όλα δείχνουν, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να βρίσκονται με μια πιο συγκροτημένη και διάφανη διαδικασία στα σπίτια που είναι έτοιμα να τους προσφέρουν αγάπη. Κι αυτό αξίζει να γεμίσει την καρδιά όλων μας με ελπίδα.

Ευχαριστούμε πολύ την κα Όλγα Ντόβα (Δικηγόρος Παρ’ Αρ.Παγ. Αθηνών, LLM, Ασκληπιού 1, ΤΚ 10679, 210 36 13 836 www.ntova.gr).