Μητέρα και έμβρυο: Πώς αλληλεπιδρούν σωματικά και ψυχικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Η μητέρα βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με το έμβρυο ήδη από τη στιγμή που θα  εγκατασταθεί στη μήτρα. Ως εκ τούτου, κάθε επιβλαβής συμπεριφορά της μητέρας μπορεί να έχει άμεση επίδραση στο έμβρυο. Το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση ουσιών, η ανθυγιεινή διατροφή, αποτελούν τέτοιου είδους επιβλαβείς συνήθειες. Ακόμη και το σεξ μπορεί να αποβεί επιβλαβές, εφόσον γίνεται έντονα, καθώς ενδέχεται να δημιουργήσει άγχος στο έμβρυο, το οποίο και εκφράζεται μέσω της αύξησης των καρδιακών του παλμών.

Το άγχος στο έμβρυο

Το αίσθημα του φόβου και η πάλη για τη διατήρηση της ζωής αποτελούν κάποιες ακόμη πραγματικές συναισθηματικές συνιστώσες της ζωής του εμβρύου, οι οποίες γίνονται ιδιαίτερα εμφανείς από τις αντιδράσεις του σε φοβογόνες ή/και αγχογόνες καταστάσεις. Είναι αναμφίβολο, λοιπόν, ότι η διατήρηση της ψυχικής ηρεμίας της μητέρας αποτελεί σημαντικότατο στοιχείο για την ηρεμία του εμβρύου. Αντίθετα, η παρουσία προβλημάτων, όπως το άγχος και η κατάθλιψη, ενδέχεται να επηρεάσουν τη διαμόρφωση του νευρικού συστήματος του εμβρύου, η οποία και λαμβάνει χώρα κατά τον δεύτερο ή τον τρίτο μήνα. Μια τέτοια επίδραση μπορεί να αποτελέσει υπόστρωμα για πολλές ψυχικές διαταραχές και άλλα προβλήματα που έχουν προεκτάσεις και στην ενήλικη ζωή. 

Πώς αντιδρά το έμβρυο στους ήχους

Έρευνες σχετικά με την εμβρυική ζωή αποδεικνύουν ότι το έμβρυο αποτελεί μία ζωή μέσα σε μία ζώσα ύπαρξη. Βρισκόμενο στο ενδομήτριο περιβάλλον μπορεί να αντιδρά σε ήχους, να κοιμάται όπως ένας άνθρωπος όταν ονειρεύεται και να έχει λόξιγκα. Ενώ από την 32η εβδομάδα μπορεί να συμπεριφέρεται όπως ένα νεογέννητο βρέφος, έχοντας αναπτύξει ήδη ένα ολοκληρωμένο νευρικό σύστημα, το οποίο δεν διαφέρει σε τίποτε από εκείνο που έχει μόλις γεννηθεί. 

Ακόμη, έχει διαπιστωθεί ότι τα έμβρυα αναγνωρίζουν τη φωνή της μητέρας τους, την οποία μπορούν να διακρίνουν και προτιμούν έναντι άλλων ήχων. Αντίστοιχα, είναι σε θέση να αναγνωρίσουν μία ηχητική πληροφορία στην οποία εκτίθενται επανειλημμένως, όπως ένα συγκεκριμένο παραμύθι που μπορεί να τους εξιστορεί η μητέρα σε καθημερινή βάση. Επιπλέον, αντιδρούν σε έντονο φως, η έκθεση στο οποίο, ωστόσο, κρίνεται επικίνδυνη για τη μετέπειτα ανάπτυξή τους. Ενώ φαίνεται πως χρησιμοποιούν την αφή για να εξερευνήσουν το ίδιο τους το σώμα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι ένα έμβρυο κάνει περίπου 50 κινήσεις την ώρα οι περισσότερες από τις οποίες έγκεινται στο άγγιγμα του προσώπου και μερών του σώματός του.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

NO FILTER MOTHERHOOD

Άγχος αποχωρισμού βρέφους- μητέρας: Τι δυσκολίες υπάρχουν και πώς μπορούν να επιλυθούν

Η μετάβαση του εμβρύου στον έξω κόσμο

Το περιβάλλον της μήτρας είναι για το έμβρυο, ο παράδεισός του. Μπορεί να έχει ό, τι θελήσει πριν καν το ζητήσει. Βγαίνοντας όμως στη ζωή, ως βρέφος πλέον, πρέπει να καταβάλλει προσπάθεια για να κρατηθεί στη ζωή. Υπόκειται στην επίπονη διαδικασία του τοκετού, καλούμενο να αποχωριστεί τη μικρή εδέμ του, να μάθει τον τρόπο να αναπνέει, να έρθει αντιμέτωπο με έναν ανοίκειο κόσμο, τον οποίο πρέπει να μάθει από την αρχή προκειμένου να επιβιώσει. Δεν είναι τυχαίο που το ποσοστό θνησιμότητας μητέρας ή/και βρέφους παλαιότερα ανερχόταν στο 30%. Σήμερα, λόγω της εξέλιξης της επιστήμης, το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό.

Χρήσιμα tips για τις μελλοντικές μητέρες:

Αναλογιζόμενοι την ευθραυστότητα, τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου, κρίνεται απαραίτητη η αποφυγή συμπεριφορών που θα μπορούσαν να συντελέσουν ως παράγοντες κινδύνου και η υιοθέτηση άλλων που δύνανται να ενδυναμώσουν τη φυσική και ψυχολογική υγεία των δύο. Χαρακτηριστικά αναφέρονται τα εξής:

• Υγιεινή διατροφή, η οποία θα στηρίζεται στις αρχές μιας ισορροπημένης δίαιτας πλούσιας σε θρεπτικά συστατικά. 
• Προσοχή στην προσβολή από ασθένειες, ακόμη και αν πρόκειται για την κοινή σε όλους μας γρίπη, αλλά και σε κάθε είδους τραυματισμό.
• Σωματική άσκηση κατάλληλα προσαρμοσμένη στις ανάγκες της εγκύου, εφόσον δεν υπάρχουν παθολογικά προβλήματα που να την απαγορεύουν. Προτείνεται η yoga εγκυμοσύνης, διότι αποτελεί μία ήπια μορφή άσκησης που φαίνεται να βοηθάει τόσο στη ρύθμιση της αναπνοής και στη διατήρηση της φυσικής κατάστασης όσο και στη χαλάρωση σώματος και νου.
• Διακοπή καπνίσματος και άλλων ανθυγιεινών συμπεριφορών, όπως η χρήση ναρκωτικών και η κατανάλωση αλκοόλ, καθώς -ιδίως στην περίπτωση συνεχούς χρήσης- το έμβρυο ενδέχεται να πληγεί ανεπανόρθωτα. 
• Αποφυγή συγκρούσεων, οι οποίες, όπως είναι αναμενόμενο, μπορούν να διαταράξουν την ψυχική και συναισθηματική ισορροπία της μητέρας, η οποία κρίνεται απαραίτητη για την ομαλή έκβαση της εγκυμοσύνης.

*Ευχαριστούμε τη Φραντζέσκα Καραγιάννη, MSc Κλινική Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια