Καθυστέρηση ομιλίας ή αυτισμός; Η λογοθεραπεύτρια σε ξεμπερδεύει εξηγώντας τις διαφορές
- 14 ΜΑΙ 2021
Η ομιλία του παιδιού είναι ένα κεφάλαιο από μόνη της. Ένα πολύ βασικό κεφάλαιο για την ακρίβεια, που συνήθως αγχώνει τους γονείς. Είναι αλήθεια πως όλα αυτά τα «πρέπει», όλα αυτά τα ορόσημα που διαβάζουμε στα βιβλία και στο διαδίκτυο, αλλά και όσα ο ίδιος ο παιδίατρος μάς έχει επισημάνει κατά τις τακτικές μας επισκέψεις μάς αγχώνουν.
Κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Τσεκ. Κάθε παιδί έχει τους δικούς του χρόνους. Τσεκ. Δεν πρέπει να το συγκρίνουμε με της φίλης/αδερφής/ξαδέρφης. Τσεκ.
Αν, λοιπόν, παρατηρείς καθυστέρηση ομιλίας και έχεις αρχίσει να μπερδεύεσαι αν η καθυστέρηση αυτή βρίσκεται μέσα στα «φυσιολογικά» πλαίσια ή όχι, τότε συνέχισε να διαβάζεις. Καθυστέρηση ομιλίας και αυτισμός, ναι υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που συνδέονται, αλλά ακόμη περισσότερες που δεν συνδέονται. Πώς θα τις ξεχωρίσεις; Η Γεωργία Ρούσσου*, Λογοθεραπεύτρια (BSc) μάς εξηγεί με απλά λόγια τις διαφορές.
Όπως τονίζει η ειδικός, αν το παιδί σου δεν μιλάει όσο τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του ή έχει αργήσει να πει τις πρώτες του λέξεις, αυτό δεν είναι απαραίτητα σημάδι της Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ). Μπορεί πολύ απλά να είναι μια καθυστέρηση στην ομιλία.
Για να γίνει, όμως, η διαφοροδιάγνωση για την οποία ο ειδικός είναι απαραίτητος (ο αναπτυξιολόγος παιδίατρος ή ο παιδονευρολόγος) θα πρέπει να παρατηρηθούν και να αξιολογηθούν προσεκτικά όλες οι επικοινωνιακές δεξιότητες του παιδιού και όχι μόνο. Κάποιες βασικές διακρίσεις που θα σε βοηθήσουν να ξεχωρίσεις την καθυστέρηση ομιλίας από τον αυτισμό είναι οι εξής:
Χαρακτηριστικά παιδιού που εμφανίζει μόνο καθυστέρηση ομιλίας:
- Κατακτά όλα τα αναπτυξιακά ορόσημα του λόγου και της ομιλίας με τη σειρά που θα έπρεπε (για παράδειγμα, πρώτα βαβίζει, μετά μιμείται χειρονομίες και ήχους, μετά λέξεις κ.ο.κ.), απλώς σε μεταγενέστερο στάδιο από τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του, με πιο αργό ρυθμό.
- Χρησιμοποιεί αρκετές χειρονομίες στην προσπάθειά του να εκφράσει τις ανάγκες και τις σκέψεις του.
- Μιμείται εύκολα τις κινήσεις των άλλων ανθρώπων (για παράδειγμα, παίρνει το φτυάρι του να σκάψει ή σκουπίζει το τραπέζι με το πανάκι).
- Εκδηλώνει φανερά την επιθυμία του να αναπτύξει κοινωνικούς δεσμούς με τους γύρω του.
- Μοιράζεται με τους άλλους αυτά που του τραβούν το ενδιαφέρον με το να τους τα δείχνει.
Χαρακτηριστικά παιδιού που θα διαγνωστεί ή έχει ήδη διαγνωστεί με ΔΑΦ (συνήθως):
- Δυσκολεύεται να κοιτά στα μάτια τον συνομιλητή του.
- Δεν ακολουθεί την κατεύθυνση του δακτύλου όταν του δείχνουν κάτι (μετά τους 12 μήνες).
- Δεν γυρίζει σταθερά στο όνομά του μέχρι τους 12 μήνες.
- Δεν δείχνει στους άλλους αντικείμενα, πρόσωπα ή καταστάσεις μέχρι τους 15 μήνες.
- Δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει τα αντικείμενα για τον σκοπό που δημιουργήθηκαν (π.χ. χτένα-χτενίζω) μέχρι τους 15 μήνες.
- Δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει ένα αντικείμενο κάνοντας ότι είναι κάτι άλλο μέχρι τα 2 έτη (συμβολικό παιχνίδι).
- Δυσκολεύεται να μιμηθεί κινήσεις, χειρονομίες, ήχους και λέξεις μέχρι τους 16-18 μήνες.
- Δυσκολεύεται να επικοινωνήσει χρησιμοποιώντας μη λεκτική επικοινωνία.
Η ΔΑΦ επηρεάζει (λιγότερο ή περισσότερο) το παιδί στο πώς:
- Αλληλεπιδρά και επικοινωνεί με τους άλλους ανθρώπους
Οι δυσκολίες του έχουν να κάνουν με την έναρξη και διατήρηση μιας αλληλεπίδρασης με τους άλλους, με την απόκρισή του στους άλλους (δεν γυρίζει στο όνομά του), με την ανάπτυξη των προγλωσσικών δεξιοτήτων του (μίμηση, κοινή προσοχή, βλεμματική επαφή κλπ), με τη μη λεκτική του επικοινωνία (χειρονομίες), με το χτίσιμο των σχέσεων.
- Συμπεριφέρεται
Εμφανίζονται στερεοτυπικές, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, δραστηριότητες και ενδιαφέροντα (ηχολαλία, «κόλλημα» με συγκεκριμένες φράσεις που επαναλαμβάνονται συνέχεια, φτερούγισμα με τα χέρια ή κούνημα του σώματος, τοποθέτηση παιχνιδιών στη σειρά, εμμονές με συγκεκριμένα αντικείμενα ή παιχνίδια, δυσκολία στην αλλαγή των ρουτινών κλπ).
Τα παραπάνω είναι μόνο κάποια από τα χαρακτηριστικά που μπορεί να εμφανιστούν. Η καθυστέρηση της ομιλίας μπορεί να είναι ένα από τα χαρακτηριστικά σε ένα παιδί με ΔΑΦ, αλλά δεν ισχύει για όλα τα παιδιά με ΔΑΦ.
Πολλά παιδιά με ΔΑΦ αναπτύσσουν ομιλία, αλλά εκεί οι δυσκολίες έχουν να κάνουν με το πώς χρησιμοποιούν τις λέξεις που γνωρίζουν για να επικοινωνήσουν τις ανάγκες, τα θέλω και τις σκέψεις τους.
Αν ανησυχείς για την ανάπτυξη της επικοινωνίας του παιδιού σου, ζήτησε αξιολόγηση από έναν ειδικό. Η πρώιμη παρέμβαση είναι σημαντική στην εξέλιξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων του παιδιού.
*Ευχαριστούμε τη Γεωργία Ρούσσου, Λογοθεραπεύτρια (BSc)
